De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

More documents

Recommendations

Info

SLOTWOORD 2 3 9 bekend, in Rotterdam pogingen van deze aard ondernomen. In de situatie waarin men verkeerde, riskeerde men niet alleen dat de Duitsers het huis met handgranaten zouden bewerken. Hadden de Duitsers verder niet bevolen, dat vrouwen en kinderen in de huizen moesten büjven totdat de actie ten einde was? Maar waren de vrouwen en kinderen daarmee niet tot gijzelaars gemaakt? Zo werd op de mannen druk uitgeoefend, niet om in huis te blijven, maar om de straat op te gaan, teneinde de ernstige gevolgen voor het gezin te vermijden. Dat is dan ook de voornaamste reden dat men besloot zich te melden of zich uit huis te laten halen, temeer daar men vermoedde in de omgeving van Rotterdam te werk gesteld te worden. Dat men dat laatste veronderstelde, is te begrijpen. Reeds meermalen hadden razzia’s plaats gevonden en ook was verreweg het grootste gedeelte van de mannelijke bevolking al eens aangeschreven om één week of twee weken in de omgeving van Rotterdam te werken. Velen hadden zich daaraan onttrokken. Dat men zo ver van huis zou worden gestuurd, terwijl een spoorwegstaking gaande was, werd slechts door enkelen vermoed. Het overrompelend karakter van de aanval op de Rotterdamse bevolking stak dan ook niet zo zeer in het feit dat hij op een volkomen onverwacht ogenblik kwam, maar meer hierin dat een razzia nog niet eerder op een dergelijke wijze was georganiseerd en met zulk een militaire macht was uitgevoerd. Toen dan ook eenmaal elders bekend werd, hoe de Rotterdammers waren overvallen, op welk een onmenselijke wijze ze waren vervoerd en dat zij naar Duitsland werden getransporteerd, was men in andere steden gealarmeerd en ging men er schuilplaatsen maken. Dat is de oorzaak, waardoor de Duitsers in andere plaatsen minder succes hadden, hoewel ook daar velen plotseling voor „de realiteit der razzia” werden geplaatst. Met de overval op Rotterdam hadden de Duitsers hun tactiek geopenbaard en daarmee tegelijk de wijze waarop men aan hun greep zou kunnen ontkomen. Indien de Rotterdamse illegaliteit geruime tijd van te voren aan de bevolking had kunnen mededelen, wat haar boven het hoofd hing, zou men waarschijnlijk ook in Rotterdam in allerijl schuilplaatsen hebben gemaakt. Onder de druk van de overmacht van wapenmateriaal en Duitse militairen hadden ongetwijfeld velen zich toch gemeld. In Den Haag meldden zich op 21 November 1944 — zo lezen wij in een illegaal manifest — nog ongeveer 10.000 mannen „vrijwillig”, terwijl de huiszoekingen er over het algemeen zeer oppervlakkig werden uitgevoerd.1 Maar dit aantal was, ook in verhouding tot de bevolkingsgrootte van Den Haag, zeer aanmerkelijk minder dan in Rotterdam. Ook in Haarlem, waar op 6 en 7 December een razzia werd gehouden, werden in vergelijking met Rotterdam zeer weinig mannen gegrepen. In die dagen gingen ook geruchten dat in Amsterdam een grote razzia zou plaats vinden. Overal werden schuilplaatsen in orde gemaakt. Ondanks die voorbereidingen bleef de angst voor de razzia’s bestaan, zo zeer zelfs, dat het nummer van Vrij Nederland dat wij hiervoor reeds citeerden, schreef: „En terwijl in Haarlem zich het drama afspeelt, constateert men in Amsterdam sidderend maar blij, dat het 1 Manifest De razzia’s in Den Haag.
