Hoofdstuk III. Leden van de Gentse loges tot 1786 ... - Liberaal Archief

hij werd aangehouden omdat hij poogde de Brugse 'wijkmeesters' te organiseren
naar het model van de Gentse Collatie. Hij was te Brugge vergezeld door zijn
medestander de Vos (waarschijnlijk de schrijnwerker Pieter de Vos die te Gent in
1792 het standbeeld van Keizer Karel vernielde; zie het lemma 't Kint). Een van de
Velde (die woonde aan de 'Recollectenbrug') werd in november 1792, na de eerste
Franse inval, een van de zestig 'provisionele representanten' van Gent in een
'nationale conventie' die nooit werd opgericht.
De Collatie van Gent had op 26 juni 1790 een vooruitstrevend nieuw reglement
voor het bestuur van de stad goedgekeurd. De meer behoudsgezinde Staten van
Vlaanderen hadden evenwel formeel geweigerd dit reglement goed te keuren, onder
meer omdat de Collatie voor zichzelf het recht opeiste om de schepenen van de
Keure en van Gedeele te benoemen.
Een aantal bepalingen van die Organisatie ofte bestieringswijze der Stad Gend
verdienen een bijzondere vermelding:
Art. I - Dat alle magt in het volk oorsprongelijk resideert.
Art. II - Dat alle degene die door het volk bekleed zyn met de magt van het
gouvernement dezer République, 't zy wetgevende, uytwerkende ofte rechterlyke,
maer mandatarissen zyn van het volk ende oversulks aen het zelve ten allen tyde
comptabel.
Art. III - Dat het recht van eygendom, zoo geestelyk als weirelyk, moet ende zal
geheyligd zyn, ende dat niemand, om wat zaeken het zoude mogen wesen, zal
behandelt worden als by recht ende sententie.
Art. IV - Dat het volk van Gend het wesendlyk ende exclusif recht heeft van zig door
zyne wettige aengestelde Representanten te besturen ende van te beschikken het
inwendig bewind deser stad.
Omdat de goedkeuring door de Staten van Vlaanderen uitbleef, nam een woelige
menigte op 22 juli 1790 het stadhuis in, waar de Staten hun vergaderingen hielden.
Aan het ongeduldige volk werd nog een viertal dagen uitstel gevraagd. De
Gentenaars, aangevoerd door bakker van de Velde en Jacques van Loo, riepen: 'Van
Daege! van Daege!'. Onder de dreiging van de menigte keurden de Staten van
Vlaanderen dan onmiddellijk de 'Organisatie' goed en de bekendmaking ervan
geschiedde zonder verwijl op de Botermarkt, om half twaalf 's avonds. De triomfklokken
luidden zo hevig dat men vreesde voor de stabiliteit van het Belfort en het
volk liep uiteen met de roep: "Vivat den derden Staet".
In zijn dagboek noteerde Schamp de Romrée: "Jour de triomphe du tiers état et
de la collace; les états ont été forcé par le peuple a signer le consentement à l'élection
du magistrat. Celui qui a fait la proposition aux états, nommé van de Velde,
boulanger, a été couronné de laurier sur le théâtre près de la maison de ville parmi
les acclamations du peuple".
De nieuwe 'Organisatie' werd reeds afgeschaft op 10 november 1790. Dit alles
moet gesitueerd worden in het kader van de machtsstrijd tussen de gemeentelijke
Collatie, die toen de progressieve ideeën van Jan Frans Vonck (1743-1792) genegen
was en democratische hervormingen wou invoeren, en de meer traditionele (en
van LOO, Jacques - 345