ACTA 2004 blz. 173-347.pdf - Kerkrecht

305
Als we uitgaan van de defi nitie van de zendingsgemeente zoals die bij 2.2. gegeven is, valt direct de
parallel met het bijbelse Antiochië (in Syrië) op. Het is duidelijk, dat het hier – anders dan in onze situatie
– gaat om het binnengaan van een nieuwe fase in de heilshistorie: het evangelie breekt zich baan vanuit
het Joodse volk naar de heidenwereld. Hedendaagse ontwikkelingen in verband met zendingsgemeenten
mogen we daaraan niet gelijkstellen. Hoewel dus de situatie niet identiek is, valt er wel te spreken van een
leerzame analogie met de gemeente van Antiochië.
a. Ze is geboren uit missionaire arbeid (Hand. 11 :19). Er is door het spontane getuigenis van gelovigen
een nieuwe vergadering van gelovigen ontstaan (Hand. 11 :21), niet door bewust zendingswerk.
b. De gemeente heeft zich zelf ook weer toegewijd aan missionair werk, wat blijkt uit de uitzending van
Paulus en Barnabas (Hand. 13 :1-3).
c. Er is een relatie met een moederkerk en een daaruit voortvloeiende ordening van het kerkelijk leven
naar de regel van de Schrift (Hand. 15 :23-31), in gehoorzaamheid aan de leiding van de Heilige Geest
(Hand. 15 28).
De situatie in Antiochië vertoont nog meer vergelijkbare trekken. Bijvoorbeeld dat binnen de moederkerk
in Jeruzalem vragen rezen over het functioneren van de zendingsgemeente Antiochië. Sommigen in de
gevestigde kerk vroegen zich af waarom het daar in Antiochië wat vrijer toeging en of dat wel kon. Allerlei
joodse wetten waar zijzelf zo aan hechtten, bleken in Antiochië niet relevant te zijn en men stelde daar
indringende vragen bij. Zelfs zo zeer dat de echtheid van de bekeringen van de heidenen in twijfel werd
getrokken (Hand. 15 :1.2).
Die kwestie raakt ook het verschijnsel zendingsgemeenten in onze kerken. Ook onder ons leeft de angst
dat zendingsgemeenten veel meer vrijheden zouden krijgen dan gewone gemeenten en komt de gedachte
op dat een zendingsgemeente alleen echt werk van God kan zijn als ze zich volledig aan alle geldende
regels van onze kerken conformeert. Die omstandigheid is voor ons een reden te meer om goed naar
Hand. 15 te kijken.
3.2. Kerk en koninkrijk
Zending gaat over de bekering van mensen, maar ook over de bekering van kerken. Het is belangrijk dat
te zien. De kerk beheerst de zending niet. Het is Gods werk en de kerk dient te volgen. Het lijkt ons dat
dit een uiterst belangrijke vaststelling is bij de vraag naar onze omgang met zendingsgemeenten. Hier
moeten we ook goed letten op ons taalgebruik. Als we zendingsgemeenten benoemen als een ‘probleem’
dat moet worden opgelost, wat zou de Heere dan vinden van dergelijk taalgebruik?
God bouwt zijn koninkrijk. De kerk is daar een gestalte van, maar zij mag ook dienen bij de uitbreiding
van dat koninkrijk. Wat zij nooit mag doen, is zichzelf voor het koninkrijk schuiven. Dat doet zij wanneer
zij zichzelf verabsoluteert. Een nieuwe christen, maar ook een nieuwe gemeente mag niet gerekruteerd
worden voor de heersende kerkcultuur, alsof die de eindterm van ons handelen zou zijn. Het gaat niet
om gelijkschakeling aan de kerk, maar om inschakeling in het koninkrijk. Ons kerkverband zal nieuwe
gemeenten moeten dienen om koninkrijkskerken te zijn. En andersom zal zij van die nieuwe gemeenten
nederig moeten willen leren wat het betekent om koninkrijkskerk te zijn.
3.3. Leren van nieuwelingen
In Hand. 10 en 15 lezen we dat de eerste gemeente ook moest leren van nieuwelingen. God maakt ons
iets duidelijk door hen. Wanneer Petrus naar de heiden Cornelius gaat, lezen we van de bekering van
Cornelius en zijn huis. Maar ook Petrus keert terug als een veranderd mens. Wanneer hij later op het
apostelconvent in Jeruzalem spreekt over de toelating van heiden-christenen zonder de voorwaarde van
de besnijdenis (Hand. 15), geeft hij een aantal uiterst belangrijke criteria die ook ons kunnen helpen bij de
verwelkoming van nieuwe christenen en nieuwe kerken:
1. God kent de harten (Hand. 15 : 8). Petrus begint met het goddelijk initiatief. Vooraf aan elke beoordeling
van ons moet staan dat God het binnenste van mensen peilt en doorziet. Dat moet ons nederig
maken en ervoor doen waken dat wij een toetredingsproces geheel willen inkaderen en beheersen
met criteria en kenmerken. Gods werk staat voorop.
2. God heeft hun de Heilige Geest gegeven, net als aan ons (Hand. 15 : 8). Petrus wijst hier blijkbaar op
uiterlijke tekenen van Gods Geest bij de nieuwe gelovigen. Dat is een stilzwijgende verwijzing naar dat
andere uiterlijke teken: de besnijdenis. Door het uiterlijke teken van de besnijdenis werd men ingelijfd
in Israël. Geloof in Christus en het ontvangen van de Geest betekent dat men ingelijfd is in het nieuwe
volk van God, dat bestaat uit Joden en heidenen samen. God heeft laten zien dat de heidenen erbij
horen. Petrus (en de anderen) hebben die tekenen blijkbaar herkend. Er staat niet hoeveel van de
Heilige Geest bij de nieuwe gelovigen zichtbaar was, maar er waren tekenen dat Hij er was. Hij was
tot hen gekomen, niet op basis van hun wetbetrachting, maar door het verkondigde evangelie (Gal. 3
: 2).
3. God heeft geen onderscheid gemaakt tussen ons en hen en heeft door het geloof hun hart gereinigd
(Hand. 15 : 9). De besnijdenis was het teken van reiniging en heiliging van het vlees, het teken van
het verbond, van ‘erbij horen’. Petrus zegt hier: als God geen verschil maakt, moeten wij het ook niet
doen. Hun hart is gereinigd, niet door de besnijdenis (of door welk ander voorschrift dan ook), maar
door het geloof.
Petrus eindigt zijn toespraak met een oproep die een verbluffende rolomkering bevat. Verbluffend, in elk
geval tegenover hen die niet konden geloven dat het allemaal ‘echt’ was met die heidenen die christen
wilden worden. Petrus maakt duidelijk dat deze toetreders de gemeente confronteren met de diepste
kern van geloven uit genade. Hij zegt (Hand. 15 :10.11):
‘Nu dan, wat stelt gij God op de proef door een juk op de hals der discipelen te leggen, dat noch onze vaderen,
noch wij hebben kunnen dragen? Maar door de genade van de Heere Jezus geloven wij behouden
te worden op dezelfde wijze als zij. En de gehele vergadering werd stil…’