De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW
De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW
De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
54 MOTIEVEN VAN MILITAIRE AARD<br />
stonden onder leiding <strong>van</strong> een zekere Major Garmer. Hun opdracht was, ervoor te<br />
zorgen dat de mannen aan de stellingbouw in de verschillende provincies te werk<br />
konden worden gesteld.1<br />
Bij het vorderen <strong>van</strong> arbeidskrachten waren dus reeds vier organen betrokken, n.1.<br />
de Rijkscommissaris, de WBN, de operationele legers en de groep-Garmer. In September<br />
en October <strong>1944</strong> was de vordering <strong>van</strong> de voor de stellingbouw benodigde<br />
arbeidskrachten reeds in volle gang in de oostelijke en noordelijke provincies. Het<br />
bevel hiertoe ging uit <strong>van</strong> de verschillende Wehrmachtson&zr&elQn en werd uitgevoerd<br />
via de burgemeesters. Daar aan hun oproepen in de meeste gevallen slechts weinig<br />
gevolg werd gegeven, gingen de Duitsers over tot het uitvoeren <strong>van</strong> <strong>razzia</strong>’s.2 Ook<br />
werden soms plaatselijk bekende personen in gijzeling genomen, waarna de mannen<br />
zich meestal meldden.3 In Twente waar overdag duizenden arbeiders in de fabrieken<br />
bijeen waren, had geen algemene oproep plaats. <strong>De</strong> fabrieken werden daar omsingeld<br />
en de mannen in werkkleding weggevoerd.4<br />
Toen na de slag bij Arnhem de militaire situatie min of meer gestabiliseerd scheen,<br />
kreeg Goebbels tijd om Nederland ten Noorden <strong>van</strong> de rivieren te betrekken in de<br />
totale Kriegseinsatz, zoals die in het Erlass des Führers <strong>van</strong> 25 Juli <strong>1944</strong> afgekondigd<br />
was. Hij zond naar Nederland zijn Generalbevollmachtigte für den totalen Arbeitseinsatz,<br />
Liese, wiens opdracht bestond in het wegvoeren <strong>van</strong> mannen naar Duitsland<br />
en voorts in het weghalen <strong>van</strong> alle industriële installaties, grondstoffen, producten,<br />
inboedels, kleding, landbouwproducten en vee.8 <strong>De</strong> totale Kriegseinsatz en de<br />
vordering <strong>van</strong> de vereiste arbeidskrachten zou vollediger dan ooit in het overgebleven<br />
bezette Nederlandse gebied uitgevoerd worden. Ons land was, nadat de Duitse legers<br />
uit Frankrijk en België verdreven waren, in het Westen het laatste reservoir <strong>van</strong><br />
arbeidskrachten. Voor het aanleggen <strong>van</strong> versterkingen in Nederland — maar ook<br />
in Duitsland — was het OKW echter evenzeer op dat laatste reservoir aangewezen.<br />
Wij zien dan ook beide instanties, Goebbels en het OKW, aan het werk. Welke<br />
categorie mannen gevorderd zou worden, bepaalden de alles dominerende militaire<br />
belangen. En deze werden tot uiting gebracht door het OKW. Het verlangde dat het<br />
weerbare mannen en in het bijzonder mannen uit de militair bedreigde gebieden<br />
1 Verklaring <strong>van</strong> Rauter, geen datum. Hoofdbureau <strong>van</strong> Politie, <strong>Rotterdam</strong>.<br />
2 Razzia’s werden o.a. gehouden in: Amersfoort (7 October), Utrecht (7October) (Zie: 1940—1945:<br />
een analyse <strong>van</strong> het verzet, Amsterdam, 1945), Franeker (<strong>11</strong> October), Harlingen (<strong>11</strong> October),<br />
Sneek (28 October), Leeuwarden (29 October) (Zie: Overzicht <strong>van</strong> de <strong>razzia</strong>'s in Friesland, opgesteld<br />
door Y. N. Ypma.)<br />
3 Gijzelaars werden o.a. genomen in: Ruurlo (eind September), Winterswijk (26 September en<br />
28 October), Lichtenvoorde (8 October), Zelhem (13 October), Aalten (18 en 27 October), Wisch<br />
(27 October), Doetinchem (30 October). Zie: Nederkoorn, W. P., en G. J. B. Stork. Er op o f er<br />
onder. Doetinchem, 1946.<br />
4 Op 22 September worden de fabrieken te Hengelo (O.) door Grüne Polizei bezet. <strong>De</strong> arbeiders<br />
werden per trein naar Zwolle vervoerd en daar aan de IJssellinie te werk gesteld. Zie: Bout,<br />
D. C. A. In den strijd om ons volksbestaan. <strong>De</strong>n Haag, blz. 139— 146.<br />
5 Zie bijlage <strong>10</strong>.