Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en ... - ACV

Vakbeweging verschijnt tweemaal per maand | Uitgegeven door het ACV, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel | afgiftekantoor Brussel X |
| Speciale editie Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
Dossier arbeidsongevallen:
de Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht
28 april 2011: InternatIonale Dag ter herDenkIng van De slachtoffers van arBeIDsongevallen

2
Dossier arbeidsongevallen
Inhoud
1. De eVolutie Van het totaal aantal
arBeiDSongeVallen
1.1 algemeen
1.2 De ontbrekende openbare sector
1.3 onderaangifte door werkgevers van
lichte ongevallen
1.4 De kans op een arbeidsongeval voor
arbeiders en bedienden
1.5 De provinciale verdeling van het
aantal arbeidsongevallen voor
arbeiders en bedienden
1.6 Dubbel zoveel kans op een dodelijk
arbeidsongeval in KMo’s
2. De onDerBeManDe
inSpectieDienSten Voor welzijn op
het werK
3. geMiDDelD één inSpectieBezoeK oM
De 7 jaar
4. geen SanctieBeleiD Voor
oVertreDingen Van wetgeVing
5. weigering Van arBeiDSongeVallen:
De ene VerzeKeraar iS De anDere
niet
5.1 grote verschillen tussen verzekeraars
5.2 zeer verschillende weigeringsmotieven
5.3 interims weer de pineut
5.4 wetens willens slachtoffers weigeren
5.5 hoedt u voor vragenlijsten
5.6 conclusies
KaDerStuKje 1: wat er aan doen vanuit
het comité of de vakbondsafvaardiging?
KaDerStuKje 2: wat wil het acV?
een StaalKaart Van De
MerKwaarDige VerSchillen tuSSen
VerzeKeraarS
3
3
3
4
4
5
5
7
9
10
11
11
12
12
13
14
14
15
15
16
28 april 2011 is de werelddag voor veilig en gezond werk.
De vakbonden gedenken wereldwijd de slachtoffers van
arbeidsongevallen.
In België herdenkt het ACV: de 127 slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen
en de 15.891 slachtoffers met blijvende handicap
in 2009 in de privésector 1 . twee werkdagen op drie sterft er in België
iemand door een dodelijk arbeidsongeval. Elke werkdag opnieuw worden
72 werknemers in België gehandicapt voor de rest van hun leven.
Kille cijfers waar heel veel leed en verdriet achter schuilt. in 54% van alle
32.000 inspecties in 2009 werden overtredingen van de veiligheidswetgeving
vastgesteld. toch werden in 2009 slechts 79 boetes betaald of
opgelegd op een totaal van 268.078 werkgevers.
Het ACV herdenkt in het bijzonder:
• 44 doden op het werk in KMo’s zonder een comité preventie en Bescherming;
• 6093 blijvend gehandicapten in KMo’s zonder een comité preventie
en Bescherming;
• 20 doden met minder dan één jaar anciënniteit in hun onderneming;
• 43 doden met minder dan 5 jaar beroepservaring;
• 15 doden jonger dan 30 jaar;
• 5 dode en 708 blijvend gehandicapte uitzendkrachten;
• 16 bouwvakkers, verongelukt op bouwwerven.
Lang niet alle arbeidsongevallen zijn toeval.
Veel arbeidsongevallen zijn te voorkomen.
Daarom eist het ACV:
• verplicht en degelijk sociaal overleg over veiligheid op het werk, ook
in de KMo’s. De 16.218 acV-verkozenen in de comités preventie en
Bescherming en de acV-afgevaardigden zijn er klaar voor;
• een betere toepassing van veiligheidswetgeving via versterkte inspectie:
• meer inspecteurs op het terrein;
• een lik-op-stukbeleid met strenge boetes voor werkgevers bij zware
veiligheidsovertredingen;
• burgerlijke aansprakelijkheid van werkgevers bij herhaalde zware arbeidsongevallen;
• een betere veiligheidswetgeving voor uitzendarbeid met onder meer
een verplichte opleiding op risicoposten;
• strenger toezicht op onderaangifte van arbeidsongevallen;
• sancties tegen commercieel geïnspireerde weigeringen van arbeidsongevallen
door verzekeraars.
