De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

34 ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD
troffen. Had ook niet — zo redeneerde men — generaal Eisenhower zich op Maandagavond
4 September tot de Rotterdammers gericht met de aansporing, werkplaatsen,
havenwerken en industriële installaties tegen een eventuele vernietiging
te beschermen? Dat de bevrijding direct aanstaande was, leidde de bevolking ook af
uit het feit, dat zij gewaarschuwd was op haar hoede te zijn voor trucbommen
(booby traps) en de plaatsen daarvan te noteren als de Duitsers het gebied hadden
verlaten.1 De verwachtingen waren echter te hoog gespannen. De veertig jonge mannen
waaruit de Landelijke Knokploeg te Rotterdam toen bestond, hadden de terreinen
en installaties van de Drinkwaterleiding reeds bezet, maar moesten zich
weer terugtrekken, toen het duidelijk werd, dat de Geallieerde troepen nog niet
zouden komen.
De aanval van de Engelse luchtlandingstroepen bij Arnhem op 17 September 1944
en de vlak daarop afgekondigde spoorwegstaking deden nog eenmaal de hoop op een
spoedige bevrijding herleven. Maar toen de zekerheid doordrong, dat deze operatie
mislukt was, maakte een grote teleurstelling zich van de mensen meester.
Nog dieper werd de neerslachtigheid toen de Duitsers begonnen met hun vernielingen
in de havens, die op 25, 26 en 27 September hun hoogtepunt bereikten.
Reeds lang waren de bezetters bezig geweest met het weghalen van werktuigen en
machines. Ook waren reeds vóór de fatale 25ste September pompinstallaties van
dokken vernield en dokken tot zinken gebracht. In de morgen van Maandag 25 September
echter, werden in Rijn- en Maashaven bommen per schip aangevoerd en voor
de kademuren onder de waterspiegel gelegd. In de loop van Dinsdagmiddag kregen
de bewoners uit de omtrek van deze havens bevel om gedurende een dag te evacueren.
Er werd bekend gemaakt, dat men Woensdagmiddag omstreeks 4 uur kon terugkeren.
In vele straten zag men tegen het vallen van de duisternis en ook ’s avonds
nog, hele gezinnen met het allernodigste in bundels en dekens samengepakt, door de
straten van Rotterdam trekken op zoek naar onderdak.
Woensdagmorgen vroeg weerklonken de eerste explosies. Kademuren, kranen en
laadbruggen werden vernield. Hout, bazalt, brokken beton, stukken rails, werden
honderden meters weggeslingerd en kwamen soms in bewoonde stadswijken
neer.
De volgende dag werd het vernielingswerk aan de Waalhaven voortgezet. Voor de
ingang van deze haven hadden de Duitsers reeds enige dagen tevoren het grote Franse
tankschip Salomé uit Le Havre laten zinken. De hevige explosies in deze haven hadden
tengevolge, dat vele ruiten in de buurt, vooral in Charlois, braken. Ook waar
elders in de haven ontploffingen werden veroorzaakt, moesten omwonenden evacueren.
Donderdagavond om 6 uur kregen de bewoners van sommige wijken in de omgeving
van de haven slechts twee uur de tijd om hun huizen weer voor een dag te
verlaten. Anderen werden in het geheel niet gewaarschuwd en werden de volgende
dag opgeschrikt door nieuwe, hevige, ontploffingen.
1 Avonduitzending van Radio-Oranje van 5 September 1944.