festival programma oktober november 2011

Het genre Gismonti
In 1976 komt de eerste plaat van Egberto Gismonti uit in Europa: Dança das Cabeças. “Beste
popplaat van het jaar”, roepen de Britse critici, “beste volksmuziekplaat van het jaar”, stellen
hun Amerikaanse collega’s, “een meesterwerk in de hedendaagse klassieke muziek”, klinkt
het in Duitsland. “Door zijn veelzijdigheid is de Braziliaanse componist, gitarist en pianist niet
te labelen”, stelt gitarist en producer Gustavo Pazos. (Zijn we jazz nog vergeten.) “Zijn muziek
ademt de populaire en volksmuziek van noordoost-Brazilië, economisch arm, muzikaal
puissant rijk en divers”, vervolgt Pazos. “Maar het oeuvre van een van de invloedrijkste
toondichters uit Latijns-Amerika van de afgelopen veertig jaar overschrijdt geografische en
culturele grenzen.”
Gismonti’s gitaarspel is verbluffend. Hij is opgeleid als pianist maar autodidact als gitarist.
De meerstemmige mogelijkheden van de piano weet hij kunstig te transponeren naar de
gitaar. Hij ontwikkelde zijn eigen typen met tien, twaalf, veertien snaren. Geboren in Rio met
Libanees-Palestijnse roots leerde hij in Parijs orkestreren en arrangeren bij Nadia Boulanger
en Jean Barraqué, een leerling van Arnold Schönberg. Terug in Brazilië vond hij zijn liefde bij
de choro van Rio. De muzikale veelvraat slokte legio genres en lokale stijlen op. Hij woonde
een tijd bij de Xingu-indianen in het Amazonegebied om hun klankwereld te proeven en
experimenteerde met jazzkopstukken als Jan Garbarek en Herbie Hancock. In zijn vlegeljaren
ontketende hij een felle pennenstrijd: ‘Hij maakt kunst!’ ‘Nee hij is van het volk!’ Gelukkig zegt
muziek, de abstractste van de schone kunsten, zoveel meer dan de mooiste woorden.
za 19 nov, Tropentheater Egberto Gismonti & Lundi Bleu: Sertões Veredas
klinkt, gonst in de krottenwijken van de
grote steden een ander geluid. In Rio is
dat funk. Megafeesten, georganiseerd
door drugsbaronnen, zijn het toneel
voor georganiseerde gevechten tussen
rivaliserende bendes. De muziek is luid en
rauw, de teksten over drugs, dealers en
pooiers omstreden. In de favela’s van São
Paulo klinkt zwarte hiphop, een reactie op
de rock die er vooral bij blanke jongeren
populair is. Salvador sleept zich voort op
reggaebeats; groot gemaakt door Gil en
Tips uit de Festivalagenda:
Het Concertgebouw, wo 12 , do 13, vr 14 en
zo 16 okt
Koninklijk Concertgebouworkest p. 33
Tropentheater, do 13 okt
Velha Guarda da Portela p. 45
Theater De Roode Bioscoop, vr 14, za 15 en
zo 16 okt
Nelson Latif en gasten p. 42
Noorderkerk, za 15 okt
Música Clássica Brasileira p. 38
Het Concertgebouw, zo 16 okt
Combattimento Consort Amsterdam p. 33
Paradiso, zo 16 okt
Arthur Verocai & Kindred Spirits Ensemble
& Legendary Movie Orchestra p. 41
Bimhuis, zo 16 okt
Teresa Cristina p. 30
vermengd met lokale sambastijlen heerst er
nu sambareggae, een stijl die in 1990 aan
de wereld werd gepresenteerd door Paul
Simon die op het album The Rhythm of the
Saints samenspeelt met de plaatselijke groep
Olodum.
Recife is sinds de jaren negentig in de ban
van mangue beat, ontstaan uit rock, hiphop
en maracatú. Artiesten als DJ Dolores scoren
hoog door heel Brazilië en daarbuiten. Zo
is het noordoosten, de wieg van muzikaal
Brazilië, nog altijd het kloppend hart dat de
Het Concertgebouw, di 18 okt
Mehinaku p. 33
Openbare Bibliotheek Amsterdam
wo 19 & zo 30 okt
Swing mee met de Swingende Giraffen
p. 39
Bimhuis, wo 19 okt
Trio Corrente p. 30
Het Concertgebouw, do 20 okt
João Luiz gitaar & Douglas Lora p. 34
Bimhuis, do 20 okt
Letieres Leite & Orkestra Rumpilezz p. 30
Het Concertgebouw, vr 21 okt
Ceumar en Krasz Collective p. 34
^ Egberto Gismonti.