1. over de totaalcijfers in de openbare sector (met inbegrip van spoor, leger, post,…) in 2009 waren er op 10 april
2011 nog steeds geen officiële gegevens beschikbaar! in 2008 ging het daar om 19 dodelijke ongevallen, en
3024 ongevallen die resulteerden in een blijvende handicap.
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |

1. de evolutie van het totaal
aantal arbeidsongevallen
Ernstige arbeidsongevallen
16000
15000
14000
13000
12000
11000
10000
1985
1987
1989
Aantal ongevallen op de werkplek
1.1. Algemeen
als we de officiële statistiek van de laatste
20 jaar bekijken in de bovenstaande
grafiek, blijkt dat het totaal aantal aangegeven
arbeidsongevallen op de werkplek
in de privésector systematisch daalt. Bij
nader inzien is er echter iets heel vreemds
aan de hand: die voortdurende daling
gebeurt vrijwel exclusief voor lichte arbeidsongevallen,
deze met tijdelijke ongeschiktheid.
ook het aantal dodelijke
ongevallen loopt terug, maar in de duizenden
aangegeven ongevallen met blijvende
ongeschiktheid is er al die jaren helemaal
geen daling. en dat klopt niet met wat je
zou verwachten van toegenomen arbeidsveiligheid:
dan zouden de zwaarste ongevallen
nog sterker moeten dalen dan de
lichte ongevallen.
we meten in de officiële statistieken echter
enkel de aangegeven ongevallen. als
een werkgever ervoor kiest om lichte arbeidsongevallen
zelf te regelen scheelt dat
1991
1993
1995
1997
1999
2001
in de kosten van de verzekeringspremie,
bespaar je op paperassenwerk, scoor je beter
voor bepaalde attesten, en dat eerste
gewaarborgd loon moet je toch betalen.
zware ongevallen niet aangeven is dan
weer niet aantrekkelijk: daarvoor lopen
de kosten te hoog op. Die onderaangifte
blijkt ook uit vaststellingen van het fonds
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
2003
Ernstige Arbeidsongevallen: DO + BO
Aantal Arbeidsongevallen
Linear(Ernstige Arbeidsongevallen: DO + BO)
Lineair (Aantal arbeidsongevallen)
© Rob Stevens
2005
2007
2009
290000
270000
250000
230000
210000
190000
170000
150000
Totaal aantal arbeidsongevallen
arbeidsongevallen: twee ongevallen op
drie worden niet aangegeven. het verschil
in aangiftegedrag bij werkgevers is ongetwijfeld
zeer bepalend voor deze evolutie.
hoedt u dus voor Belgische statistieken
over arbeidsongevallen waarbij naar het
totaal aantal aangegeven ongevallen gekeken
wordt. Kijk zeker ook, en niet in het
minst, naar wat er gebeurt met de zware
ongevallen.
1.2. De ontbrekende
openbare sector
er zijn meer tekorten in de nationale Belgische
cijfers over arbeidsongevallen. Dé basiscijfers
voor België, die je ook terugvindt
in internationale gegevens zijn deze die
het Fonds voor arbeidsongevallen inzamelt.
Die cijfers zijn nochtans onvolledig.
Bemerk dat het hier enkel gaat om arbeidsongevallen
in de privésector. arbeidsongevallen
in openbare diensten
met inbegrip van risicovolle bedrijven als
bijvoorbeeld de post, de nMBS, het leger,
openbare vuilnisophaaldiensten,… zijn
hierbij niet inbegrepen. in 2008 ging het
hier om 19 dodelijke arbeidsongevallen en
3
1. de evolutIe van het totaal aantal arbeIdsongevallen

4
Dossier arbeidsongevallen
3024 arbeidsongevallen met een blijvende
handicap. Deze cijfers worden door het
Fonds arbeidsongevallen opgevraagd bij
alle openbare besturen, en apart gepubliceerd,
maar die gegevensinzameling loopt
heel traag. zo waren eind maart 2011 nog
steeds niet de globale gegevens van 2009
(!) beschikbaar.