2 4 0 SLOTWOORD onweer nogmaals de stad voorbij trekt. „De Moffen zullen nu eerst weer de Haarlemse buit moeten afvoeren . . .” En het artikel eindigde met de woorden: „Zijn wij dan werkelijk zo laf geworden?” In het licht van al het voorgaande lijkt het scherpe oordeel van de illegaliteit niet geheel gerechtvaardigd. Maar kon de illegaliteit anders oordelen, in een tijd waarin de bevolking door het wegvoeren van mannen in de kracht van hun leven met ondergang werd bedreigd? Is het niet de functie van elke illegaliteit om met alle middelen de strijdvaardigheid van een bevolking tegen een onderdrukker aan te wakkeren en de strijdmethoden aan te wijzen? Is het niet haar functie, het ontwijken van de strijd tegen te gaan en daartegenover, door voorbeeld en propaganda een vechtersmoraal tot ontwikkeling te brengen? In het manifest van 20 November 1944, dat Vrij Nederland naar aanleiding van de razzia in Rotterdam uitgaf, heet het: „Wie het water ontwijken wil moet zwemmen. Wie in deze totale oorlog de dood ontlopen wil moet vechten! Vechten! Dit is geen leus van illegale heethoofden. Wij wilden wel om alles wat ons lief is, dat dit lot het arme Nederlandse volk, ons geliefd eigen volk, bespaard was gebleven. Maar het is ons niet bespaard! Het is er! Daarom kennen wij slechts één wet: Verzet\ . . . Ga niet! zeggen wij. Meld U nooit aan bij deze barbaarse ploerten. Gij behoeft geen held te zijn, maar U moogt geen schaap zijn...........De gezamenlijk eensgezinde Amsterdamse burgerij is sterk! Verstop U! En kunt ge dat niet, weiger toch! Ga nooit vrijwillig mee! Mobiliseert Uw kinderen. Laat ze voor de deur gaan liggen. Vrouwen .... Gij, die in de nood Uw kinderen gebaard hebt, kunt gij ze niet nog eenmaal verdedigen! Hebben wij niet allen eenmaal door het offer van de moeder ons leven ontvangen? Als Amsterdam zich tot deze strijd gereed maakt, kunnen er nog verrassende dingen gebeuren! Voor onszelf en voor onze folteraars!” In Amsterdam vond de grote razzia niet plaats. In hoeverre de Amsterdamse bevolking het aangehaalde parool zou hebben opgevolgd, weten wij niet. Evenmin wagen wij ons aan uitspraken, dat een dergelijk verzet van de bevolking de Duitse soldaten wel of niet in hun optreden zou hebben verlamd. Wel kunnen wij hier zien, hoe een der belangrijkste groepen van de illegaliteit zich het verzet tegen de razzia’s, zoals deze o.a. in Rotterdam werden uitgevoerd, practisch voorstelde. De mogelijkheid voor dergelijk verzet was klaarblijkelijk niet aanwezig. De staking van April—Mei 1943 had niet minder dan 200 doden geëist. De bevolking had geleerd, dat grote verzetsacties bloedig zouden worden onderdrukt. Dat de spoorwegstaking zo algemeen kon worden, was niet alleen te verklaren uit het feit, dat het hier een stakingsbevel gold van de Nederlandse regering in Londen, maar ook uit de omstandigheid, dat het afkondigen van de staking gepaard ging met een grootse militaire actie, een ondernemen dus waarnaar men in het bezette Nederland reeds zo vaak hunkerend had uitgezien en dat, zoals men dacht, een spoedig einde van de oorlog betekende. In November 1944 echter, was het bruggehoofd om Arnhem opgeruimd, de Geallieerden hadden zich teruggetrokken, de fronten in Nederland lagen vast en onwrikbaar, de toekomst zag er somber uit, zonder uitzicht. Aan verzetsacties op
Page 1 and 2:
M IN IS T E R IE VAN O N D ERW IJS,
Page 3 and 4:
i}*3 Copyright 1951 by Netherlands
Page 5 and 6:
INHOUD H o o fd stu k X I. D e t e
Page 7 and 8:
8 VOORWOORD onderzoek de gegevens t
Page 9 and 10:
INLEIDING: HET ONDERZOEK DE PROBLEE
Page 11 and 12:
12 DE PROBLEEMSTELLING voeren? Hier
Page 13 and 14:
14 HET VERZAMELEN VAN DE BRONNEN be
Page 15 and 16:
16 HET VERZAMELEN VAN DE BRONNEN va
Page 17 and 18:
HET VERZAMELEN VAN DE BRONNEN 17 be
Page 19 and 20:
HET BRONNENMATERIAAL 19 19. Rapport
Page 21 and 22:
DE BRUIKBAARHEID DER BRONNEN 21 mat
Page 23 and 24:
HOOFDSTUK I ROTTERDAM, DE GETEISTER
Page 25 and 26:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 25 o
Page 27 and 28:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 27 B
Page 29 and 30:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 29 T
