Toelichting - Gemeente Roosendaal

In het gebied ligt een oude waterloop, de Crampenloop, die aan de oostzijde sterk meandert maar aan
de westzijde waarschijnlijk al in de 18de eeuw is rechtgetrokken. Verder wordt het gebied van noord
naar zuid doorsneden door een gegraven turfvaart.
De bodem van het plangebied is niet gekarteerd. Waarschijnlijk bestaat deze grotendeels uit
podzolgronden. Op plaatsen waar intensief werd bemest, kunnen zich eerdgronden hebben gevormd.
Vanwege het ontbreken van oude boerderijen is de kans hierop niet erg groot.
Historie
De ontwikkeling van het huidige Roosendaal, waarvan de kern bestaat uit de drie hoofdstraten Markt,
Molenstraat en Raadhuisstraat, voert terug op de beslissing in 1268 om een kerk te stichten die
centraal gelegen was tussen de bestaande nederzettingen Hulsdonk, Langdonk en Kalsdonk. Deze
bewoningskernen lagen op dekzandwelvingen in een natte omgeving van venen en beekdalen. Het is
niet duidelijk of deze nederzettingen tot de 12de eeuw teruggaan, of dat zij ontstaan zijn als centra van
veenontginning. Het ontginnen van de turf kwam vanaf het midden van de 13de eeuw op gang en was
primair een initiatief van Vlamingen.
In de 12de eeuw bestond er een landweg die van Bergen op Zoom via Westelaar onder Wouw naar
Nispen voerde, en van daaruit naar Breda. De weg van Wouw naar Roosendaal en de splitsing van
wegen naar Zundert en Breda lijken een latere ontwikkeling die samenhangt met de exploitatie van het
veen. Wegens het ontbreken van nederzettingsonderzoek bestaat nog veel onzekerheid.
Eerder onderzoek leidde tot de veronderstelling dat de markt deel uitmaakt van een kleine oost-west
gerichte pleistocene zandrug in een verder venige omgeving.
Wanneer gekeken wordt naar het grondgebruik in de 18de en 19de eeuw, dan vallen rond deze
oudste kern drie gebieden op vanwege hun gebruik als akkerland op onregelmatig gevormde
percelen, die van elkaar worden gescheiden door overwegend grasland en beemden met een veel
regelmatiger patroon van rechthoekige percelen. Dit zijn de drie kernen Huldsdonk, Langdonk en
Kalsdonk.
Een van de grootste veenontginningen vond vanaf 1280 plaats in de Vlaamse Moeren ten oosten van
Roosendaal, die verdeeld werden in 8 rechthoekige blokken. De noordelijke vier werden verbonden
met de Roosendaalse Beek via de Deurlichtse of Doorlechtse vaart; de zuidelijke via de Jan van
Nispenvaart. De huidige Brugstraat markeert nog het verloop van de Jan van Nispenvaart. Deze vaart
werd in 1449 uitgebreid met een zuidelijke aftakking, de Natte- of Elderse Vaart, die geleidelijk aan
werd doorgetrokken tot Nieuwmoer en Essen. De huidige Strausslaan ligt parallel aan het tracé van
deze vaart. De huidige Van Beethovenlaan ligt in het tracé van de Jan van Nispenvaart.
Typisch voor Roosendaal is de zeer late ontwikkeling tot stad. Omstreeks 1800 was er in feite nog
sprake van een dorpstructuur. Volgens de oudst kadastrale kaart van 1811 was het plangebied nog
gehele agrarisch ingericht. Er waren alleen het zogenaamde Keutelstraatje (identiek met de huidige
Boulevard) en haaks daarop het “Achterstraatje”, dat nu de Voorstraat is. Opvallend is de zeer
regelmatige rechthoekige vorm van de percelen, wat duidt op een laat ontstaan. Vermoedelijk ging het
hierbij voornamelijk om grasland. Vanuit de Burgerhoutsestraat, leidend naar Zundert, ontstond de
eerste bebouwing. In het plangebied lagen de boerderijen of landhuizen “Keyenburg” en “Burgerhout”.
Keyenburg lag aan de zuidzijde van de straat, niet ver van het Vrouwenhof; Burgerhout is
weergegeven als enkele gebouwen aan de noordkant, op de kruising van de turfvaart en de
Burgerhoutsestraat. De naam Keyenburg leeft voort als naam van een straat ten noorden van de
Burgerhoutsestraat.
Op de oudste topografische kaart van 1830 is de situatie niet veranderd. Hierop is zichtbaar dat het
noordoostelijke deel van het plangebied voornamelijk uit natte beemden bestond en het midden en
zuiden uit akkers en weilanden. De percelen zijn door houtwallen omgeven.
Pas na 1910 begint de verstedelijking en vorming van een wijk (St.Josephsstraat, Fatimastraat,
Middenstraat, etc.). Het noordoostelijke deel werd het laatst bebouwd. In 1960 is het hele oppervlak
ten westen van de turfvaart (Strausslaan) ingevuld. In 1980 is ook het deel tot aan de A58
volgebouwd.
70 van 120