kritiek Centrum Deurne ambachtelijk eenvoudig opgeknapt - Advin
kritiek Centrum Deurne ambachtelijk eenvoudig opgeknapt - Advin
kritiek Centrum Deurne ambachtelijk eenvoudig opgeknapt - Advin
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>kritiek</strong><br />
<strong>Centrum</strong> <strong>Deurne</strong> <strong>ambachtelijk</strong><br />
<strong>eenvoudig</strong> <strong>opgeknapt</strong><br />
Onderwerp herinrichting centrum<br />
66 BLAUWE KAMER 3 / 2010 3 / 2010 BLAUWE KAMER 67<br />
Locatie <strong>Deurne</strong><br />
Ontwerper SpellerCoMeerding (Ans Meerding<br />
en Niek Speller), i.s.m. Rijk Blok (constructief<br />
ontwerp bank)<br />
Advies verkeersstructuur ingenieursbureau <strong>Advin</strong><br />
Begeleiding besteksvoorbereiding en uitvoering<br />
Accent Adviseurs (fase 1), gemeente <strong>Deurne</strong><br />
(fase 2)<br />
Opdrachtgever gemeente <strong>Deurne</strong><br />
Oppervlakte 1,75 ha<br />
Ontwerp 2006 – 2007<br />
Uitvoering 2007 – 2009<br />
De Schuifelenberg, een nog niet uitgevoerde straat.
Plankaart fase 1, met daarop de geknikte Stationsstraat, Markt en de Raadhuisstraat.<br />
Details: boxjes aan de lichtmasten, een cortenstalen boomrooster, kruising van getrommeld natuursteen,<br />
en de smalle natuursteenbaan in de Stationsstraat.<br />
Plankaart fase 2, met daarop het<br />
driehoekige Martinetplein (bovenin).<br />
Vanaf het treinstation bereik je het centrum van<br />
<strong>Deurne</strong> via de Stationsstraat, een van de lange lijnen<br />
in de radiaalstructuur van het Brabantse stadje.<br />
Een echte dorpsstraat met statige panden, flinke<br />
voortuinen, oude bomen en wat winkels. Het brede<br />
asfalt, de fietsstroken en de trottoirs verklappen dat<br />
dit een belangrijke verkeersader is. Al lopend heb je<br />
door de rechtstanden in de straat telkens even zicht<br />
op de Sint-Wilibrorduskerk, die aan de Markt staat,<br />
het middelpunt van de radiale wegenstructuur.<br />
Na een paar honderd meter, voorbij een drukke<br />
kruising, begint het nieuwe autoluwe centrum. Het<br />
grijze asfalt maakt plaats voor roodbruin gebakken<br />
straatklinkers. Op de kop staat een oud wit land-<br />
huis. Daarvoor staan haagbeuken in smalle banen<br />
van lichtgrijs natuursteen te knisperen in de voor-<br />
jaarszon. Als je dichtbij bent klinkt zachtjes muziek<br />
uit kleine ronde boxen aan de nieuwe lichtmasten.<br />
<strong>Deurne</strong> is de hoofdstad van de Peel, in het oostelijke<br />
puntje van Brabant. Zoals de afgelopen jaren meer<br />
middelgrote steden in Nederland zijn <strong>opgeknapt</strong><br />
– Coevorden, Winterswijk, Breskens – koos ook<br />
<strong>Deurne</strong> voor een grondige onderhoudsbeurt van<br />
het centrum. Een aantal gebieden en gebouwen<br />
was er slecht aan toe, wat het vestigingsklimaat<br />
voor ondernemers en winkeliers ondermijnde.<br />
Het begin van de heringerichte Stationsstraat, op de kop een oud wit landhuis.<br />