1.3. Onderaangifte door
werkgevers van
lichte ongevallen
lichte arbeidsongevallen komen heel vaak
niet in de statistieken terecht. werkgevers
vermijden zo rompslomp met administratie;
voorkomen dat hun verzekeringspremie
wordt aangepast; en kunnen bepaalde
kwaliteitsnormen behalen of behouden
die een laag ongevallenpercentage vereisen.
onderzoek van het Fonds voor arbeidsongevallen
(nota 6/99/87 en
06/07/189 aan het beheerscomité Fao)
toonde aan dat het aantal niet aangegeven
(lichte) arbeidsongevallen het totaal
aantal officieel geregistreerde arbeidsongevallen
ruimschoots overtreft.
© Rob Stevens
het Fonds arbeidsongevallen stelde in
zijn verslag over dit onderzoek aan het beheerscomité:
“Bijgevolg kan men stellen
dat er slechts maximum 32% van
de ongevallen van de gecontroleerde
werkgevers in de officiële schadestatistieken
van het FAO geregistreerd
worden”. 2
Dat blijkt ten overvloede ook uit de vaststelling
dat de trendmatige daling van het
totaal aantal aangegeven arbeidsongevallen
vrijwel exclusief te vinden is in de
categorie van arbeidsongevallen zonder
gevolg of met een tijdelijke arbeidsongeschiktheid.
Dat cijfer daalde met 2/3
sinds 1980. het aantal arbeidsongevallen
met blijvende werkonbekwaamheid
vertoont daarentegen reeds meer dan 20
jaar eerder een stijgende lijn. Bij de zware
arbeidsongevallen hebben werkgevers ook
belang om die aan te geven omwille van
de grote kosten. en is het ook moeilijker
om die te verdoezelen.
1.4. De kans op een
arbeidsongeval
voor arbeiders en
bedienden
De nationale cijfers van het Fonds voor arbeidsongevallen
geven een totale evolutie
weer van het aantal aangegeven arbeids-
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1980
1984
1988
1990
1992
2. Doc Bc /06/07/189 nota aan het beheerscomité
Fao, blz 5.
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
1994
ongevallen. Vrij logisch schommelt dit cijfer
omhoog en omlaag op het ritme van
de tewerkstellingscijfers. ongevallencijfers
over crisisjaren met dalende tewerkstelling
zullen uiteraard ook dalen. een andere factor
die het aantal arbeidsongevallen beïnvloedt
is het verlies van industriële tewerkstelling,
en een stijgende tewerkstelling
in dienstensectoren. indien er jaar na jaar
minder arbeiders zijn, en meer en meer bedienden
daalt uiteraard het totaal aantal
arbeidsongevallen. Maar tegelijk zegt dit
heel weinig over de arbeidsveiligheid voor
de resterende arbeiders en bedienden.
Daarom becijferden we de evolutie van de
kans op een arbeidsongeval voor arbeiders
en bedienden apart door hun ongevallencijfer
telkens te vergelijken met het totaal
aantal tewerkgestelde arbeiders en bedienden
dat jaar. De wijze waarop de rSz
dat al die tijd telde wijzigde al eens door
de jaren. we telden daarom zo goed en zo
kwaad als het kon met de rSz-gegevens
van de tewerkstelling op 30 juni in de
privésector. het resultaat zie je in onderstaande
grafiek.
Evolutie van de kans op een zwaar arbeidsongeval
bij arbeiders en bedienden
Frequentiegraad zware arbeidsongevallen arbeiders per 1000 arbeiders
Frequentiegraad zware arbeidsongevallen arbeiders per 1000 arbeiders
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008

op basis van die berekening blijkt dan dat
er helemaal geen sprake is van een daling
van het aantal arbeidsongevallen per
1000 werknemers. in 1980 werden er per
1000 werknemers 4,75 ernstige arbeidsongevallen
– dodelijke of met blijvende
arbeidsongeschiktheid – aangegeven, in
2011 waren er 5,02 ernstige arbeidsongevallen
per 1000 werknemers.
