ACTA 2004 blz. 173-347.pdf - Kerkrecht

308
binnenkwamen, om te gaan met gemeenten waarin juist nieuwe gelovigen sterk vertegenwoordigd zijn?
Paulus’ spreken over de omgang met de zwakken in de gemeente, vormt hier één van de aspecten van
een antwoord op die vraag. ‘Komt op voor de zwakken’, zegt hij in 1 Thess. 5 :14.
Voor verdere bezinning op het zendingskarakter van de kerk verwijzen we naar de genoemde literatuur,
alsmede naar S. Paas, De werkers van het laatste uur: De inwijding van nieuwe gelovigen in het christelijk
geloof en in de christelijke gemeente, Zoetermeer 2003.
3.8 Confessie en zendingsgemeente
In de algemene belijdenisgeschriften vinden we weinig verwijzingen naar het missionaire karakter van
de gemeente. Uitzondering daarop is de Niceense belijdenis van 325. Daarin wordt beleden, dat de kerk
‘apostolisch’ is. De kerk is als apostolische kerk gezonden om het goede nieuws, dat zij van de apostelen
ontvangen heeft, zelf ook weer te delen. Dit is een enorm sterke uitdrukking, omdat hier het missionaire
aspect benoemd wordt als het hart van de kerk, behorend bij haar wezen en identiteit. Zending is niet
slechts een opdracht die de kerk moet uitvoeren, maar zonder zending is zij geen kerk meer. Verder
moeten we bedenken dat deze belijdenissen hun oorsprong vinden in het dooponderwijs aan nieuwe
gelovigen en dus ontstaan zijn in een missionaire situatie.
De gereformeerde belijdenisgeschriften hebben weinig aandacht voor het missionaire karakter van de
gemeente. Er waren in de tijd van de Reformatie andere prioriteiten. Er moesten dwalingen bestreden
worden en de rechte leer diende verdedigd en onderwezen te worden. Dat is de inzet van de Heidelbergse
Catechismus, de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels.
In de Nederlandse Geloofsbelijdenis vinden we een heldere uiteenzetting over de kerk. Daarin wordt gesteld
dat de ware kerk te herkennen is aan drie zaken: een zuivere verkondiging van het Woord, een zuiver
gebruik van de sacramenten en een handhaven van kerkelijke tucht (art. 29). De valse kerk is aan andere
dingen te kennen: die schrijft bijvoorbeeld zichzelf en haar eigen regelgeving meer macht en autoriteit
toe dan het Woord van God. Op het gevaar daarvan wordt in art. 7 van de NGB uitdrukkelijk gewezen. De
NGB helpt ons dus aan criteria bij de beoordeling van zendingsgemeenten die zich willen aansluiten bij
ons kerkverband. Tegelijk waarschuwt hij ons als kerken om de eigen regelgeving niet te hoog te waarderen
en in geen geval op gelijke of hogere plaats te stellen dan Gods Woord.
In de Heidelbergse Catechismus komen ook slechts zijdelings opmerkingen voor over het missionaire
karakter van de gemeente. We denken aan antwoord 32 waar uitgelegd wordt dat we christen genoemd
worden, ‘opdat ik zijn naam belijde en mijzelf tot een levend dankoffer Hem offere’. Maar ook aan antwoord
86 waar we leren dat de vernieuwing van de Heilige Geest ons zo verandert, ‘dat door onze godzalige
wandel onze naasten ook voor Christus gewonnen worden’. In antwoord 123 wordt gebeden ‘Bewaar
en vermeerder uw kerk’. Het is dus Gods soeverein handelen als Hij zijn kerk weer uitbreidt en daarbij
mensen en middelen gebruikt die Hij uitkiest.
De Catechismus stimuleert ons tot persoonlijk getuigen met woorden en daden, in de troostvolle wetenschap
dat het God is die zelf zijn kerk in stand houdt en uitbreidt. Dat moet ons enerzijds een actieve
betrokkenheid geven en anderzijds bescheiden maken in het beoordelen van nieuwe gelovigen of gemeenten
volgens eigen maatstaven.
3.9. Kerkorde en zendingsgemeente
Ook de kerkorde is niet geschreven om het missionaire karakter van de kerk te benadrukken. Ze is primair
ontworpen om het gemeenteleven ordelijk te regelen. Toch vinden we ook hier aanknopingspunten voor
missionair gemeente zijn.
In de regeling voor de buitenlandse zending (bijlage 19) wordt ingezet met een omschrijving van het doel
van zending: ‘Teneinde aan niet gekerstende en ontkerstende volken het Evangelie te verkondigen en
hen die tot het geloof gekomen zijn en de heilige doop ontvangen hebben te vergaderen in zelfstandige
gemeenten, alsmede deze gemeenten desgewenst bij te staan bij de opbouw van eigen kerkelijk leven,
worden missionaire predikanten en andere zendingswerkers uitgezonden’. We ontdekken de doelgroep:
‘niet gekerstende en ontkerstende volken’. Aan hen moet het evangelie verkondigd worden, opdat er zelfstandige
gemeenten gaan ontstaan van gedoopte gelovigen. Als kerken stellen we ons dienstbaar op en
zijn we bereid deze gemeenten te dienen bij de opbouw van hun eigen kerkelijk leven. De hele lijn van dit
artikel is er één van dienstbaarheid. We verlangen naar Gods werk in mensen en beseffen dat zij vanwege
hun eigen cultuur een ‘eigen kerkelijk leven’ zullen moeten opbouwen. Impliciet zeggen we te beseffen
dat hun kerk geen kopie van de onze behoeft te zijn en zal zijn. Deze houding kan ons ook in de discussie
over zendingsgemeenten in eigen land van dienst zijn.
In de regeling voor de evangelisatie (bijlage 16) vinden we enkele prachtige opmerkingen. ‘Naar de eis
van Gods Woord is de kerk zendingskerk, ook in eigen land, en heeft elke kerkenraad, classis en synode
de roeping om de uitbreiding van Gods Koninkrijk te bevorderen door het Evangelie hetzij door prediking,
hetzij door lectuurverspreiding, hetzij door andere middelen, te brengen waar het niet of zeer onzuiver is’
(artikel 1). Hierbij valt op, dat de kerk naar de ‘eis van Gods Woord’ zendingskerk is, ook in eigen land.
Evangelisatie is geen extraatje voor enthousiastelingen, maar een bijbelse opdracht voor elke gemeente.
Zending is niet alleen met het oog op de heidense volken ver weg, maar ‘ook in eigen land’ een roeping
van Godswege. Het gaat om de ‘uitbreiding van Gods Koninkrijk’ en dat staat niet gelijk aan het vermeerderen
van het aantal mensen die zich precies aan onze voorschriften houden. De frase ‘hetzij door andere
middelen’ biedt ons de ruimte om in deze tijd serieus bezig te zijn met gemeentestichting als middel voor
evangelisatie.
Niet alleen in de kerkorde zelf, maar ook in de door de kerken vastgestelde bevestigingsformulieren voor
ambtsdragers wordt verwezen naar de missionaire roeping van de gemeente in het algemeen en van de
ambtsdragers in het bijzonder.
Het formulier voor de bevestiging van predikanten wijst op de toerustende taak van de predikant voor de
evangelisatie door de gemeente. Verder wordt in het slotgebed de hoop uitgesproken dat door zijn arbeid
‘de kerk bewaard en vermeerderd worde’.