De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

94
HOOFDSTUK IV
DE TOCHT NAAR DE VERZAMELPLAATSEN OP 10 NOVEMBER
De afzetting, die door haar isolerende functie tijdens de razzia zulk een gewichtige
rol heeft gespeeld, was even belangrijk bij het wegvoeren van de mannen naar de
verzamelplaatsen. Wij weten reeds, dat mannen, die in de vroege morgen door de
Duitsers op straat opgepakt waren, het bevel kregen, zich ergens op te stellen. Enige
tijd later werden zij dan onder Duitse bewaking weggevoerd naar een verzamelplaats.1
Evenzo werd vaak gehandeld met hen, die uit huis waren gehaald. Daarentegen kwam
het ook voor, dat mannen door de posten van de ene straat naar de andere werden
verwezen. Via een keten van wachtposten kwamen zij dan uiteindelijk op de plaats,
waar de Duitsers hen wilden hebben.2 J. uit Schiedam schreef hierover:
„Overal liepen reeds mannen, gepakt en gezakt, allen in dezelfde richting gestuurd door de
met machinepistolen bewapende Duitse soldaten, die op elke straathoek stonden opgesteld.
De hefbrug bleek opgehaald te zijn, en de stroom mannen werd via de zgn. Kippenbrug
over de Westvest naar de Koemarktbrug geleid, waar in kolonnes werd opgesteld.” 3
De wijze, waarop in Schiedam de mannen naar de verzamelplaats werden gebracht,
geeft in principe aan, hoe het wegvoeren naar de verzamelplaatsen in Rotterdam
plaats vond. In Schiedam werden bijna alle mannen eerst naar de Koemarkt (het
centrum van Schiedam) gevoerd. Vandaar vertrokken zij in lange colonnes via de
Rotterdamsedijk naar Rotterdam. De Koemarkt was dus een concentratiepunt,
vanwaar alle opgepakte mannen naar de centrale verzamelplaatsen in Rotterdam
werden geleid.4
Er waren in Rotterdam talloze dergelijke concentratiepunten, grote en kleine.
Kleine waren b.v. straathoeken, waar de mannen bijeengebracht werden; vandaar
werden zij naar grotere gevoerd. Zo moesten de mannen, die in een zijstraat van de
Vlietlaan waren opgepakt, daar eerst wachten tot de Duitsers alle huizen „afgeschuimd”
hadden. Vervolgens werden zij onder bewaking naar de Vlietlaan gevoerd,
„waar de buit uit de verschillende straten werd bijeengebracht”.5 Daar vandaan vertrok
men in lange colonnes naar de Marinierskazerne, de verzamelplaats voor
Kralingen, aan het Toepad in Rotterdam (O).
Een ander groot concentratiepunt was het Marconieplein, in Rotterdam (W).
Hier werden bijeengebracht de mannen uit Spangen, uit de woonwijken langs de
1 Zie Hoofdstuk III: De razzia in de buitenwijken, blz. 71.
2 a. Relaas van de belevenissen van J. H. S. „Een halfjaar onder Duitse druk”, (blz. 1);
b. „ Verslag omtrent mijn ervaringen en belevenissen tussen 10 November 1944 en 11 Mei 1945”
door A. B. Blz. 1, 28 Maart 1949.
3 „Onze deportatie naar Duitsland”, door Th. J., blz. 2.
4 a. Verslag van de bespreking met S., blz. 2;
b. Verslag van de bespreking met J. B., blz. 2.
5 a. Brief van W. M., Rotterdam, 30 Januari 1949;
b. Verslag van de bespreking met C. F., blz. 2.