ACTA 2004 blz. 173-347.pdf - Kerkrecht

314
ken. Dat wordt in sommige situaties waarin met deze organisatiestructuur gewerkt wordt als negatief
ervaren.
5.1.4. Zelfstandige gemeente
In sommige gevallen zal het mogelijk en wenselijk zijn om over te gaan tot het vormen van een zelfstandige
zendingsgemeente. Een zelfstandige gemeente kan het gevolg zijn van een proces waarin een groep
eerst ‘deelgemeente’ of ‘wijkgemeente’ was en nu dermate gegroeid is in omvang en stabiliteit, dat de
zelfstandigheid vanzelfsprekend is. We zagen dat bijvoorbeeld in de gemeenten van Alkmaar en Hoofddorp,
die als preekplaats van resp. Broek op Langedijk en Aalsmeer uitgroeiden tot wijkgemeente en nu
zelfstandig zijn.
De vraag wanneer een zendingsgemeente groot en stabiel genoeg is voor zelfstandigheid, is moeilijk te
beantwoorden. Er zal sprake moeten zijn van een goed functionerende kerkenraad en van een ledenaantal
dat voldoende draagkracht heeft. Wat de omvang betreft: ruim 20% van de huidige CGK-gemeenten
heeft minder dan 100 leden. De Heiland belooft zijn nabijheid al aan twee of drie die in zijn naam vergaderen.
Het zal duidelijk zijn dat hier geen getal genoemd kan worden, maar dat een verantwoorde omvang
voor zelfstandigheid per situatie bekeken moet worden.
Voor zelfstandige zendingsgemeenten maakt de kerkorde geen voorziening. We stellen daarom voor op
dit punt bijlage 16 uit te breiden met artikel 11, waarin gemeentestichting en de kerkordelijke positie van
zendingsgemeenten worden gedefi nieerd.
5.2. Rol van de classis
Bij de opties 5.1.1. en 5.1.2. is geen bijzondere rol voor de classis weggelegd. Bij de kerkvisitatie wordt
geïnformeerd naar de voortgang en de vrucht van het evangelisatiewerk.
Bij optie 5.1.3. is de classis betrokken, omdat de ‘moedergemeente’ op grond van bijlage 52 K.O. de classis
om advies vraagt t.a.v. de voorgestelde regelingen.
Bij optie 5.1.4. is de classis ook betrokken. Zij zal beoordelen of instituering verantwoord is en de kerkelijke
grenzen vaststellen.
5.3. Rol van deputaten evangelisatie
Bijlage 16 art. 4 K.O. noemt ook deputaten evangelisatie als partij. Het is hun taak om steun en begeleiding
te bieden. Het verdient aanbeveling om in processen waarin het stichten of verzelfstandigen van
zendingsgemeenten aan de orde is, ook deputaten om advies te vragen.
5.4. Leren van het verleden
In Almere kon geen overeenstemming bereikt worden tussen ‘De Wegwijzer’ en de al bestaande plaatselijke
gemeente. Omdat een verzoek om toelating tot het kerkverband via de plaatselijke gemeente op de
classis moet komen, liep de weg hier voor ‘De Wegwijzer’ dood. Inmiddels heeft ‘De Wegwijzer’ de weg
van de volledige zelfstandigheid van een vrije gemeente gekozen. Velen hebben dit betreurd. Het verdient
aanbeveling om in een nieuw artikel 11 bij bijlage 16 K.O. op te nemen, dat een gemeente-in-wording die
zich aan wil sluiten bij het verband van de CGK en daarover geen overeenstemming kan bereiken met de
plaatselijke gemeente, de hulp kan inroepen van de classis.
5.5. Zendingsgemeente en eredienst
Het is belangrijk, dat toetreders de waarde van het samenkomen in de eredienst leren zien en ervaren.
Uit gesprekken met toetreders in de brochure Thuiskomen (brochurereeks deputaten evangelisatie van
de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland – nummer 4; 2003) blijkt, dat zij een gastvrije, warme
ontvangst en een eerlijke, heldere boodschap zien als de meest essentiële ingrediënten van de eredienst.
De vormen zijn daaraan ondergeschikt. Anders gezegd: de vormen zijn dienstbaar aan de ontmoeting van
de Heere met zijn gemeente en van de gemeente met haar Heere. Daarom is het belangrijk om ons bij het
nadenken over de vormgeving van de kerkdienst niet te laten leiden door star conservatisme of argeloze
vernieuwingsdrang, maar door de vraag: welke vormen dienen zo goed mogelijk het doel, dat de Heere
heeft met zijn gemeente als ze samenkomt?
Belangrijk zijn in dit verband de criteria die Paulus aanreikt in 1 Kor. 14. Allereerst moet alles in de samenkomst
van de gemeente gericht zijn op de eer van God (1 Kor. 14 : 25). Niet mensen en hun overtuigingen
of ervaringen staan centraal, maar de Heere en zijn Woord. In de tweede plaats moet alles in de
samenkomst van de gemeente getuigen van gehoorzaamheid aan de Schrift (1 Kor. 14 : 37v.). Anders
dan het Oude Testament voor de eredienst in de tempel geeft het Nieuwe Testament geen gedetailleerde
richtlijnen voor de samenkomst van de gemeente. Er is ruimte voor een vormgeving van de samenkomst,
die rekening houdt met plaatselijke omstandigheden. Wat echter de Schrift duidelijk gebiedt of verbiedt,
zal in de samenkomst van de gemeente geëerbiedigd worden. In de derde plaats dient in de samenkomst
van de gemeente alles gericht te zijn op de opbouw van de gemeente (1 Kor. 14 : 33.40). De Heere heeft
een hekel aan wat verwarring of zelfs chaos tot gevolg heeft. De bijbelse richtlijn is, dat alles betamelijk
en in goede orde geschiedt. In de vierde plaats moet wat er gebeurt in de samenkomst van de gemeente
verstaanbaar zijn (1 Kor. 14 : 11vv., ook voor buitenstaanders 1 Kor. 14 :16.23vv.). Wat alleen door ingewijden
begrepen wordt, bouwt de gemeente niet op en stoot de buitenstaanders af.
Binnen de grenzen van 1 Kor. 14 mag ruimte gelaten worden voor een inrichting van de eredienst, die rekent
met de omstandigheden van de gemeente die samenkomt. Daarbij zijn de vaste patronen, die uit de
Schrift zijn opgekomen en die in de traditie van de kerk van grote waarde zijn gebleken, van groot belang.
Te denken is vooral aan de elementen, die zondag 38 van de Heidelberger Catechismus noemt: Gods
Woord horen, de sacramenten gebruiken, God de Heere openlijk aanroepen en de armen christelijke hulp
betonen. Evenals de Schrift laat ook de kerkorde een grote mate van ruimte voor een inrichting van de
eredienst, die past bij het eigen karakter van de gemeente. Alleen het hoognodige wordt geregeld. Het
recht om de liturgische orde te bepalen wordt in art. 64 sub 2 KO toegekend aan de kerkenraad.