Hoofdstuk III. Leden van de Gentse loges tot 1786 ... - Liberaal Archief

Van Nicolas François Louchier de Jéricot (1714-1759) en James Ignace
Cunningham weet men dat zij samen (op verzoek en op kosten van hun familie)
enige jaren doorbrachten in een detentiehuis voor verkwisters en mentaal gestoorden
te Froidmont (bij Tournai). Zij waren daar opgesloten wegens hun
onbeheersbare verspilzucht. Dergelijke 'arbitraire collocaties' wegens 'quaed
gedragh' waren toen vrij courant. Pas vanaf 1773 werden zij verboden nadat onder
meer de Gentse voorschepen Jean Jacques Philippe Vilain XIIII ze omschreef als
"un abus qui fait honte à la société".
Paul Duchaîne ontdekte archiefdocumenten die toelaten beide mannen te
situeren. Louchier ("un fou atteint de la maladie des grandeurs") was een telg van
een voornaam geslacht te Mons, waar hij zelfs enige tijd schepen was. Van 1748 tot
1752 zou hij ook Voorzittend Meester zijn geweest van een loge te Mons. James
Cunningham werd geboren te Gent in 1720, als zoon van een der vele Britse
officieren die tijdens de eerste helft van de 18de eeuw in onze gewesten oorlog
voerden. James' broer, André Emmanuel, was kanunnik te Gent. Zij waren hoogstwaarschijnlijk
verwant met de vrijmetselaar John Cunningham* (zie onder dat
lemma).
Men weet niet wanneer en waar Albert François van Pottelsberghe opgenomen
werd in de vrijmetselarij en tot de graad van 'Chevalier de l'Aigle' werd verheven.
Men weet evenmin op welke wijze hij in contact kwam en maçonniek samenwerkte
met Louchier en Cunningham. Waarschijnlijk bracht ook hij enige tijd door in het
gesticht te Froidmont.
Volgens Adolphe Cordier was de graad van 'chevalier de l'Aigle' gedurende enige
tijd de tweede hoogste graad, na die van 'Rose-Croix'. De bedoelde graad "semble
être une allégorie du supplice de Prométhée. On sait que ce héros emblématique
avait dérobé du ciel le feu créateur. En expiation de ce crime, il fut attaché sur un
rocher, où un vautour lui déchire continuellement le flanc". Cordier deelt niet mee
op welke bronnen hij deze informatie stoelt. Omstreeks 1770 was de volledige
benaming van de graad van 'Rose-Croix': 'Chevalier de l'Aigle et du Pélican, Prince
Souverain Rose-Croix, Maçon Parfait'. De hoogste graad zou de tweede hoogste
graad van 'Chevalier de l'Aigle' hebben opgeslorpt.
Paul Naudon citeert een Frans 'Rose-Croix'-rituaal van 1765, waarin volgende
verklaring voorkomt: "Il [de graad van 'Rose-Croix'] est appelé Chevalier de l'Aigle,
titre connu pour le plus ancien et le plus allégorique à la puissance du grand
architecte de l'univers qui vint établir sur la terre un travail qui a racheté le genre
humain, et le fils de l'homme étant indépendamment comparé à la Suprême puissance
du père, l'aigle est regardé comme l'image de cette puissance et adopté
comme le titre originaire de ce grade".
Het is mogelijk dat de graad van 'chevalier de l'Aigle' voor het eerst in 1754 werd
verleend door het zg. 'chapitre de Clermont', een stelsel van hogere graden dat
gehecht was aan de loge Zu den drei Weltkugeln te Berlijn en dat tot 1763 enige
bijval kende in Frankrijk en Duitsland. In de Duitse 'Strikte Observanz' volgde
overigens op de eerste hogere graad ('Ecossais Vert'), die van 'chevalier de l'Aigle,
444 - van POTTELSBERGHE