De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 81
De Duitsers kwamen inderdaad aan de deur, maar niet naar binnen. Het rammeien
op de deur, gepaard gaande met het geroep van „Schweinhunde”, deed V. besluiten
zich met zijn buurman te melden op het Marconiplein.
Ook kwam het voor, dat vrouwen meenden het best te handelen, door hun man aan
te raden te vertrekken. F. bijv. had geen schuilplaats. Daar zijn vrouw bang was voor
represailles, besloot hij, zich maar te melden.1 V. uit Spangen vertelde, dat mannen,
die beneden hem woonden en zich eerst verborgen hadden in een kolenkist, zich
gingen melden, omdat hun vrouwen angstig werden.2 Dergelijke ervaringen had ook
een arts uit Kralingen, die op straat was. Hij vertelt:
„In mijn buurt was een jongen, die voor zijn huis ging staan. Tegen zijn moeder werd gezegd,
dat ze gek was dit goed te vinden. Zij was echter bang, dat hij anders doodgeschoten
zou worden” .3
Hetzelfde dachten ook de ouders, die hun twee zoons aanraadden te vertrekken.
„Daarna hebben de ouders echter uit wanhoop over deze daad de hele tocht met hun
kinderen meegelopen” .4
We zien dus: angst voor het onbekende lot van vrouw en kinderen, angst voor eigen
lijfsbehoud, angst van de huisgenoten, voor de man en de zoon, wanneer zij zich
niet gingen melden, deed velen het huis verlaten. Zeker waren het niet de enige factoren
die deze „vrijwillige” daad bepaalden. Er waren nog andere, zo de angst voor verraad.
Vier-en-een-half jaar oorlog hadden het kaf van het koren gescheiden. Men wist, wie
in zijn buurt politiek onbetrouwbaar was en bleef daarvoor op zijn hoede.5 Maar de
angst voor verraad had nog een ander karakter, voortkomende uit andere oorzaken.
De verstikkende greep der Duitsers rond een bepaalde buurt en de onbekendheid
met het Duitse optreden in andere wijken brachten soms ondragelijke spanningen
teweeg. Stonden er immers geen dreigementen in het Bevel der Duitsers? En hadden
zij vroeger niet reeds de stad verwoest, gijzelaars doodgeschoten, de havens vernield
en duizenden dakloos gemaakt? Hadden zij niet als razenden in het wilde weg geschoten
en huizen in brand gestoken? Waren de Duitsers soms niet tot alles in staat?
De angsten waardoor velen — en zeker vele vrouwen — overmeesterd werden, uitten
zich hier en daar op zulk een gevaarlijke wijze, dat vele mannen uit angst voor verraad
zich gingen melden.
S., die in Vreewijk woonde en zich ternauwernood aan de razzia had kunnen onttrekken,
deelt hieromtrent de volgende ervaringen mede:
„Men durfde niet te zeggen, dat men thuis bleef en als men het deed, waren er altijd, die
vroegen waar Jansen of Pietersen. . . wel was. De toon waarop deze gesprekken door de
vrouwen gevoerd werd was meestal dan wel aanleiding voor de vrouw, wier man o f zoon
nog thuis was, om aan te dringen op vertrek. Ze” (d.w.z. „D e mensen” - R. v. O.) „vertelden
1 Verslag van de bespreking met C. F., blz. 2.
2 Een bovenbuurman daarentegen bleef rustig in zijn kolenkist zitten en bleef vrij. Verslag van de
bespreking met A. A. V., blz. 12.
3 Verslag van de bespreking met S., blz. 4.
4 Verslag van de bespreking met P. K., blz. 4.
5 Vragenlijst, ingevuld door L. R.