Page 31 and 32:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 31 g
Page 33 and 34:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 33 R
Page 35 and 36:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 35 O
Page 37 and 38:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 37
Page 39 and 40:
ROTTERDAM, DE GETEISTERDE STAD 39 k
Page 41 and 42:
DE ARBEIDSINZET IN NEDERLAND 41 ver
Page 43 and 44:
DE ARBEIDSINZET IN NEDERLAND 43 vri
Page 45 and 46:
DE ARBEIDSINZET IN NEDERLAND 45 zij
Page 47 and 48:
DE ARBEIDSINZET IN NEDERLAND 47 naa
Page 49 and 50:
DE ARBEIDSINZET IN NEDERLAND 49 dez
Page 51 and 52:
MOTIEVEN VAN MILITAIRE AARD 51 de m
Page 53 and 54:
MOTIEVEN VAN MILITAIRE AARD 53 die
Page 55 and 56:
DE VOORBEREIDING VAN DE RAZZIA 55 z
Page 57 and 58:
DE VOORBEREIDING VAN DE RAZZIA 57 l
Page 59 and 60:
DE VOORBEREIDING VAN DE RAZZIA 59 I
Page 61 and 62:
DE VOORBEREIDING VAN DE RAZZIA 61 G
Page 63 and 64:
DE VOORBEREIDING VAN DE RAZZIA 63 g
Page 65 and 66:
DE VOORBEREIDING VAN DE RAZZIA 65 O
Page 67 and 68:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 67 And
Page 69 and 70:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 69 hee
Page 71 and 72:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 71 dat
Page 73 and 74:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 73 ,,
Page 75 and 76:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 75 in
Page 77 and 78:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 77 uit
Page 79 and 80:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 79 bre
Page 81 and 82:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 81 De
Page 83 and 84:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 83 Het
Page 85 and 86:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 85 bes
Page 87 and 88:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 87 Eld
Page 89 and 90:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN In het
Page 91 and 92:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN 91 sne
Page 93 and 94:
DE RAZZIA IN DE BUITENWIJKEN duiken
Page 95 and 96:
NAAR DE VERZAMELPLAATSEN OP 10 NOVE
Page 97 and 98:
NAAR DE VERZAMELPLAATSEN OP 10 NOVE
Page 99 and 100:
HOOFDSTUK V DE TOESTAND IN DE BINNE
Page 101 and 102:
IN DE BINNENSTAD OP 10 NOVEMBER 101
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
HOOFDSTUK VI DE RAZZIA IN DE BINNEN
Page 113 and 114:
DE RAZZIA OP 11 NOVEMBER 113 De wij
Page 115 and 116:
DE RAZZIA OP 11 NOVEMBER 115 Terwij
Page 117 and 118:
DE RAZZIA OP 11 NOVEMBER 117 gehoor
Page 119 and 120:
DE RAZZIA OP 11 NOVEMBER 119 „En
Page 121 and 122:
DE RAZZIA OP 11 NOVEMBER 121 tussen
Page 123 and 124:
HOOFDSTUK VII DE TOCHT NAAR DE VERZ
Page 125 and 126:
HOOFDSTUK VIII DE TOESTAND OP DE VE
Page 127 and 128:
OP DE VERZAMELPLAATSEN 127 In ander
Page 129 and 130:
OP DE VFR7AMFI Pr.AAT.SFN 129 beste
Page 131 and 132:
OP DE VERZAMELPLAATSEN 131 gebouwen
Page 133 and 134:
OP DE VERZAMELPLAATSEN 133 bij gebr
Page 135 and 136:
OP DE VERZAMELPLAATSEN 135 Tenslott
Page 137 and 138:
OP DE VERZAMELPLAATSEN 137 Dan ware
Page 139 and 140:
OP DE VERZAMELPLAATSEN 139 nierskaz
Page 141 and 142:
HOOFDSTUK IX VAN DE VERZAMELPLAATSE
Page 143 and 144:
NAAR DE AFVOERPLAATSEN Na het inval
Page 145 and 146:
NAAR DE AFVOERPLAATSEN 145 „Overa
Page 147 and 148:
DE WEGVOERING — ALGEMEEN OVERZICH
Page 149 and 150:
DE WEGVOERING — ALGEMEEN OVERZICH
Page 151 and 152:
DE TOCHT TE VOET 151 Op de 11de waa
Page 153 and 154:
DE TOCHT TE VOET 153 we een ogenbli
Page 155 and 156:
DE TOCHT TE VOET voor 90 % dreigeme
Page 157 and 158:
DE TOCHT TE VOET 157 in een bord pa
Page 159 and 160:
DE TOCHT TE VOET 159 Van Utrecht we
Page 161 and 162:
DE TOCHT TE VOET 161 „Vanavond is
Page 163 and 164:
DE TOCHT TE VOET 163 enveloppen wer
Page 165 and 166:
DE TOCHT TE VOET 165 peren, chocola
Page 167 and 168:
DE TOCHT PER SCHIP 167 en zijn lotg
Page 169 and 170:
DE TOCHT PER SCHIP 169 inderdaad he
Page 171 and 172:
DE TOCHT PER SCHIP In Vreeswijk, wa
Page 173 and 174:
DE TOCHT PER SCHIP 173 gevormd hadd
Page 175 and 176:
DE TOCHT PER SCHIP 175 Niet overal
Page 177 and 178:
DE TOCHT PER SCHIP 177 alles terech
Page 179 and 180:
DE TOCHT PER SCHIP 179 mering komt.