Voor arbeiders is er volgens de meest recente
cijfers van 2009 een hoger risico op
arbeidsongevallen dan 30 jaar geleden:
per 1000 arbeiders werden er in 2009
9,3 zware arbeidsongevallen aangemeld,
in 1980 waren er dat maar 7 per 1000
1.6. Dubbel zoveel kans
op een dodelijk
arbeidsongeval in
KMO’s
in ondernemingen met minder dan 50 werknemers
(en dus meestal zonder vakbondsvertegenwoordiging)
doen zich meer ongevallen
voor dan in grotere ondernemingen.
Volgens de gegevens van het Fonds voor
arbeiders. Voor de bedienden schommelde
het cijfer wat op en af maar zitten we nu
terug op het peil van 1980.
De oorzaken zijn aanwijsbaar en blijken
ook uit internationale gegevens: veel meer
werknemers werken als interim of bij onderaannemers
waar het vaak minder nauw
wordt genomen met arbeidsveiligheid. en
al helemaal niet met een voorafgaande
veiligheidsopleiding. ze komen vaak als
vreemde onervaren werknemers op een
heel druk moment in een onbekend bedrijf
met een productiepiek. en waar niemand
tijd neemt voor een afdoende veiligheidsopleiding
en instructies. De crisis heeft
1.5. De provinciale verdeling van het aantal arbeidsongevallen
voor arbeiders en bedienden
Verdeling van de arbeidsongevallen volgens de provincie van de woonplaats en de gevolgen van het ongeval - 2009
Gewest en provincie
Zonder gevolg Tijdelijke ongeschiktheid
Gevolg van het ongeval
Blijvende ongeschiktheid Dodelijk ongeval Totaal
Brussels Gewest 3.357 4.004 1.056 4 8.421
antwerpen 10.874 11.964 2.079 10 24.927
limburg 5.541 6.375 1.057 12 12.985
oost-Vlaanderen 9.546 10.107 1.708 15 21.376
Vlaams-Brabant 5.235 5.361 1.082 5 11.683
west-Vlaanderen 8.380 9.059 1.225 5 18.669
VlAAms Gewest 39.576 42.866 7.151 47 84.640
waals-Brabant 1.441 1.556 303 0 3.300
henegouwen 6.426 8.713 1.759 7 16.905
luik 5.646 7.440 1.784 9 14.879
luxemburg 751 1.108 199 2 2.060
namen 2.019 3.057 542 4 5.622
wAAls Gewest 16.283 21.874 4.587 22 42.766
onbekend 1.862 2.502 352 3 4.719
tOtAAl 61.078 71.246 13.146 76 145.546
(Bron: Fonds voor Arbeidsongevallen, Statistisch verslag over de arbeidsongevallen van 2009)
arbeidsongevallen deden zich in 2009 meer
dodelijke arbeidsongevallen voor in KMo’s
dan in grote ondernemingen: 36,84% van
de dodelijke arbeidsongevallen gebeurden
in KMo’s met 1 tot 19 werknemers. in
KMo’s met 20 tot 50 werknemers ligt dat
percentage op 21%. in totaal betekent dit
dus dat 57,8% van alle dodelijke arbeidsongevallen
in ons land in KMo’s gebeuren. Dit
terwijl diezelfde groep van KMo’s ruwweg
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
ook het werkritme in vele ondernemingen
opgedreven, er wordt vaker alleen gewerkt
en aan een hoog ritme. en op investeringen
in arbeidsveiligheid wordt vaak bespaard
of beknibbeld. Veel meer mensen
dan vroeger werken ook in KMo’s. en daar
is altijd al een hoger risico geweest op
arbeidsongevallen. zeker als er geen delegee
is die wat toezicht kan houden op de
minimale veiligheidsvoorschriften en de
inspectie al helmaal niet toekomt aan een
ernstig toezicht.
het resultaat zie je in de cijfers.