Doorgaand autoverkeer en wijdverspreide parkeer-<br />
voorzieningen nodigden niet uit tot verblijven, en<br />
de openbare ruimte – een mix van beton, gewassen<br />
grindtegels en andere grijze materialen – was sterk<br />
verouderd. Tijd voor een opknapbeurt, vond de<br />
gemeente samen met de winkeliers, die meedach-<br />
ten en -betaalden aan het plan.<br />
Er moest een hoogwaardig en gevarieerd winkel-<br />
apparaat komen, het voorzieningenniveau moest<br />
aansluiten op de regionale vraag, de woonstructuur<br />
in het centrum moest beter, het parkeren en de rou-<br />
ting slimmer. Verder moest er een cultuurcentrum<br />
verrijzen met daarin de bibliotheek en de Konink-<br />
lijke Harmonie <strong>Deurne</strong> en het Martinetplein moest<br />
een comfortabel verblijfsplein worden in plaats van<br />
de ingang van de parkeergarage die het was.<br />
De metamorfose is in fases opgeknipt. Onlangs is<br />
het nieuwe winkelgebied ten zuidoosten van het<br />
gemeentehuis opgeleverd, een plan van architec-<br />
tenbureau DSA en MTD Landschapsarchitecten. Hier<br />
staan statige panden in baksteenarchitectuur met<br />
daarin bekende grootwinkelbedrijven (AH, Hema,<br />
Bruna) en appartementen daarboven. De gebouwen<br />
staan rondom een fraai parkeerplein met specta-<br />
culaire lichtmasten. Gebakken straatklinkers en<br />
lichtgrijs natuursteen bepalen het straatbeeld in de<br />
nieuwe huisstijl voor het centrum. Ontwerpbureau<br />
SpellerCo Meerding uit Waalre nam de Stations-<br />
straat, Markt, Raadhuisstraat en het Martinetplein<br />
onder handen. Een <strong>ambachtelijk</strong>e ‘stofferingsop-<br />
gave’ voor de openbare ruimte.<br />
De Stationsstraat, de belangrijkste toegangsweg<br />
tot het centrum, is een langgerekt plein met win-<br />
kels met woningen erboven. De roodbruine vloer<br />
is vlak. Door het midden loopt een rijbaan, subtiel<br />
gemarkeerd door twee natuursteenbanen aan<br />
weerszijden. De straatinrichting is asymmetrisch.<br />
Aan één kant is de natuursteenbaan breed genoeg<br />
om er een auto op te parkeren. Er staan fietsenrek-<br />
ken (nietjes) in, winkels kunnen er uitstallen en de in<br />
blokvorm gesnoeide haagbeuken staan in een onre-<br />
gelmatig ritme in verzorgde vierkante cortenstalen<br />
roosters. Tussen deze baan en de gevel ligt een vrije<br />
wandelstrook. Aan de andere kant van de centrale<br />
rijbaan is de strook natuursteen veel smaller. Aan<br />
deze zijde staan bankjes met prullenbakken en zijn<br />
er kleine terrassen. Bij een kruising halverwege is<br />
de vloer verbijzonderd met lichtgrijze vlakken van<br />
getrommeld natuursteen. Doordat ook de rooilijnen<br />
hier iets wijken, werkt de ontstane ruimte als een<br />
pleintje en weet de auto zijn plek. Dat geldt ook ter<br />
Het stadhuis op een gladde natuurstenen<br />
68 BLAUWE KAMER 3 / 2010 3 / 2010 BLAUWE KAMER 69<br />
voet.
