De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 69
heen ik ga. Ik zeg: „Naar het bureau” . Hij zegt: „Das geht nicht” . Ik zeg: „Dat moet”, . . .
maar hij zei maar, dat het niet ging. Ik ben toen met een omweg. . . bij de Wolphaertsbocht
gekomen; daar stond weer een Duitser, die mij ook niet wilde doorlaten. Ik denk, nu heb je
mij nog niet. Toen ben ik de Hertigstraat, verder ingelopen, naar de Katendrechtse Lagedijk,
die parallel loopt met de Wolphaertsbocht. Maar daar stond ook een Duitser. Ik denk, daar
moet iets bijzonders aan de hand zijn, omdat ik in al die dwarsstraten Moffen tegenkom.
Eerst dacht ik, dat er een militair transport passeerde op de Pleinweg. Dat was mijn vermoeden;
maar ik kon niet naar het bureau komen, of ik moest onherroepelijk de Pleinweg
passeren. Ik ga terug naar de melkfabriek.1 Terwijl ik terugga naar de melkfabriek in de
Brielselaan, kom ik patrouilles tegen. Toen zag ik ook — het was half donker — een autobus
staan, leeg; vlakbij stond een Duitse soldaat. Die doét mij niets. . . Ik heb toen nog eens
geprobeerd, of ik kon bellen. . . maar het gaat niet. Ik denk, ik zal trachten naar het bureau
Sandelingplein te komen. Ik ga terug naar die agent.2 Ik zeg tegen hem: „Ik weet niet, wat er
aan de hand is, maar we stikken van de Moffen. Ik kon niet naar het bureau komen; ze laten
me niet door. Ik zal proberen naar het Sandelingplein te komen en proberen o f ik daar
aflossing voor jou kan krijgen. Wacht jij in ieder geval hier” .3. . . Ik kom bij het Mijnsheren-
plein. Daar staan twee Moffen; die houden mij tegen en vragen, wat ik moet, Ik zeg, dat ik
naar het politie-station moet en dat ik er door moet, omdat ik met een zaak bezig ben, waar
ik hulp voor nodig heb. Enfin, ze laten mij door, maar aan het eind van die laan staan ook
twee Duitsers; die willen mij niet doorlaten. Ik word hels. Ik zeg: „Terug mag ik niet, dèör
mag ik niet. Ik moet hulp hebben” . Zij schreeuwen, ik schreeuw. Dat wordt op een gegeven
moment gehoord door een officier, die komt er ook bij. Het blijkt een Oberleutnant te zijn.
Ik vertel van die winkel, waar ingebroken is en dat er nog een m an. . . staat te wachten. Hij
zegt: „Wo wohnen Sie?” Ik zeg: „In de Donkerslootstraat” . Hij: „Waar is dat?” Ik zeg:
„In der Nahe von Feyenoord” . Hij zegt: „Gehen Sie schnell nach Hause” . Ik ben dus doorgegaan
en ik begreep, dat alles, iedere hoek van de straat door Moffen bezet was. Ik denk, nu
neem ik geen hoofdwegen meer, alleen van die kronkelpaadjes, dus ik ben via de Violier-
straat, een klein stuk van de Lange Hilleweg, dwars door de kleinere tuinpaadjes naar de
Sandelingstraat gegaan en vandaar uit het bureau Sandelingplein binnengelopen. Daar was
de boot aan. Daar zat al een partij Moffen; een groot deel van het personeel was al vertrokken.
. . Dat zal ongeveer 6 uur geweest zijn. . . Het was mij in de tussentijd. . . opgevallen,
dat als ik bij verschillende posten kwam, de burgers teruggestuurd werden. Niemand mocht
door. . . niemand werd nog gearresteerd. . . Ik begreep, dat er iets stond te gebeuren. . .
Toen heb ik een drie of vier machinisten gewaarschuwd 4, . . . maar gezegd, dat ik niet wist
wat het was, maar dat overal de straten afgezet waren” .5
Vrijwel overal aan de Linker Maasoever zagen in de vroege morgenuren de Rotterdammers
zich de weg versperd. De Duitsers moesten om de razzia te kunnen
uitvoeren, iedere wijk en straat systematisch „uitkammen”. Daarom mochten de
mensen zich niet vrij bewegen en werden naar huis teruggestuurd. Duidelijk blijkt
dit uit het optreden tegen de bewoners, die in de polder Charlois woonden, een gebied
waar de razzia eveneens werd uitgevoerd. Personen die zich van daar langs de dijken
naar de stad wilden begeven, werden op kruispunten tegengehouden en terugge­
1 Daar had de brigadier omstreeks kwart voor vijf geprobeerd de inbraak telefonisch aan het
bureau te melden ■— doch tevergeefs.
2 Toen de brigadier er niet in was geslaagd, de inbraak telefonisch te melden, gelastte hij een
jonge agent, die passeerde, voor het pand op post te blijven staan.
3 Nadat de brigadier, op weg naar het bureau Sandelingplein op meerdere Duitse posten was gestuit,
werd hij zeer ongerust omtrent het lot van de jonge agent. „Ik zat erg over die agent in, die
nog stond te wachten. Ik denk: „Misschien neemt hij zelf nog de benen” . Maar dat was niet
het geval. De Moffen hebben hem gewoon meegenomen” .
4 D it deed de brigadier op weg van het politie-bureau naar huis.
5 Verslag van de bespreking met H. M., blz. 1 t/m 5.