De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 31
graven van de Engelse vliegers, die vlak bij het monument lagen, werden eveneens
onder de bloemen bedolven. Later werden deze graven naar een afgelegen deel van
de begraafplaats verplaatst, „omdat de oorspronkelijke plaats teveel aanleiding
tot demonstratie gaf.” 1
Nog in menig ander opzicht kwam de anti-Duitse stemming van de Rotterdamse
bevolking tot uitdrukking. Illegale bladen verschenen, illegale pamfletten werden
verspreid, muren en straten werden met nationale of communistische leuzen beschilderd,
telefoonleidingen doorgeknipt.
Een grote invloed op de stemming in de stad had ook het fusilleren van vijf gijzelaars
uit het kamp te St. Michielsgestel naar aanleiding van een bomaanslag op het
viaduct tussen de stations Delftse Poort en Beurs op 7 Augustus 1942. De Duitsers
reageerden hier onmiddellijk fel op. In een Bekendmaking gedateerd 8 Augustus 2
eisten zij, dat de daders zich vóór 14 Augustus meldden. Indien zij onbekend bleven,
zou een aantal gijzelaars met hun leven voor „dergelijke daden van sabotage”
moeten boeten. Honderdduizend gulden beloning werd in het vooruitzicht gesteld
voor mededelingen, die „tot het grijpen van de daders” aanleiding zouden geven.
Deze Bekendmaking werd op 10 Augustus herhaald. 3 De volgende dag drong de
NSB-burgemeester er bij de Rotterdammers op aan, „hun volle medewerking te verlenen
bij het ophelderen van deze wandaad. . . ” 4 De daders meldden zich echter
niet en uit de bevolking kwamen geen aanwijzingen die tot arrestatie leidden.
Een ieder in Rotterdam leefde in die dagen vol spanning mee. Men keurde de bomaanslag
af. Hij was ineffectief gebleken en dreigde veel slachtoffers te kosten. Onder
de burgerij ontstonden echter wel acties, die er op gericht waren, de Duitsers van het
fusilleren van gijzelaars te weerhouden. Zo werd in de pers op 13 Augustus een verklaring
opgenomen, ondertekend door 32 vooraanstaande figuren uit de kringen
der Rotterdamse burgerij, waarin de bomaanslag op het spoorwegviaduct „een onverantwoordelijke
daad” werd genoemd, die „geheel onschuldige medeburgers aan
levensgevaar” blootstelde. Tevens verscheen in de pers een korte mededeling van de
Kerkeraden der gezamenlijke Protestantse gemeenten in Rotterdam, waarin de daad
van sabotage, op Vrijdag 7 Augustus gepleegd, ten strengste veroordeeld werd.6
Tegelijkertijd circuleerden onder de Rotterdamse bevolking gelijkluidende verklaringen,
waarmee men door ondertekening zijn instemming kon betuigen.
Ondanks deze acties werd op 15 Augustus bekend gemaakt, dat vijf personen,
onder wie drie Rotterdammers, doodgeschoten waren, daar „de daders van de spring-
stofaanslag te Rotterdam te laf zijn geweest om zich aan te melden.. . ” 6 Voor de
tweede maal maakten de Rotterdammers kennis met de onverbiddelijkheid en de
1 F. A. de Graaff: Op leven en dood, blz. 161.
2 Nieuwe Rotterdamsche Courant, 8 Augustus 1942.
3 Nieuwe Rotterdamsche Courant, 10 Augustus 1942.
4 Nieuwe Rotterdamsche Courant, 11 Augustus 1942.
5 Nieuwe Rotterdamsche Courant, 13 Augustus 1942.
6 Nieuwe Rotterdamsche Courant, 15 Augustus 1942.