Page 181 and 182:
DE TOCHT PER SCHIP 181 men op de gr
Page 183 and 184:
DE TOCHT PER SCHIP 183 marcheerden
Page 185 and 186:
DE TOCHT PER SCHIP 185 onder de voe
Page 187 and 188:
HET VERVOER PER TREIN 187 Al slaagd
Page 189 and 190: HET VERVOER PER TREIN 189 De treine
Page 191 and 192: HET VERVOER PER TREIN 191 In begins
Page 193 and 194: HET VERVOER PER TREIN 193 kaarsen,
Page 195 and 196: HET VERVOER PER TREIN 195 predikant
Page 197 and 198: HET VERVOER PER TREIN 197 C. was op
Page 199 and 200: HET VERVOER PER TREIN 199 Een voorb
Page 201 and 202: HET VERVOER PER TREIN 201 weer op a
Page 203 and 204: HOOFDSTUK XI DE TEWERKSTELLING IN D
Page 205 and 206: DE TEWERKSTELLING 205 van Arnhem al
Page 207 and 208: DE TEWERKSTELLING 2 0 7 in Bauzüge
Page 209 and 210: DE TEWERKSTELLING 209 In het hoofds
Page 211 and 212: DE TEWERKSTELLING 211 zij te Rotter
Page 213 and 214: DE TEWERKSTELLING 213 gegevens van
Page 215 and 216: ROTTERDAM NA DE RAZZIA 215 Ik hoord
Page 217 and 218: ROTTERDAM NA DE RAZZIA 2 1 7 als ge
Page 219 and 220: ROTTERDAM NA DE RAZZIA 2 1 9 Amersf
Page 221 and 222: ROTTERDAM NA DE RAZZIA 221 fluister
Page 223 and 224: ROTTERDAM NA DE RAZZIA 223 Reeds ti
Page 225 and 226: An die Rotterdamer Bevölkerung Die
Page 227 and 228: 2 2 6 ROTTERDAM NA DE RAZZIA drijve
Page 229 and 230: 2 2 8 ROTTERDAM NA DE RAZZIA werkge
Page 231 and 232: 2 3 0 ROTTERDAM NA DE RAZZIA deren,
Page 233 and 234: 2 3 2 ROTTERDAM NA DE RAZZIA onderg
Page 235 and 236: 2 3 4 ROTTERDAM NA DE RAZZIA heeft
Page 237 and 238: 2 3 6 SLOTWOORD had gezonden. Hieri
Page 239: 2 3 8 SLOTWOORD waarschuwing van Se
Page 243 and 244: 2 4 2 SLOTWOORD 120.000 bedroeg. Va
Page 245 and 246: 2 4 4 SLOTWOORD Wij zullen daarom d
Page 247 and 248: LIJST VAN DOCUMENTEN 1. Bevel van H
Page 249 and 250: 248 DUITSE DOCUMENTEN OVER DE RAZZI
Page 253 and 254: 2 5 2 DUITSE DOCUMENTEN OVER DE RAZ
Page 257 and 258: 2 5 6 DUITSE DOCUMENTEN OVER DE RAZ
Page 261 and 262: PROBLEMS OF RESEARCH As a result of
Page 263 and 264: SUMMARY 2 6 3 conditions in western
Page 265 and 266: SUMMARY 2 6 5 Certain aspects of th
Page 267 and 268: SUMMARY 267 BACKGROUND OF THE RAZZI
Page 269 and 270: SUMMARY 2 6 9 Between 5 and 6 o’c
Page 271 and 272: SUMMARY 271 to report. They were to
Page 273 and 274: SUMMARY 2 7 3 the streets. Sometime
Page 275 and 276: SUMMARY 275 not the principal funct
Page 277 and 278: C O N T E N T S 277 P ag e F o r e
Page 279 and 280: REGISTER
Page 281 and 282: 2 8 2 REGISTER H a r s t e r , Dr.
Page 283 and 284: 2 8 4 REGISTER Schade-Enquête-Comm
show all

De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?