Martinetplein met belijning: overgang tussen het oude en nieuwe centrum.<br />
Martinetplein vóór de herinrichting:<br />
stenige ruimte met entree voor de<br />
parkeergarage.<br />
De lange houten bank op het Martinetplein, met op de kop<br />
het Cultuurcentrum.<br />
hoogte van de Schuifelenberg, een doorsteek naar<br />
het Martinetplein. Fietsers en winkelend publiek<br />
delen in de Stationsstraat de ruimte. Het gaat er<br />
gemoedelijk aan toe. Mensen praten midden op<br />
straat. De auto en bevoorradingsvrachtwagen zijn<br />
te gast.<br />
De Stationsstraat komt uit op de Markt, een com-<br />
pact trapeziumvormig plein met tal van functies:<br />
horeca, terrassen, de markt op vrijdag, de kerk,<br />
het stadhuis als gewilde trouwlocatie, en allerlei<br />
jaarlijkse evenementen waaronder een kermis. Een<br />
dubbele rij lindebomen staat aan drie zijden van het<br />
plein. De ontwerpers verplaatsten de bomen aan<br />
de noordoostkant, bij de kerk, enkele meters naar<br />
buiten, zodat het plein iets aan ruimte wint. Voor<br />
de lindes zijn de omstandigheden aanzienlijk ver-<br />
beterd met meer en betere grond. Onder de bomen<br />
loopt de inmiddels herkenbare natuursteenbaan. De<br />
afstand tussen de twee bomenrijen is groot genoeg<br />
voor een marktkraam. Op dagen dat hier geen markt<br />
is, is dit een vrije ruimte. Terrassen blijven daar keu-<br />
rig buiten. Het stadhuis in renaissancestijl, dat door<br />
de ontwerpers op een gladde natuurstenen voet is<br />
gezet, kan zich geen schoner voorplein wensen.<br />
Als je via de Raadhuisstraat langs het stadhuis naar<br />
het zuiden loopt, kom je bij het Martinetplein. Het<br />
is moeilijk voor te stellen dat over dit intieme drie-<br />
hoekige pleintje vroeger honderden auto’s per dag<br />
een parkeergarage inreden. Doordat de garage van<br />
het stadhuis ondergronds met die van het nieuwe<br />
Cultuurcentrum is verbonden, verviel deze toegang<br />
en ontstond deze luwe plek, met op de kop het Cul-<br />
tuurcentrum met een circa negen meter hoge bak-<br />
stenen gevel en een glazen pui. De overige wanden<br />
van het plein zijn oudere winkelpanden met daarbo-<br />
ven kleine woningen met puntdaken. Opvallend is<br />
de pleinvloer. Ook hier het gebakken materiaal met<br />
natuursteen, maar de richting en het aantal banen is<br />
dwingender dan elders – ze staan haaks op de gevel<br />
Markt: centrale multifunctionele ruimte.<br />
Entree van het nieuwe autoluwe centrum. Asfalt<br />
maakt plaats voor gebakken klinkers.<br />
De vlakke vloer, centrale rijbaan en<br />
asymmetrische inrichting van de Stationsstraat.<br />
De Raadhuisstraat, tussen Markt<br />
en het Martinetplein.<br />
van het Cultuurcentrum. De ontwerpers pogen hier-<br />
mee de overgang van het oude naar het nieuwe cen-<br />
trum aaneen te smeden en de belangrijkste looplijn<br />
tussen beide te benadrukken. Midden op het plein<br />
staat een lange houten bank die drie ventilatieroos-<br />
ters van de parkeergarage camoufleert. Handig, ook<br />
al zijn de auto’s te horen en te ruiken. De bomen<br />
op het plein, volwassen knotlindes, komen uit een<br />
ander deel van het centrum. Ze zijn hier herplant als<br />
een willekeurig strooisel – net als de boomroosters,<br />
die gedraaid in de bestrating liggen.<br />
Het <strong>Deurne</strong>se centrumplan is met gepaste terug-<br />
houdendheid ontworpen. Straten en pleinen zijn<br />
ingetogen en solide gedetailleerd. Niks blinkt echt<br />
uit. Hoewel de horeca van het Cultuurcentrum aan<br />
het Martinetplein meer in de loop zou willen zitten,<br />
en een passant vertelt het er saai te vinden, is dit<br />
pleintje juist een goede aanvulling op de verschil-<br />
lende sferen in het centrumplan. Naast de dorpse<br />
Stationsstraat en de Markt als sociaal-cultureel<br />
centrum, is het Martinetplein een prima pauze-<br />
pleintje voor de plaatselijke slager, textielsuper en<br />
schoenwinkel. Of voor de vreemdeling die in de zon<br />
70 BLAUWE KAMER 3 / 2010 3 / 2010 BLAUWE KAMER 71<br />
een boterham eet.<br />
Marc Nolden<br />
Foto’s Lisette van de Pavoordt