1 op 3 van alle werknemers telt (39,7%).
KMo-werknemers hebben dus bijna dubbel
zoveel kans op een dodelijk arbeidsongeval.
ook van alle ongevallen met een blijvende
handicap vond 46,35% plaats in KMo’s met
1 tot 49 werknemers terwijl die 39,7% van
de totale tewerkstelling vertegenwoordigen.
5
1. de evolutIe van het totaal aantal arbeIdsongevallen

6
Dossier arbeidsongevallen
Ondernemingsgrootte
Blijvende handicap
Aantal zware arbeidsongevallen
% Dodelijke afloop %
tewerkstelling (%)
volgens rsZ
1 tot 4 werknemers 1283 9,77% 9 11,84% 9,5%
5 tot 9 werknemers 1145 8,72% 7 9,21% 7,5%
10 tot 19 werknemers 1437 10,94% 12 15,79% 8,6%
20 tot 49 werknemers 2223 16,92% 16 21,05% 14,1%
50 tot 99 werknemers 1396 10,63% 10 13,16% 9,2%
100 tot 199 werknemers 1186 9,03% 11 14,47% 8,9%
200 tot 499 werknemers 1259 9,58% 3 3,95% 11,7%
500 tot 999 werknemers 764 5,82% 1 1,32% 7,7%
> 1000 werknemers 2325 17,70% 6 7,89% 22,8%
onbekend 118 0,90% 1 1,32% 0,0%
totaal 13136 100,00% 76 100,00% 100%
Tabel: Aantal zware arbeidsongevallen met blijvende arbeidsongeschiktheid en dodelijke ongevallen in 2009 (bron: Fonds voor Arbeidsongevallen, Statistisch
verslag over de arbeidsongevallen van 2009)
vooral dodelijke arbeidsongevallen halen het nieuws.
een belgabericht over een arbeidsongeval waar heel veel
leed en verdriet achter schuilt.
Man sterft bij arbeidsongeval in Tielt
bij een arbeidsongeval in een betoncentrale in de galgenveldstraat
in tielt is gisterenavond een 49-jarige man uit
Wakken om het leven gekomen. dat zegt de politie van de
zone regio tielt vandaag.
bij reinigingswerken van een machine raakte de man met
zijn hand in rubberen rolbanden. hij raakte geplet en stierf
ter plaatse. het brugse parket stuurde een deskundige ter
plaatse om de precieze omstandigheden van het ongeval te
onderzoeken. (belga/ep/22/01/11)
Dat werknemers in KMo’s meer kans hebben
op een zwaar arbeidsongeval blijkt ook
wanneer we de cijfers van de zware arbeidsongevallen
vergelijken met de tewerkstelling
in grote en kleine ondernemingen.
in ondernemingen met minder dan
100 werknemers hebben werknemers
een grotere kans op een
zwaar arbeidsongeval: in 2009 werden in
deze groep op 1000 werknemers gemiddeld
7 werknemers het slachtoffer van een dodelijk
arbeidsongeval of liepen een blijvende
handicap op! in de grote ondernemingen is
dit beperkt, al worden ook daar elk jaar 5 à 6
werknemers op 1000 het slachtoffer van een
zwaar arbeidsongeval.
