De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

ROTTERDAM NA DE RAZZIA 221
fluisterden als het ware: „Al zouden wij ook alles kwijt raken, als we onze mannen maar
terugkrijgen”.
Het was in zekere zin gemakkelijker om in de ruimte tegenover 20 of 30 vrouwen op een
stoep om je heen in het algemeen te zeggen: „Het kan niet”, „we weten niets”, „wij zullen
zien wat wij kunnen doen”, dan het tegen deze zielige figuren te zeggen, die in de grootste
bescheidenheid hun nood kwamen klagen. Maar ook hieraan moest een eind komen, want
inderdaad wij wisten niets”.1
Op Maandagavond 20 November werden in de pers en op aanplakbiljetten de
eerste maatregelen inzake een nooduitkering bekend gemaakt. De mededeling luidde:
„De regeling inzake de uitkeringen aan de gezinnen, waarvan de kostwinners door de
actie van de Duitse Weermacht van 10 en 11 November 1944 zijn getroffen, kon door de
Overheid nog niet definitief worden vastgesteld. Verwacht mag worden, dat dit binnenkort
wel het geval zal zijn. Doordrongen van het feit, dat vele gezinnen van hen, die geen werkgever
hadden, thans geen geld hebben om in de noodzakelijkste levensbehoeften te voorzien,
hebben enige Rotterdamse burgers, om de materiele nood te lenigen, gelden aan de Scheep-
vaart-Vereniging Zuid te Rotterdam ter beschikking gesteld om — in afwachting van de tot
standkoming van de definitieve regeling — zo nodig tweemaal een bedrag uit te keren aan
die gezinnen, die zonder geldmiddelen zijn.
Dit is uitsluitend bedoeld als een tijdelijke hulpverlening in noodzakelijke gevallen.
Voor deze nooduitkering komen uitsluitend in aanmerking de gezinnen van gehuwden en
erkende kostwinners, die geen werkgever hadden (dus niet in loondienst waren) en directe hulp
behoeven. Er wordt hierbij van uitgegaan, dat alle werkgevers a ls tijd elijk e m a a treg el
het loon of wachtgeld van hun door bovengenoemde maatregelen getroffen werknemers
doorbetalen totdat de definitieve regeling in werking treedt.
Aan deze regeling zal zoveel mogelijk terug werkende kracht worden verleend”.2
Verder werden de adressen genoemd, waar men zich voor de nooduitkering kon
melden.
Van 22 November tot 2 December werden aan omstreeks 4500 personen twee uitkeringen
van f 25,— per gezin verstrekt. In totaal werd f 258.250,— uitbetaald. De
in het aanplakbiljet genoemde „Rotterdamse burgers” waren de Rotterdamse Bank-
vereniging, R. Mees & Zoonen, de Kamer van Koophandel te Rotterdam en de Heineken’s
Bierbrouwerij. Aanvankelijk meende men, dat voor de nooduitkeringen
gedurende de eerste weken een bedrag zou noodig zijn van f 600.000. Teneinde de
lasten te verdelen werd een consortium samengesteld; de beide banken stelden ieder
f200.000, de andere participanten ieder f 100.000 ter beschikking. Na de bevrijding
werd het uitgekeerde geld, f 258.350, aan de beide banken die het geld uitbetaald
hadden, door de Nederlandse Staat terugbetaald.3
Inmiddels werden besprekingen gevoerd om tot een definitieve regeling van de
zijde van het Gewestelijk Arbeidsbureau te komen. Op Donderdag 23 November
werd in de pers bekend gemaakt dat „binnen afzienbare tijd” overgegaan zou worden
1 Verslag van de bespreking met H., blz. 15— 18.
2 Mededelingen inzake nood-uitkering, Rotterdam, 20 November 1944.
3 a. Kort overzicht van de door de bureaux van R. Mees & Zoonen, de Rotterdamse Bankvereniging
N. V. en de Scheepvaart Vereniging Zuid, verrichte uitbetaling van nooduitkeringen . . . Rotterdam,
8 December 1944.
b. Brieven van de Rotterdamse Bank, Rotterdam 2 en 7 Februari 1949, met bijlagen.
c. Brief van het Gewestelijk Arbeidsbureau aan de Scheepvaart Vereniging Zuid, Rotterdam,
4 April 1946.
d. Brief van de Scheepvaart Vereniging Zuid aan R. Mees & Zonen, Rotterdam, 17 April 1946.