finalVersion

3. Charles Taylor over de opkomst van de disciplinaire maatschappij
3.1 Inleiding
We weten nu wat Michel Foucault globaal over de disciplinaire samenleving heeft gezegd in zijn
Discipline, Toezicht en Straf. De Canadese filosoof Charles Taylor, die geboren is in 1931, heeft in
zijn boeken Sources of the Self. The Making of the Modern Identity en vooral A Secular Age 5 het
thema ook behandeld. Sources of the Self heeft dezelfde in de inleiding besproken overeenkomsten
met het boek van Foucault als A Secular Age.
In Sources of the Self wordt de totstandkoming van de moderne identiteit geschetst. Daarin
speelt het thema 'de disciplinaire samenleving' in vergelijking met het andere boek van Taylor een
kleine rol en daarom zal ik in deze scriptie weinig uit dit boek putten.
In A Secular Age analyseert Taylor enerzijds wat het betekent in een seculiere tijd te leven
waarin het geloof, in tegenstelling tot vroeger, als een optie te midden van andere opties wordt
ervaren, en anderzijds schetst hij hoe deze toestand tot stand is gekomen. Zijn geschiedenisverhaal
begint bij de opkomst van de disciplinaire maatschappij.
Ik zal vooral putten uit het tweede hoofdstuk van A Secular Age. De titel van dat hoofdstuk –
‘The rise of the disciplinary society’ – geeft al aan dat wat betreft de disciplinaire maatschappij
Taylor het vooral over de opkomst ervan heeft.
Ik onderscheid vier hoofdpunten die Taylor maakt wat betreft de disciplinaire maatschappij.
Het eerste en belangrijkste hoofdpunt betreft de bewegingen die tot de opkomst ervan hebben geleid.
Bij het tweede hoofdpunt gaat Taylor – ook al is het slechts beknopt – in op
disciplineringsprogramma’s waartoe deze hervormingsbewegingen hebben geleid. Bij het derde
hoofdpunt gaat Taylor in op een specifiek soort discipline, namelijk wat betreft omgangsvormen en
intimiteit. Bij het vierde hoofdpunt geeft Taylor een glimp van het succes van disciplinering en de
tegengeluiden daar tegenover door de eeuwen heen.
3.2 De religieuze en seculiere hervormingsbewegingen
Zoals we ook van Foucault hebben geleerd, zijn Westerse maatschappijen disciplinair, terwijl ze dat
niet altijd zijn geweest. De laatmiddeleeuwse maatschappijen werden door velen ervaren als
5 Ik gebruik en verwijs naar de oorspronkelijke Engelse versies. Er zijn ook Nederlandse vertalingen van de boeken
uit. Zie: Charles Taylor. 2007. Bronnen van het Zelf. Rotterdam: Lemniscaat. en Charles Taylor. 2009. Een Seculiere
Tijd. Rotterdam: Lemniscaat.
16