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
© Rob Stevens

2. de onderbemande
Inspectiediensten
voor welzijn op het werk
het schrijnend tekort aan personeel bij de afdeling toezicht welzijn op
het werk (de vroegere medische en technische inspectie) blijkt uit de cijfers
in hun jaarverslag.
in de onderstaande tabel vindt men een overzicht van de bezetting van de
inspectiediensten over de verschillende regionale directies. De aantallen
zijn weergegeven in voltijdse equivalenten (Vte)
niv a niv B niv c/D adm totaal
Centrale diensten 9 0 0 13.3 22.3
west-Vlaanderen 7,8 3 3 4,4 18.2
oost-Vlaanderen 6,8 4 2 3.8 16.6
antwerpen 10 4.8 5 4 23.8
limburg - Vlaams Brabant 15 5 8 8.1 36.1
Brussel 7 5.6 3 3.3 18.9
hainaut - henegouwen 5.5 7 6 7.5 26
namur – luxembourg - Brabant wallon 9.8 5 6 5 25.8
liège 9 6.8 3 6 24.8
Fulltime equiVAlenten 111,3 41.2 36 60 248,5
totaal aantal personeelsleden 116 42 36 68 262
Bron: jaarverslag 2009, algemene directie Toezicht Welzijn op het Werk (AD TWW), uitgezonderd
Afdeling Toezicht op de chemische risico’s (Seveso-inspectie + Laboratorium voor
industriële Toxicologie)
Inspecteurs van niveau A en B zijn de vroegere arbeidsgeneesheren, burgerlijk en industriële
ingenieurs. Inspecteurs van niveau C/D worden hoofdzakelijk ingezet op bouwwerven, groeven
en graverijen
De inspecteurs van de inspectie toezicht
welzijn op het werk (aD tww, de vroegere
medische en technische inspectie)
moeten bij alle werkgevers van dit land
toezien op de toepassing van de welzijnsreglementering.
hun taken en opdrachtenpakket
is de laatste jaren alleen
maar toegenomen, het inspectiekader
daarentegen is alleen maar afgenomen
ondanks talrijke politieke beloften van
de opeenvolgende bevoegde ministers
en staatssecretarissen. De negen opeenvolgende
ministers hebben stuk voor
stuk hun ambt verlaten met minder inspecteurs
dan bij hun aantreden als minister.
en sinds Miet Smet hebben we er
heel wat de revue zien passeren: laurette
onkelinx, Frank Vandenbroucke, anissa
temsamani, Kathleen Van Brempt, Freya
Vandenbossche, peter Van Velthoven,
josly piette en joëlle Milquet). een van
de pijlers van het roemruchte Federaal
actieplan voor de reductie van arbeidsongevallen
(Farao) was een versterking
van de inspectiediensten met 14 bijkomende
inspecteur.
De feiten zijn echter anders dan de herhaalde
aankondigingen in pers en parlement.
uit onderstaand grafiek blijkt duidelijk
dat het aantal effectieven bij de
inspectie gestaag daalt. alle recente beloften
ten spijt telde de inspectie begin
april 2011 nog slechts 151 inspecteurs
in de buitendiensten, ver beneden de
177 inspecteurs die in 2004 herhaaldelijk
werden beloofd in het parlement en
in de pers door de toenmalige regering.
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
vooral dodelijke arbeidsongevallen halen het nieuws.
een belgabericht over een arbeidsongeval waar heel veel
leed en verdriet achter schuilt.
Eén slachtoffer overleden van
arbeidsongeval Aalst
In aalst is de oudste van de twee slachtoffers overleden
van een arbeidsongeval gisteren. dat bevestigt de burgemeester
van aalst. twee mannen werden maandagnamiddag
bewusteloos gevonden toen ze een kelder langs
de ledebaan in aalst behandelden tegen opstijgend
vocht. Ze waren dus niet verf met een afbijtmiddel aan
het verwijderen, zoals eerder gemeld.
de twee werden in kritieke toestand naar afzonderlijke
ziekenhuizen overgebracht. de oudste man bezweek
vandaag aan zijn verwondingen. de jongste is aan de
beterhand. hij mag wellicht vanavond de afdeling intensieve
zorgen verlaten, maar moet wel nog in het
ziekenhuis blijven.
het arbeidsauditoraat van dendermonde onderzoekt
het ongeval. voorlopig wil het gerecht geen informatie
kwijt. de twee mannen werkten voor de firma rewatec
uit oudenaarde. dat bedrijf is gespecialiseerd in
waterdichtingstechnieken. (belga/lpb/22/03/11)
7
© Guy Puttemans

8
Dossier arbeidsongevallen
De inspectie noteert in haar eigen officieel jaarverslag over 2009 : “In totaal werden
13.026 werkgevers bezocht. Rekening houdend met het aantal werkgevers (268.078:
bron RSZ) betekent dit dat theoretisch gezien dat elke werkgever eenmaal om de 20
jaar zou worden bezocht” (sic).
