ACTA 2004 blz. 173-347.pdf - Kerkrecht

315
Met het oog op de eredienst in zendingsgemeenten kunnen vooral de bepalingen van art. 64 en art. 69
K.O. een knelpunt vormen.
Art. 64 stelt, dat de gemeente op de dag des Heeren minstens tweemaal zal samenkomen onder de
bediening van het Woord. Veel toetreders zijn gewend bij elkaar te komen in kring- of cursusbijeenkomsten.
In deze bijeenkomsten hebben ze doorgaans de weg tot de Heere en zijn dienst gevonden. Het zijn
dan ook deze bijeenkomsten, die zij in sterke mate beleven als het ‘samenkomen onder de bediening
van het Woord’. De vraag mag in dat verband gesteld worden of het realistisch is te verwachten, dat de
leden van zendingsgemeenten in alle gevallen naast de kring- of cursusbijeenkomst ook twee zondagse
erediensten bijwonen. Zeker in beginsituaties zal het bijwonen van één dienst van sommigen van hen
al veel gevraagd zijn! Een begaanbare weg lijkt te zijn, dat in de situaties zoals beschreven in 5.1.1. t/m
5.1.3. de tweede dienst gehouden wordt in de ‘moedergemeente’ en dat de bezoekers van de dienst in de
zendingsgemeente regelmatig worden opgewekt om ook deze dienst te bezoeken. Van een zelfstandige
zendingsgemeente mag verwacht worden, dat ze op zondag minstens eenmaal zal samenkomen onder
de bediening van het Woord. De tweede samenkomst zal – indien deze nog niet een eredienst kan zijn
zoals bedoeld in art. 64 K.O. – vooral gericht zijn op het onderwijzen in het gereformeerde belijden (vgl. de
als bijlage opgenomen tijdelijke regeling m.b.t. de anderstalige wijkgemeente Rotterdam-Charlois).
Aandacht is ook nodig voor de wijze waarop de bepalingen van art. 69 K.O. in zendingsgemeenten dienen
te worden toegepast. In de eerste plaats hebben we te maken met de uitspraak van de generale synode
1980 (art. 144, p. 170), ‘dat de Heilige Schrift het zingen van liederen die niet rechtstreeks berijmde
Schriftgedeelten zijn, niet verbiedt’. Later heeft de generale synode benadrukt, dat deze uitspraak met
grote voorzichtigheid moet worden toegepast en uitgesproken dat om wille van de eenheid van de kerken
van de ruimte die de Heilige Schrift biedt geen gebruik gemaakt zal worden. In de tweede plaats hebben
we te maken met een groot en nog steeds toenemend aantal gemeenten, die – ondanks de besluiten
van de generale synode – doen wat de Schrift niet verbiedt. Mogen we – mede gelet op de hierboven
beschreven andere leefwereld van waaruit nieuwe gelovigen de zondagse erediensten binnenkomen
– zendingsgemeenten dan binden aan bepalingen, die niet rechtstreeks uit de Schrift voortkomen en
waaraan ook tal van andere gemeenten zich niet houden? Gelden ook hier niet de onder 3.3. aangehaalde
woorden uit Hand. 15 : 10: ‘Nu dan, wat stelt gij God op de proef door een juk op de hals der discipelen
te leggen, dat noch onze vaderen, noch wij hebben kunnen dragen?’ Het is duidelijk, dat we in dezen te
maken hebben met gevoelige materie, die in onze kerken zonder broederlijke verdraagzaamheid, mildheid
en toegeefl ijkheid niet kan worden opgelost. Als er gemeenten zijn, die zich van andere gemeenten
onderscheiden door zich in een zendingssituatie in gehoorzaamheid aan het Woord van God en in afhankelijkheid
van de leiding van zijn Geest in te zetten voor de evangelieverkondiging en het stichten van
nieuwe gemeenten, durven we het dan in de vrijheid en verantwoordelijkheid te laten van de kerkenraden
van deze gemeenten om in gehoorzaamheid aan de Schrift te kiezen voor het zingen van die psalmen,
lofzangen en geestelijke liederen (Kol. 3 : 16), die het beste passen bij de bezoekers van hun diensten?
De generale synode kieze daarom ook in dezen voor standvastige fl exibiliteit: standvastig in de zin dat
zendingsgemeenten ook in de liederen die zij zingen voluit trouw zullen zijn aan de Heilige Schrift en de
gereformeerde belijdenis, maar tegelijk fl exibel, omdat de kerken aan de ‘zwakken’ in het geloof niet in de
weg willen staan door zaken waarin zij als ‘sterken’ – ondanks jarenlange discussies – nog altijd niet tot
overeenstemming konden komen.
5.6. Conclusie
Binnen het raam van de kerkorde zijn diverse vormen denkbaar waarin een zendingsgemeente gestalte
kan krijgen. Belangrijk is te zien, dat de zendingsgemeente een gemeente in ontwikkeling is. De ontwikkeling
via ‘deelgemeente’ of ‘wijkgemeente’ naar zelfstandige gemeente ligt het meest voor de hand.
De moeite die toetreders vaak hebben met de vorm van onze erediensten is een stimulans voor zendingsgemeenten
om op een existentiële en authentieke wijze om te gaan met wat ons uit de traditie wordt
aangereikt. De kerkorde biedt daarvoor volop ruimte. Alleen t.a.v. art. 64 en art. 69 K.O. wordt van ons
enige welwillende creativiteit gevraagd.
5.7. Opdracht
In een nieuw te maken artikel bij bijlage 16 K.O. moet gedefi nieerd worden wat een zendingsgemeente is,
hoe zij ontstaat en toegroeit naar volwassenheid en wat de rol van de kerkenraad, de classis en de deputaten
in dit proces is. Ook moet gewaarborgd worden dat een gemeente of gemeente-in-wording die van
buiten komt, zich op de classis kan beroepen als met de kerkenraad van de plaatselijke gemeente geen
overeenstemming kan worden bereikt. Tenslotte moet omschreven worden hoe in de zendingsgemeente
wordt omgegaan met de bepalingen in art. 64 en art. 69 K.O. Maar eerst willen we nog apart stilstaan bij
de positie van de evangelist.
Hoofdstuk 6: Positie en bevoegdheden van de evangelist in het Nieuwe Testament
6.1. Inleiding
Vooraf
De generale synode Leeuwarden van 2001 gaf deputaten evangelisatie de opdracht om de positie en
de bevoegdheden van de evangelist te onderzoeken vanuit de gegevens die het Nieuwe Testament over
hem aanreikt, dit in samenwerking met een kenner van het kerkrecht. Dit deel van het rapport behelst
het onderzoek naar de nieuwtestamentische gegevens, op basis waarvan de kerkrechtelijke aspecten
besproken dienen te worden. Het is samengesteld door een commissie o.l.v. ds. J. Nutma, bijgestaan
door prof. dr. T.M. Hofman.
Eerder onderzoek
De positie van de evangelist is al eerder ter sprake geweest op de generale synode van 1977. In hun rapport
brachten deputaten toen naar voren dat de evangelist zoals we die tegenkomen in het NT een andere
is dan de fi guur van de evangelist zoals wij die kennen in de kerk. In het NT is hij uitgezonden door de