De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

MOTIEVEN VAN MILITAIRE AARD 53
die hiervoor door de Chefintendant beim WBN op 15 Juni 1944 waren uitgevaardigd,
waren niet meer voldoende. Volgens deze richtlijnen konden de aan de WBN ondergeschikte
troependelen in bepaalde gevallen (b.v. voor het aanleggen van verdedigingswerken
en voor opruimingswerk na luchtaanvallen) civiele arbeidskrachten
vorderen. Om zich van deze arbeidskrachten te verzekeren kon gebruik gemaakt
worden van Feldgendarmerie, Polizei- of Wehrmachtson&ex&élzn. In het algemeen
echter konden deze richtlijnen slechts worden toegepast in overeenstemming met de
Hauptabteilung Soziale Verwaltung van het Rijkscommissariaat. Daar dit in bepaalde
gevallen te omslachtig zou kunnen zijn, was tevens bepaald, dat in geval van Aus-
nahmezustand of van overname van het uitvoerend gezag door de WBN, zijn troepen-
commandanten via de Ortskommandanturen hun eis direct tot de burgemeesters
konden richten.1
Nu door het verlies van Frankrij k en België de militaire situatie oneindig meer precair
was geworden en er tevens stellingen in Nederland op veel groter schaal geprojecteerd
en uitgevoerd moesten worden dan ooit tevoren, werd op 30 Augustus 1944 een
door Hitler ondertekend bevel uitgevaardigd, waarin de taken en verantwoordelijkheden
waren omschreven van hen, die met de uitvoering belast waren. In het bezette
Nederlandse gebied (met uitzondering van Limburg) berustte het militaire
gedeelte van de werkzaamheden bij de Wehrmachtsbefehlshaber in den Niederlanden.
De Organisation Todt moest haar technisch apparaat beschikbaar stellen en vakkundig
toezicht op de werkzaamheden uitoefenen. Aan de Rijkscommissaris Seyss-
Inquart werd opgedragen de nodige arbeidskrachten te verschaffen.2
Behalve het bezettingsleger onder bevel van de WBN, bevonden zich in September
1944 in ons land ook Duitse troepen, die na de ineenstorting van het Duitse front
in Frankrijk zich inderhaast op defensieve stellingen in Nederland hadden teruggetrokken.
Voor het snel opwerpen van deze stellingen had dit operationele leger
(het 15e) eveneens een onmiddellijke behoefte aan een groot aantal arbeidskrachten.
Door een bevel van de Führer van September 1944 werd het mogelijk gemaakt,
dat onderdelen van dit 15e leger zelfstandig mannen konden vorderen. De strekking
van dit bevel was n.1., dat in de bezette gebieden het civiele bestuur gehandhaafd
zou blijven, doch de bevelen van de bevelhebbers der opererende legercorpsen moesten
uitvoeren. Tevens konden deze commandanten zelfstandig, zonder de WBN er
in te kennen, bevelen geven.3
Omstreeks dezelfde tijd, dat laatstgenoemd decreet van kracht werd, kwam een
groep van 15 a 20 officieren van de Führungsstab des O K W naar ons land. Zij waren
voorzien van bijzondere volmachten, ondertekend door Feldmarschaïï Keitel, en
1 Richtlinien für den Einsatz von Arbeitskraften die durch die Gemeinden aufzubringen sind (Ge-
meindeeinsatz), uitgevaardigd door de Chefintendant beim WBN. B. II. Q.U., 15 Juni 1944.
2 Zie bijlage 1.
3 Het bevel zelf is tot op heden niet gevonden. Wij volgen hier de verklaringen van Rauter en
Christiansen, die t.a.v. deze kwestie volledig overeenstemmen. Zie: Politie Rotterdam Centraal
Bureau. Ag.G. No. 42/1946, blz. 19 en 26.