ACTA 2004 blz. 173-347.pdf - Kerkrecht

310
4.1.2. Vanuit interkerkelijk initiatief
In Rotterdam is in 1998 een initiatief begonnen van personen uit de Gereformeerde Gemeenten, uit de
Nederlands Hervormde Kerk (GB) en onze kerken. Men ging Engelstalige diensten beleggen op zondag in
het kerkgebouw aan de Wolphaertsbocht. Na enkele jaren was er een groeiende groep die ook pastoraat
nodig had. Men zocht aansluiting bij één van de drie genoemde kerken. De Christelijke Gereformeerde
Kerk te Charlois was bereid gastvrijheid te verlenen. In januari 2001 werden twee ouderlingen bevestigd
met de opdracht de ICF te dienen, vanaf november 2002 werd de ICF als ‘wijkgemeente anderstaligen’
een onderdeel van de kerk van Rotterdam-Charlois en na het verdwijnen van de Nederlandstalige wijkgemeente
in december 2003 is ze nu de voortzetting van deze kerk.
4.2. Zendingsgemeenten die voortkomen uit missionair werk van eigen kerken
Inmiddels zijn er ook initiatieven vanuit de eigen kerken om door middel van gemeentestichting de moderne
mens te bereiken. We noemen er enkelen zonder volledig te willen zijn.
4.2.1. Bewuste gemeentestichting
De Christelijke Gereformeerde Kerk te Amsterdam-Centrum heeft dr. S. J. Wierda voor de helft van zijn
tijd als taak gegeven om een nieuwe gemeente te stichten. Dat initiatief is in volle gang en is bedoeld om
via missionair werk te komen tot een zendingsgemeente. Vanuit de gemeente van Zutphen wordt geprobeerd
om tot gemeentestichting in Lochem te komen. In Haarlem wordt vanuit de gefuseerde gemeenten
geprobeerd om in een andere wijk van de stad via missionair werk te komen tot een nieuwe gemeente van
vooral nieuwe gelovigen, een zendingsgemeente dus. Ook in Hoofddorp wil de gemeente in een nieuwe
wijk via activiteiten, die zouden kunnen leiden tot het ontstaan van een soort zendingsgemeente, voet
aan de grond krijgen.
4.2.2. Vanuit eigen kerk: diensten met belangstellenden
In Zwolle is men in januari 2003 begonnen met het houden van wekelijkse ontmoetingsdiensten. Veel
bezoekers van de Alphagroepen willen meer betrokken raken bij kerk en geloof, maar blijken de stap
naar de reguliere diensten te groot te vinden. Ze komen wel naar de ontmoetingsdiensten. Tegelijk gaat
de gemeente meer en meer haar missionaire roeping verstaan. Gemeenteleden ervaren de ontmoetingsdiensten
als een goede mogelijkheid om onkerkelijke vrienden en bekenden mee naar toe te nemen.
Het ligt voor de hand dat deze diensten door de bezoekers steeds meer ervaren worden als hun eigen
zendingsgemeente en niet alleen als een soort opstap naar de ‘echte’ kerk.
In Utrecht Leidsche Rijn wordt geprobeerd om met mensen uit bestaande gemeenten een nieuwe gemeente
te stichten, die tegelijk zo open mogelijk moet zijn voor onkerkelijken. Regelmatig worden ‘diensten
met belangstellenden’ gehouden.
4.2.3. Vanuit eigen kerk: via samenwerking of gezamenlijke projecten
In diverse plaatsen in ons land zijn gemeenten in gesprek met gemeenten uit de GKV (bijv: Deventer en
Surhuisterveen) en is de inzet van de gesprekken niet alleen het samengaan van bestaande gemeenten,
maar ook een gezamenlijke poging om een nieuwe ‘zendingsgemeente’ te stichten.
In de Amersfoortse wijk Vathorst is een initiatief gaande met zondagse diensten, die door een projectteam
uit verschillende kerken worden voorbereid en geleid. De diensten trekken al meer dan 100 bezoekers.
4.2.4. Vanuit eigen kerk: op afstand
De initiatieven 4.2.1 t/m 4.2.3 bewegen zich allemaal binnen het raamwerk van de kerkorde, die aangeeft
dat het evangelisatiewerk onder verantwoordelijkheid van de plaatselijke kerk dient te gebeuren. H. van
Eeken beschrijft in zijn onderzoek naar gemeentestichting en kerkrecht13, dat het binnen de kaders van
de gereformeerde kerkorde ook mogelijk is om als gemeente een zendingsgemeente te stichten die niet
direct in de eigen omgeving ligt, analoog aan de werkwijze bij buitenlandse zending. Een gemeente in
Overijssel zou dus met mensen en middelen gemeentestichtend werk kunnen doen in de Randstad, uiteraard
in nauw overleg met de aangrenzende gemeente(n).
Kortom: op allerlei plaatsen worden initiatieven ontplooid, die kunnen leiden tot het ontstaan van zendingsgemeenten.
Sommige situaties lijken op elkaar, maar er zijn ook verschillen. De constante is dat uit
evangelisatiewerk nieuwe groepen gelovigen aan het ontstaan zijn, die vast willen houden aan Schrift
en belijdenis, die de band met onze kerken waardevol vinden, maar die niet met alle kerkelijke regels
gediend zijn.
4.3. Fasen in de groei
De diversiteit die uit de bovenstaande situaties al bleek, wordt nog duidelijker als we een ‘doorsneegroeiproces’
proberen te beschrijven. In iedere fase van het proces zijn verschillende mogelijkheden.
Per gemeente lopen de lijnen uiteen. Maar in hoofdlijnen zien we overal iets terug van ontstaan, groei en
verzelfstandiging.
4.3.1. Ontstaan
Allereerst is er de fase van het ontstaan. Er wordt missionair werk gedaan. Gelovigen bereiken met het
Evangelie hun medemensen en die raken geïnteresseerd. Vaak zal het missionaire werk geïnitieerd worden
door de plaatselijke gemeente. Soms kan het ook gaan om een spontane activiteit op persoonlijk
initiatief van gelovigen, zoals bij ‘Cyprische en Cyrenische mannen’ uit Hand. 11. Ook kan er sprake zijn
van missionaire samenwerking tussen verschillende kerken. Het kan gaan om geplande en doordachte,
maar ook om spontane en verrassende initiatieven.
4.3.2. Groei
Zodra een aantal belangstellenden verzameld is, kan er een groep gestart worden die met elkaar bijbelstudie
doet en de grondslagen van het christelijke geloof verkent. Soms starten gemeenten direct
een groep, zonder dat er veel missionair werk aan vooraf gaat. In andere gevallen wordt de vorming van
groepen langdurig en zorgvuldig voorbereid. Soms worden bestaande groepen van gelovigen opengesteld
voor belangstellenden. Op andere plaatsen wordt nadrukkelijk gestart met een meerderheid aan
niet-gelovigen. Soms heeft een groep het karakter van een cursus, maar het kan ook heel goed een open