De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

90 DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN
Dezelfde hardheid ondervond de moeder van M. Zij smeekte, haar enig overgebleven
zoon te mogen behouden. Hij was niet sterk, onder behandeling van een
specialist en zelfs afgekeurd voor de Nederlandsche Arbeidsdienst. Maar tevergeefs.
Elders werd een man van zijn vrouw, die verlamd was, weggehaald.1
Een soepeler karakter, maar toch ook vastbeslotenheid om de mannen mee te
nemen, vertoont het optreden der Duitsers in andere gevallen. G. toonde enkele
papieren, waarmee hij dacht van arbeidsinzet vrijgesteld te worden. Twee soldaten
doorzochten het huis, een derde bleef met het geweer aan de voet wachten tot G.
een boterham had gegeten en afscheid van zijn vrouw had genomen.2 Kalm doch
vastbesloten was de Duitser, die van Z. uit huis haalde. In zijn na de oorlog opgesteld
uitvoerig verslag, schreef hij:
„Als dan de gewapende macht aan mijn huis toe is, toon ik de kerel mijn papieren. Hij
vraagt nog mijn persoonsbewijs en na inzage zegt hij: „U komt zeker vrij, gaat U maar mee
naar de officier, daar komt de zaak wel in orde”. „Waar is die officier”, vraag ik. „Kleedt
U zich maar goed aan en gaat U maar mee naar het bureau”. „Als ik direct weer terug kan,
behoef ik toch al die voorzorgen niet te nemen?” merk ik op. „Doe het nu maar. Het kost
toch geen moeite om je spullen mee te nemen? Je bent dan in ieder geval op alles voorbereid.”
Dat was een beetje duister... 3
Niet alleen voor redelijke argumenten, ook voor omkoperijen waren de Duitsers
soms niet te vinden. De G. probeerde het met shag, maar het lukte niet.4 Van der T.
daarentegen kreeg bezoek van twee Duitsers, die sigaretten wilden ruilen voor een
knijplantaarn. De knijplantaarn kregen ze niet maar wel jenever, want Van der T.
werkte op een jeneverstokerij. De Duitsers werden dronken gevoerd, namen in hun
veldfles nog jenever mee, maar lieten de Schiedammer thuis.5
Soms verontschuldigden de Duitsers hun optreden, al was het met een bekende
en afgezaagde melodie. De soldaat die bij L. kwam was „heel beleefd”6, maar sprak
van „Befehl ist Befehl.” Ook elders waren zij beleefd en stelden de actie vrij onschuldig
voor, waarschijnlijk omdat ze niet beter wisten. Zo vertelden soldaten, die K. kwamen
halen, dat zij maar tienduizend mannen voor enkele weken nodig hadden. Ze zouden
wel uitzoeken, wie ze gebruiken konden en K. zou met zijn papieren wel vrij komen.
Maar hij moest toch even meegaan om gekeurd te worden, en moest brood meenemen
want het kon wel een dag duren. Zijn afwezigheid duurde zes weken.7
Verschillende Rotterdammers deden de ervaring op, dat de Duitsers soms minder
halsstarrig waren en genoegen namen met een enkel ontkennend antwoord op hun
vraag, of er nog mannen in huis waren. Zo bijv. De G. uit Spangen. Hij zag nog kans
1 a. Opstel „Modern Slavendom”, geschreven door G. C. P. van M.;
b. Brief van Mr W. F. L. aan R. v. O., Rotterdam, 1 Maart 1951.
2 Brief van V. C. G. aan R. v. O., Rotterdam, 15 Juli 1948.
3 Relaas van de belevenissen van P. L. van Z., blz. 12.
4 Verslag van de bespreking met J. de G., blz. 3.
5 Brief van C. J. van der T., Rotterdam, Augustus 1948.
6 Verslag van de bespreking met G. L.
7 K. werd naar Bennekom gevoerd en wist daar te ontvluchten. Relaas van de belevenissen van
H. K.