Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

13
NB: Bij alles van na 1876 gaat het niet meer (alleen) om moedertaalsprekers van het Nederlands.
Aan de hand van de jaartallen worden ‘tijdvakken’ onderscheiden: 1 = 1667-1725; 2 = 1726-
1775; 3 = 1776-1825; 4 = 1826-1876; 5 = 1877-1945; 6 = 1946-heden.
Domeinen
Van de woorden kan ca. 85% verdeeld worden over elf domeinen (betekenisvelden). De domeinen
- levensgebieden zowel de natuur als de cultuur en de relatie tussen die twee betreffende
- kwamen in deze vorm, met deze aard en/of inhoud, in Europa niet voor. Ze zijn zo gekozen
dat het aantal woorden niet te klein is. Het is namelijk alleen dan mogelijk de samenhangen
tussen het Nederlands en de toeleverende talen, de gebieden en de domeinen getalsmatig tot
uitdrukking te brengen.
De onderscheiden domeinen worden hieronder omschreven en samengebracht in een schema
dat hun onderlinge verhoudingen weergeeft.
· bc: de blanken en hun cultuur
Alles wat de blanken waren, hadden en deden, voor zover niet behorend tot een van de
genoemde of nog te noemen domeinen.
· bs: bestuur
Alles wat betrekking heeft op het bestuur van het land en daarmee samenhangende handelsactiviteiten.
· cp: cultuurplanten
Inheemse en van elders ingevoerde planten die (mede) aangeplant en gecultiveerd werden,
hetzij omwille van hun nuttige voortbrengselen, hetzij als sierplant. Hierbij horen ook alle
plantagegewassen en hun spontane voortbrengselen, niet echter fabrieksmatig vervaardigde
producten.
· d: dieren
Het betreft in bijna alle gevallen wilde dieren. Er is een kleine overlap met ‘ziektes’ (z), van
welke enkele de naam dragen van de inwendige parasiet die ze veroorzaakt.
· ic: de indianen en hun cultuur
Alles wat specifiek betrekking heeft op de indianen, ook indien pas ontstaan als gevolg van
hun contact met de kolonisten en de slaven. Er is een kleine overlap met de cultuur van de
kolonisten en de slaven, waar dezen huisraad e.d. van de indianen hadden overgenomen.
· ln: levenloze natuur
Het klimaat, het weer, de geologie, de bodemgesteldheid, de natuurlijke wateren en alle
andere eigenschappen van het natuurlijke landschap, behalve de dieren, de planten en de
vegetatietypen.