De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

180 DE TOCHT PER SCHIP
een andere Duitser door de telefoon zeide: „Das war ein Jude, und der war so frech,
da habe ich ihn erschossen. Das Blut kannste noch sehen”.1
Deze gebeurtenis maakte op de Rotterdammers een diepe indruk. „Wij waren er
allemaal kapot van”, zei De G.2 Zij stonden echter machteloos. Aan de kade wemelde
het van de Duitse soldaten, die de „partisanen” (zo werden de weggevoerden door
de Duitsers in Kampen genoemd) bijeendreven en in rijen opstelden. Zij stonden er
soms uren en uren lang in de regen, tussen een haag van zwaar gewapende militairen.
Op de kaden stonden kramen opgesteld, waar door het Rode Kruis brood, boter
en kaas werd verstrekt. Alles moest in snel tempo geschieden. Volgens sommigen
werden de rijen zelfs in looppas langs de kramen gedreven. Ook de koffie die men er
kreeg, moest snel worden opgedronken.3
Behalve de helpers van het Rode Kruis kon vrijwel niemand van de bevolking op de
kade bij de mannen komen. De bewoners werden door de Duitsers op een afstand'
gehouden. Men stond in zijstraten en werd weggejaagd wanneer men dichterbij
kwam.4 Een Kampens meisje dat de mannen iets wilde brengen, werd door de Duitsers
mishandeld.5
Na de ontscheping aan de IJsselkade werden de mannen in verschillende richtingen
afgevoerd. Een deel marcheerde af in de richtingen van Wezep en Zwolle, een ander
deel werd voorlopig ondergebracht in scholen en in de Van Heutszkazerne te Kampen.
Bij hun komst in dit laatste gebouw werden sommige groepen Rotterdammers op dezelfde
wijze door de Duitsers ontvangen als aan de kade. Ook hier was het weer:
wie niet snel genoeg liep, kreeg een duw met de geweerkolf. De mannen moesten de
trappen ophollen, terwijl de Duitsers klappen uitdeelden.6 Anderen werden de zgn.
paardenstal ingejaagd.
„We moeten tussen twee „soldaten” door, die zich ongeveer hees staan te schreeuwen
met hun „Los, los, schnell, schnell” en ieder waar ze maar de kans kregen een geweldige stoot
met de kolf van het geweer in de rug geven. Velen zien we hinkende of met de handen hun
pijnlijke rug steunende, verder gaan. We draven als een kudde opgejaagde dieren een deur
door en staan dan, buiten adem, in de manege” .7
De kazerne was niet berekend voor het verblijf van zoveel mensen. In een betrekkelijk
klein kamertje stond men mannetje aan mannetje. In de cantine zat
1 Verslag van de bespreking met E., blz. 9.
2 Verslag van de bespreking met D. de G., blz. 9.
3 a. Verslag van de bespreking met D. B., blz. 13.
b. Verslag van de bespreking met C. F., blz. 7.
c. Verslag van de bespreking met H. W. A. E. K., blz. 4.
4 a. Verslag van de bespreking met C. F., blz. 7.
b. Verslag van de bespreking met P. P., blz. 4.
5 a. Verslag van de bespreking met H. B., blz. 14.
b. Verslag van de bespreking met J. de G., blz. 9.
0 a. zie noot 5 b, blz. 8.
b. Verslag van de bespreking met F. G. M., blz. 5.
7 Herinneringen aan Oelde, door H. N., blz. 9.