nano nu - Instituut Samenleving en Technologie
nano nu - Instituut Samenleving en Technologie
nano nu - Instituut Samenleving en Technologie
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De bezorgdheid over de gezondheids- <strong>en</strong> milieu-impact van <strong>nano</strong>deeltjes wordt vandaag breed<br />
gedrag<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> van de meest kritische geluid<strong>en</strong> komt van de ETC Group (Action Group on Erosion,<br />
Technology and Conc<strong>en</strong>tration). De actiegroep bracht in 2003 e<strong>en</strong> rapport uit over <strong>nano</strong>technologie<br />
waarin boudweg gepleit werd voor e<strong>en</strong> moratorium op de verdere verkoop <strong>en</strong> ontwikkeling van<br />
<strong>nano</strong>product<strong>en</strong>, zolang de risico’s niet voldo<strong>en</strong>de in kaart gebracht zijn 65 .<br />
Veel minder verregaand, maar zich toch zorg<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>d over de mogelijke negatieve gevolg<strong>en</strong> van<br />
<strong>nano</strong>product<strong>en</strong> war<strong>en</strong> de verzekeringsmaatschappij Swiss Re 66 <strong>en</strong> de gezaghebb<strong>en</strong>de Britse Royal<br />
Society <strong>en</strong> de Royal Society of Engineering 67 . Beide rapport<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> tot de slotsom dat meer <strong>en</strong><br />
diepgaander wet<strong>en</strong>schappelijk onderzoek nodig is naar de mogelijk negatieve gevolg<strong>en</strong> van<br />
<strong>nano</strong>deeltjes op de gezondheid van m<strong>en</strong>s <strong>en</strong> milieu.<br />
Specifieke <strong>nano</strong>problem<strong>en</strong><br />
Belangrijke vraag is in hoever sommige toepassing<strong>en</strong> van <strong>nano</strong>technologie nieuwe risico’s met zich<br />
meebr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> die verschill<strong>en</strong> van de risico’s die we k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van conv<strong>en</strong>tionele product<strong>en</strong>. Nanodeeltjes<br />
kunn<strong>en</strong> bijvoorbeeld na inademing via de long<strong>en</strong> in de bloedstroom terechtkom<strong>en</strong>. Andere<br />
ingeademde partikels (roet, stof, poll<strong>en</strong>, smog …) kunn<strong>en</strong> dit doorgaans niet omdat ze daarvoor te<br />
groot zijn. In teg<strong>en</strong>stelling tot vele microdeeltjes rak<strong>en</strong> sommige <strong>nano</strong>deeltjes ook tot in de cel, waar<br />
ze allerhande biochemische reactieket<strong>en</strong>s kunn<strong>en</strong> verstor<strong>en</strong>. Verder moet ook e<strong>en</strong> onderscheid<br />
word<strong>en</strong> gemaakt tuss<strong>en</strong> ‘passieve’ <strong>en</strong> ‘actieve’ <strong>nano</strong>deeltjes. Sommige partikels zijn inert <strong>en</strong> reager<strong>en</strong><br />
nauwelijks met biologische moleculaire structur<strong>en</strong> of andere molecul<strong>en</strong>, andere zijn dan weer ultraactief<br />
of wijzig<strong>en</strong> hun activiteit naargelang de omstandighed<strong>en</strong>. De mogelijk schadelijke invloed<strong>en</strong> van<br />
<strong>nano</strong>material<strong>en</strong> op m<strong>en</strong>s (toxicologie) <strong>en</strong> milieu (ecotoxicologie) hang<strong>en</strong> dus af van zowel de fysische<br />
(grootte, mechanische, optische, magnetische <strong>en</strong> elektronische) als chemische eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong><br />
(sam<strong>en</strong>stelling, aanwezigheid van actieve groep<strong>en</strong> …) van de deeltjes. Daarom is het ook onmogelijk<br />
om alle <strong>nano</strong>partikels over dezelfde kam te scher<strong>en</strong> 68 69 .<br />
Wet<strong>en</strong>schap komt ter hulp<br />
Het is echter niet de eerste keer dat we bij de introductie van nieuwe material<strong>en</strong> of technologieën<br />
geconfronteerd word<strong>en</strong> met onbek<strong>en</strong>de risico’s <strong>en</strong> mogelijke gevar<strong>en</strong>. Wat we alleszins uit het<br />
verled<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> opstek<strong>en</strong>, is dat invester<strong>en</strong> in objectief wet<strong>en</strong>schappelijk onderzoek om de aard van<br />
deze risico’s correct in te schatt<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> eerste belangrijke stap is in de vrijwaring van de publieke<br />
veiligheid <strong>en</strong> het behoud van e<strong>en</strong> gezond leefmilieu. Elke dag word<strong>en</strong> immers schadelijke chemische<br />
stoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> material<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> veilige manier geproduceerd <strong>en</strong> gebruikt, omdat we in het verled<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> geïnvesteerd in k<strong>en</strong>nisopbouw rond de mogelijke risico’s <strong>en</strong> we maatregel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om de risico’s te beperk<strong>en</strong>. De meeste experts zijn dan ook van oordeel dat we de veiligheid<br />
65 ETC Group, From g<strong>en</strong>omes to atoms. The Big Down, 2003.<br />
66 Nanotechnology, small matter, many unknowns, Swiss Re, 2004.<br />
67 Nanosci<strong>en</strong>ce and <strong>nano</strong>technologies: opportunities and uncertainties, the Royal Society <strong>en</strong> the Royal Society of Engineering,<br />
2004, www.<strong>nano</strong>tec.org.uk/finalReport.htm.<br />
68 Maynard, A.D., Nanotechnology : A research strategy for adressing risk, 2006.<br />
69 R<strong>en</strong>n, O. <strong>en</strong> Roco, M., White paper on <strong>nano</strong>technology risk governance, International Risk Governance Council, 2006.<br />
Nano <strong>nu</strong> … <strong>en</strong> morg<strong>en</strong> Basisbrochure – 31 augustus 2007 Pagina 30 van 40
Change language