De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

HET VERVOER PER TREIN 193
kaarsen, lucifers, verband, sigaren, naalden, garen en kledingstukken. Hij kreeg
de indruk „of men de winkels leeggehaald had”.1 Andere weggevoerden maken nog
melding van brood, appels, melk, koeken, biscuits. Zoals op alle andere plaatsen
waar de bevolking in actie kwam, werd ook hier weer post aangenomen.2 Door samenwerking
van de illegaliteit, het Rode Kruis, artsen en burgers slaagden men er
verder in, talrijke mannen te laten ontsnappen. In het Noodziekenhuis Bethesda
Sarepta wist men een aantal mannen, zij het onder Duitse controle, te laten opnemen.
Later slaagde de Politie-KP Haarlem met medewerking van de directrice van het
noodziekenhuis er in, deze mannen (men noemde ons het aantal van 86) te bevrijden.3
Op het spoorwegemplacement werden in een loods zieken samengebracht. De Duitsers
lieten dit, evenals de andere hulp die aan de trein werd verstrekt, in de regel toe.
Doch soms waren zij bang de toestand niet in de hand te kunnen houden en begonnen
hevig te schieten. Hieruit leidden Rotterdammers af, dat er verscheidene slachtoffers
zouden zijn gevallen. Dit was daar niet het geval. Wel werd iemand die in de zieken-
loods lag, door een Duitser dodelijk getroffen.4
Het zou ons te ver voeren om alle plaatsen waar de bevolking hulp heeft geboden,
zo uitvoerig te behandelen. Wij wijzen er alleen op, dat in Weesp, Naarden-Bussum,
Hilversum en Amersfoort de bevolking op dezelfde wijze gaf wat in haar vermogen
lag. In Weesp ging men huis aan huis om eten op te halen. De Rotterdammers
getuigden van hun dankbaarheid bijv. ten aanzien van Naarden-Bussum, door na
de bevrijding een oorkonde aan het gemeentebestuur van Bussum te overhandigen,
ondertekend door 150 mannen.5 In Hilversum wisten zeshonderd mannen, d.w.z. bijna
de helft van de weggevoerden uit één trein, met medewerking van de bevolking te
ontsnappen. De overige hulp was hiermede in overeenstemming. Een van degenen,
die met deze trein vervoerd werden, gaf van de gebeurtenissen in Hilversum de volgende
samenvatting:
„Het was nu Zondag 12 November. Nadat de trein achteruit was gereden en tot stilstand
kwam werd de grendel van de deur genomen en de deur geopend. Een Duitser gaf ons te
kennen dat wij naar buiten konden komen om onze behoefte te doen. Bij wijze van waarschuwing
wees hij dreigend op zijn geweer. Snel kropen wij uit de wagon en draafden wat heen en
weer om onze stramme ledematen te doen ontspannen. Omstreeks half 8 kwamen de eerste
Hilversummers naar de trein. Het was ontroerend om te zien hoe deze brave burgers
van Hilversum kwamen aandragen met fruit, brood, kaas, tabak, flessen melk enz. Aan
deze mensen hebben wij het te danken, dat wij nog verscheidene dagen behoorlijk te eten hadden.
De bewaking der Duitsers verslapte. Aan de vrouwen werd toegestaan om met ons aan de
wagons een praatje te maken en brieven voor ons mede te nemen. Enige Rode Kruiszusters
1 Vragenlijst, ingevuld door Th. A. F.
2 a. Verslag van de bespreking met F. A. W. B., blz. 12.
b. Verslag van de bespreking met C. H., blz. 8.
3 a. Verslag van de bespreking met H. C.
b. Verslag van de bespreking met J. P. W.
4 a. Verslag van de bespreking met F. K. en drie anderen, blz. 12.
b. Proces-verbaal inzake hulpverlening aan gevorderde Rotterdammers, opgemaakt door de
rechercheurs Ch. T. en M. P. van E. Politie Haarlem, 9 Januari 1950.
5 Brief van J. W. S., 18 Juni 1948.