De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 75
in de klem. Ieder moet absoluut zelfstandig handelen, zoals parachutisten dat moeten, wanneer
zij zijn neergelaten in vijandelijk gebied. Alleen dit verschil is er, wij hebben daarvoor
geen opleiding gehad. Zolang wij nog niets definitiefs weten wachten wij maar gelaten af.
D e spanning wordt echter steeds groter. In de buurt horen wij steeds maar geweerschoten
knallen. Wat gebeurt er toch allemaal?” 1
Toen echter langzamerhand meer Duitsers op de hoeken van de straten verschenen,
biljetten werden uitgereikt en de luidsprekerwagens soms straten ver te horen waren,
sprong de Jobstijding de Duitsers als het ware vooruit en probeerden de Rotterdammers
nog zo snel mogelijk overleg met elkaar te plegen. Daar waar de Duitsers te
ver waren opgedrongen, was men aangewezen op buur of dichtbij wonende vriend.
H. die van zijn vader gehoord had, dat soldaten een razzia uitvoerden, ging de tuin in
en zocht een buurjongen op. Daar zij niet meer weg konden komen, besloten zij maar
af te wachten.2
In sommige buitenwijken van Rotterdam was omstreeks het aanbreken van de dag
nog wel gelegenheid om elders onder te duiken. De strijd, die er tussen verschillende
personen is gevoerd, om van deze mogelijkheid wel of niet gebruik te maken, schetst
L. als volgt:
,,Ik was Vrijdag 10 November 1944 tijdig opgestaan, om de nieuwsberichten van 7 uur van
de B.B.C. Home Service niet te missen en om mijn schoonmoeder, die tijdens de afwezigheid
van mijn vrouw en mijn jonggeboren tweede zoon de huishouding zo’n beetje bijhield, nog
even te kunnen helpen voor ik naar kantoor zou gaan. Radionieuws was er niet en ik was dus
nogal verwonderd toen een collega op de toen nog functionerende electrische bel drukte en
met een opgewonden stem vroeg „of ik het ook al gehoord had” . Toen ik hem vertelde, dat
er niets te horen viel, omdat het ochtendnieuws weer eens volkomen negatief was geweest,
werd hij duidelijker en zei: „Man, heel Hillegersberg is afgezet; er kan geen muis meer in
o f uit, alle mannen tussen 17 en 40 jaar gaan voor de bijl. We gaan naar Moffrika, daar kun
je vast op rekenen!” Onnodig te zeggen, dat ik er minder dan niets voor voelde en dat vertelde
ik hem dan ook in beslist niet gekuiste taal. Maar er was volgens hem niets meer aan te doen.
We zouden naar Moffenland gaan en daarmee was alles gezegd. Nu was daarmee volgens
mij lang nog niet alles gezegd en dus gingen we op verkenning. We waren nog maar enkele
straten ver, toen het ons duidelijk werd, dat er inderdaad iets broeide en al gauw kwamen
we aan een wijkafzetting waar iedereen, ook vrouwen en kinderen, door Duitsers naar huis
werden gestuurd met de welgemeende raad maar rustig af te wachten, want we zouden allemaal
heus wel aan de beurt komen. Nu moet ik even opmerken dat de hele geschiedenis nogal
gemoedelijk ging, daar in de noordelijke buitenwijken van Rotterdam, veel gemoedelijker
inderdaad dan de volgende dag toen gebleken was, dat er in de buitenwijken nogal wat
door de mazen van het net geslipt waren en het stadscentrum veel venijniger werd aangepakt,
waarbij natuurlijk de gebruikelijke intimidatiemiddelen — machinegeweren en handgranaten
— niet ontbraken. We begrepen dat we bij die militaire afzetting op een bar ongezond
stukje Rotterdam stonden en hebben het daarom maar, om met de tijd mee te gaan, volgens
de plannen ontruimd. We zijn toen naar het huis van mijn collega gelopen, die even als ik in
de omgeving van het kantoor en werkplaats annex magazijnen van onze werkgever woont.
Ik vond daar tot mijn niet geringe verbazing zijn vrouw bezig een grote rugzak met kleding
en wat levensmiddelen te vullen, met het kennelijke doel hem die mee te geven als hij straks
in de loop van de morgen of middag persoonlijk uitgenodigd zou worden zijn krachten aan de
„Führer aller Germanen” te gaan wijden. We begonnen onmiddellijk te bekvechten, want ik
had al voor me zelf uitgemaakt, dat ik beslist die vriendelijke uitnodiging zou moeten afslaan,
terwijl hij blijkbaar een andere opvatting had. Na enig argument zijn we het dan eens geworden
over de zaak en heeft ook hij besloten, dat hij liever thuis zou blijven. Toen we zo ver
1 Relaas van de belevenissen van P. L. van Z., blz. 8 en 9.
2 Bijlage bij de vragenlijst ingevuld door P. J. J. van der H.