ACTA 2004 blz. 173-347.pdf - Kerkrecht

265
e. de hoogte van een ontbindingsvergoeding kan worden berekend door de formule A x B x C, waarbij A
staat voor het laatste maandsalaris (incl. vakantietoeslag), B voor het aantal gewogen dienstjaren en
C voor de verwijtbaarheid (uitgangspunt is daarbij: C = 1). Dienstjaren tot aan het 40 ste levensjaar tellen
voor 1, dienstjaren tussen het 40 ste en het 50 ste levensjaar voor 1,5 en dienstjaren vanaf het 50 ste levensjaar
voor 2. Globaal kan gesteld worden dat de vergoeding 1 maandsalaris per dienstjaar bedraagt,
maar dat deze vergoeding voor oudere werknemers wat hoger is. De mate van verwijtbaarheid van de
ontbinding aan werkgever of werknemer kan voor een hogere of een lagere vergoeding zorgen.
Werknemers die op staande voet ontslagen worden of zich zeer verwijtbaar hebben gedragen, kunnen
geen aanspraak maken op een vergoeding. In de regel hebben zij ook geen aanspraak op een
WW-uitkering of wachtgelduitkering. Het recht daarop is doorgaans uitgesloten, of fors beperkt, bij
verwijtbare werkloosheid. Werknemers die zelf ontslag nemen, kunnen (tenzij het gedrag van de werkgever
hen daartoe gedwongen heeft) geen aanspraak maken op een schadeloosstelling en in de regel
evenmin op een WW- of wachtgelduitkering;
f. hierboven zijn vooral algemene juridische factoren opgesomd waarmee deputaten rekening hebben
gehouden. Die factoren hebben de te treffen regeling natuurlijk niet bepaald. Bepalend was voor
deputaten de verantwoordelijkheid die de kerken hebben voor hun (gewezen) predikanten. Die verantwoordelijkheid
stipuleert de randvoorwaarden van de voorgestelde regeling. Binnen die randvoorwaarden
is wel serieus rekening gehouden met de algemene juridische factoren, terwijl die juridische
factoren ook hebben gediend als een ‘kritisch tegenover’, in die zin dat deputaten zich steeds de
vraag hebben gesteld of een regeling binnen vastgestelde randvoorwaarden een juridische toetsing
zou kunnen doorstaan;
g. evident is dat de kerken een verantwoordelijkheid hebben jegens hun (gewezen) predikanten. Dat die
verantwoordelijkheid niet leidt tot een levenslange verplichting tot levensonderhoud, is ook evident.
Dat volgt ook uit de eerder vastgestelde regelingen, die voorzien in een uitkering voor bepaalde tijd.
Duidelijk is ook dat de verantwoordelijkheid van de kerken niet in iedere situatie tot een zelfde uitkering
kan leiden, maar dat een differentiatie op zijn plaats is. Deputaten hebben die differentiatie
gezocht in de volgende elementen:
– de leeftijd van de betrokkene. Naarmate de betrokkene ouder is, is hij (in het algemeen) kwetsbaarder
op de arbeidsmarkt en zal hij zich minder gemakkelijk kunnen aanpassen aan de gewijzigde
situatie. De verantwoordelijkheid van de kerken voor een oudere predikant rechtvaardigt
dan ook dat een oudere predikant aanspraak kan maken op een langduriger vergoeding dan een
jongere in vergelijkbare omstandigheden;
– de diensttijd van de betrokkene. De verantwoordelijkheid van de kerken jegens een predikant die
langer heeft gediend, is zwaarder dan die jegens iemand die kort(er) gediend heeft;
– de verwijtbaarheid. Bij losgemaakte predikanten moet er van worden uitgegaan dat hun geen
overwegend verwijt gemaakt kan worden van de ontstane situatie. Voor repatriërende predikanten
spreekt dat voor zich. Bij afgezette predikanten is er, uit de aard der zaak, sprake van een hoogst
ernstig verwijt. Zij kunnen om die reden in beginsel geen aanspraak maken op een uitkering van
de kerken, maar vanuit het oogpunt van barmhartigheid is het goed wel een regeling voor hen
te treffen, die echter een strikt minimumkarakter heeft. Voor predikanten die zijn overgegaan tot
een andere staat des levens geldt dat een en ander het gevolg is van een eigen, door de classis
gesanctioneerde, keuze. Om die reden kunnen zij in beginsel geen aanspraak maken op een
uitkering van de kerken, maar ook voor hen geldt dat uit het oogpunt van barmhartigheid een
minimum-uitkering gedurende een beperkte periode aangewezen kan zijn. Voor predikanten die
eigenmachtig het ambt hebben neergelegd geldt dat laatste naar het inzicht van deputaten niet.
Niet alleen is sprake van een eigen keuze, het is ook een keuze die, welbewust, buiten de kerkelijke
weg om is geëffectueerd. Deputaten menen dat deze groep gewezen predikanten om die reden
geen aanspraak heeft op een uitkering (uiteraard staat het een individuele gemeente of classis vrij
uit diaconale motieven ondersteuning te verlenen, maar deputaten wijzen er wel op dat dat kan
leiden tot een zekere precedentwerking).
Bovenstaande elementen leiden als vanzelf tot een stelsel waarin de maximale duur van de uitkering
wordt bepaald door de leeftijd van de betrokkene en diens diensttijd en waarin bovendien onderscheid
wordt gemaakt tussen predikanten en gewezen predikanten;
h. de onder g. genoemde randvoorwaarden en het stelsel dat op basis van die randvoorwaarden ontstaat,
is zeer goed vergelijkbaar met de onder e. genoemde uitgangspunten die gelden bij een ontslag
van een werknemer; ook daar zijn immers bepalend de verwijtbaarheid, de leeftijd van de betrokkene
en de duur van het dienstverband (naast de hoogte van het salaris, die ook in de regeling een van de
bepalende factoren voor de hoogte van de uitkering is). Deputaten menen dat de voorgestelde regeling
om die reden, en om de wijze waarop de uitgangspunten zijn uitgewerkt in de uitkeringsduur, de
(marginale) toetsing door een rechter goed kan doorstaan;
i. het is van groot belang dat duidelijkheid bestaat over de vraag welk kerkelijk orgaan beslist over de
toekenning van het recht op uitkering. In de voorgestelde regeling berust dat recht bij de classis of
bij het deputaatschap waaraan de (gewezen) predikantverbonden is. Deputaten voortijdige ambtsbeeindiging
adviseren. De classis die of het deputaatschap dat van dat advies afwijkt, kan de daardoor
ontstane (extra) kosten niet afwentelen op deputaten OB & A. Alleen besluiten met een technisch
karakter (vooral besluiten inzake studiekosten en verrekening van inkomsten) worden door deputaten
zelf genomen.
j. de regeling bevat niet alleen aanspraken, maar ook verplichtingen. Niet nakoming van die verplichtingen
kan leiden tot stopzetting van de uitkering. De verplichtingen hebben deels betrekking op het
volgen van een opleiding en het meewerken aan een begeleidingstraject. De kosten van de opleiding
kunnen deels door de kerken worden vergoed.