De razzia van Rotterdam. 10-11 november 1944 - KNAW

174 DE TOCHT PER SCHIP
wel tot de overtuiging dat het niet voor enkele dagen zou zijn en dat de wegvoering
wel een ander doel had dan een paar dagen graven in de buurt van Rotterdam. Wat
hen precies boven het hoofd hing, wisten ze echter nog niet. De meningen waren
hierover nog steeds verdeeld. De onzekerheid waaraan vele Rotterdammers ten prooi
waren, zelfs nog tot kort voor hun komst in Duitsland, beheerste ondanks wat afleiding
de gesprekken. Men was bezorgd, niet alleen omtrent eigen lot, maar ook voor
de toekomst van het gezin dat men plotseling, zonder enige voorbereiding had moeten
verlaten. Deze bezorgdheid drukte de stemming, maar daarnaast was er de angst,
veroorzaakt door het op elkaar gedrukt zitten in donkere of halfdonkere ruimten
waaruit men bij onmiddellijk gevaar uiterst moeilijk kon wegkomen. Vooral ’snachts, als
de gesprekken verstomd waren, welde de angst op en verlangde men vurig naar het daglicht.
En dat zeker, wanneer het geronk van overtrekkende vliegtuigen hoorbaar werd.
Zo kwamen de duizenden bedrukt, vervuild, hongerig en dorstig in Amsterdam
aan. Voor de meesten was Amsterdam de eerste plaats waar men aan wal mocht
komen en waar eten en drinken werd verstrekt. Velen verbleven er een nacht, anderen
gingen er voor enkele uren aan wal, terwijl sommigen in de schepen moesten blijven
of slechts even ontscheept werden om eten te halen.1 In de regel werd warm eten
verstrekt. Verder werd brood met kaas en ook warm drinken uitgereikt. Sommigen,
die aankwamen toen het eten op was en die spoedig weer moesten vertrekken,
kregen niets.
De mannen, die langere tijd in Amsterdam verbleven, werden ondergebracht in
loodsen van de KNSM en de Maatschappij Nederland. Er was stro gespreid. Velen
maakten van de gelegenheid gebruik om de slaap in te halen die zij in de schepen
hadden ontbeerd. Overigens kregen zij ook daar niet veel rust. In sommige loodsen
was het vol en rumoerig. Af en toe kwamen andere schepen aan en moest men inschikken
om plaats te maken voor nieuwe groepen mannen. Verscheidenen zagen
kans zich te wassen of te scheren. De mogelijkheid hiertoe was echter beperkt, daar
weinig kranen ter beschikking waren. Slecht was het gesteld met de toiletgelegenheid.
N. bijvoorbeeld schrijft, dat de WC’s spoedig niet meer te gebruiken waren en dat
men met dertig man tegelijk onder bewaking naar buiten werd gebracht.2 In sommige
loodsen was het door de Duitsers uitdrukkelijk verboden buiten te komen. Een der
bewakers wees er in een sarcastische toespraak op, dat machinegeweren klaar stonden
om te vuren op een ieder die de loods zou willen verlaten.3 Zelfs in enkele loodsen
stonden machinegeweren opgesteld.4
1 a. Verslag van de bespreking met H. W. A. E. K., blz. 4.
b. Brief van P. G. R., 20 Juli 1948.
c. Brief van A. K., 5 Juli 1948.
d. Verslag van de bespreking met P. P., blz. 4.
2 Herinneringen aan Oelde, door H. N., blz. 5.
3 a. Verslag van de bespreking met E., blz. 5.
b. Verslag van de bespreking met J. S. B., blz. 6.
4 a. Verslag van de bespreking met W. A. ’t H., blz. 12.
b. Herinneringen aan Oelde, door H. N., blz. 5.