De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 35
Op Vrijdag werden de Rijn- en Maashaven opnieuw het object van de vernietiging.
Niet alles hadden de Duitsers in één dag kunnen doen en niet alles was in één dag
grondig vernield. De nieuwe vernielingen werden niet meer uitgevoerd door tijdbommen
onder water te plaatsen. Dat was niet meer nodig — de kaden waren reeds
onbruikbaar. Nu werd de springstof boven de grond aangebracht, zodat de geweldige
luchtdruk alles wat er nog stond omver rukte en wegsloeg. Dit had echter ook tengevolge,
dat tot ver in de stad ruiten braken, en vele huizen in de omgeving van de
haven onbruikbaar werden. Muren scheurden, plafonds kwamen naar beneden,
huisraad werd vernield.
„Eine Nachsprengung grössten Ausmasses durch Luftminen, die in die Kajemauern
eingelassen waren, fand am 29.9.44 statt. Durch diese Sprengung ist Gebaude- und sehr
starker Glasschaden in der Stadt entstanden. Das Quartier Katendrecht ist unbewohnbar.
Rund 5000 Einwohner sind obdachlos.” 1
In de daarop volgende dagen werd de vernietiging voortgezet. In de Petroleumhaven
te Pernis en omgeving werden tanks tot ontploffing gebracht. Daar waar geen
tijd was om de gehele installatie te vernielen, werden de edele delen van werktuigen,
instrumenten en machines kapot geslagen. Tegelijkertijd liet men ter voorbereiding
van vernielingen in Park-, Jobs- en Schiehaven door Rotterdamse werkkrachten
putten graven in de kaden, om ook deze tot ontploffing te laten brengen.2
De vernielingen in de haven hadden op de Rotterdammers een hevig deprimerende
invloed. Zij, die zo nauw verweven waren met het havenbedrijf, zagen de grondslag
van hun stad en hun bestaan in puin en stof verdwijnen. Elke dreun was voor hen de
aankondiging van een donkere tijd, waarvan het einde niet te zien was. Langs de
havens stonden de mensen in groepen te praten over de sombere toekomst. Patrouillerende
Duitsers joegen hen uiteen.
De wisselende spanningen, die de Rotterdamse bevolking van Juni tot September
doorstaan had, gingen gepaard met een groeiende terreur der Duitsers, maar tegelijkertijd
met een ontplooiing van de illegaliteit.
Reeds lang voor de invasie hadden allerlei steunorganisaties onderduikers geholpen
en op deze wijze de Arbeitseinsatz gesaboteerd. De ondergedoken Joden en de talrijke
personen die wegens politieke actie vervolgd werden, verzwaarden het werk van de
steunorganisaties Nomedos, de L.O. en het NSF zodanig, dat in de voorzomer van
1 Bericht über die Hafensprengungen in Rotterdam van de SS-Sturmbannführer und Major der
Gendarmerie Scholz, Rotterdam, 7 October 1944.
2 In totaal werd 7 km kade of wel 35% van het geheel verwoest. Van de 267 electrische walkranen
werd 45% vernietigd o f weggevoerd. Van de in totaal 636.000 m2 opslagruimte werd 190.000 m2
verwoest.
a. Jaarverslag 1944 van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Zuid-Holland, blz. 33;
b. H. Mees: Mijn oorlogsdagboek, blz. 514/521;
c. Dagboek van W. J., blz. 65/69;
d. Uittreksel uit Dagboek van H. de J., blz. 20/21;
e. Niet-gepubliceerd verslag De wederopbouw van Rotterdam, door dr ir J. C. L. B. Pet.
ƒ. Anoniem verslag Enkele bijzonderheden over de vernielingen te Rotterdam.