Na vier jaar is er van de belofte van 14 bijkomende inspecteurs nog altijd niets
in huis gekomen, sterker nog, het aantal inspecteurs is gedaald tot onder het
peil van 2003. Begin 2009 was in de directie Brussel geen enkele arbeidsgeneesheer
meer werkzaam!
aantal inspecteurs
180
175
170
165
160
155
150
2004
Evolutie personeelsbestand AD TWW
2005
2006
2007
2008
cijfers administratie (HRPBW) belofte - regeringsbeslissing
2009
in 2006 kreeg de Belgische welzijnsinspectie
een internationale audit van het
Slic, het Senior labour inspectors committee,
een officieel comité van welzijnsinpecteurs
bij de europese commissie.
Dit comité maakt volgens beurtrol een
audit van alle europese inspectiediensten.
het officiële rapport van het auditcomité
rekent België tot het op één na
zwakste europese land inzake bezetting
van zijn inspectiediensten: België telde
slechts één inspecteur welzijn op 22.000
werknemers en staat hiermee helemaal
onderaan in het lijstje van de europese
lidstaten.
enkele citaten uit deze auditconclusies:
• “the number of workers inspected by
one inspector varies from 14.000 to
47.000 (Brussels).“
• “the average in Belgium is 23.000
workers/inspector. it is the second lowest
among the Slic member states.”
• “the average among the Slic member
states is roughly 10000 workers/inspector”
• “the annual reports of the inspectorate
show that in reality penal sanctions are
seldom applied and rarely followed up
by the judicial authorities.”
• “also administrative fines in second instance
are hardly ever used in reality
(14 cases in all of 2004).”
• “administrative fines in this way also
do not allow for on the spot fines for
in-stance unwilling employers or direct
risks for people at work.”
• “Belgian law and legal system, do not
give labour inspectors appropriate instruments
to penalize.”
experts van de international arbeidsorganisatie
(iao) bevelen aan dat industriële
ontwikkelingslanden één inspecteur veiligheid
en gezondheid per 10.000 werknemers
zouden moeten voorzien. Dit vereist
dus meer dan een verdubbeling van het
aantal effectieven. Dat was ook de unanieme
vraag van àlle sociale partners in
het nar-advies1683 van mei 2009.
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
© Guy Puttemans
De onderbemanning van de inspectiediensten voor welzijn
op het werk is een oud zeer. ACV-actie 26 mei 2003.

3. gemiddeld één inspectiebezoek om de 7 jaar
eind 2008 telde de rsZ 268.078
privé-bedrijven en overheidsinstellingen
met in totaal 3.739.760 werknemers.
Het toezicht hierover moet
vandaag uitgevoerd worden door 114
ambtenaren (in Vte) van niveau A en
B (of 151 Vte niveau’s A/B/C/D).
elke ambtenaar staat daarmee in
voor 2352 ondernemingen (1775) en
voor het toezicht op de werksituatie
van meer dan 32.805 (24.767) werknemers.
regionale directie
zelfs al zou elke ambtenaar 4 bedrijfsbezoeken
per dag doen (en nooit ziek zijn, nooit
opleiding volgen, nooit arbeidsongevallen
onderzoeken, nooit verslagen maken,…)
dan nog zou elke onderneming slechts om
de 2,7 (2) jaar bezocht kunnen worden.
in de praktijk is dat heel wat minder. Voor
2007 stond het geheel van de aD tww in
voor 36.138 inspectiebezoeken, omgerekend
317 per fulltime inspecteur. De tabel
in bijlage toont de kans op inspectie per
provincie. een werkgever in België mag vrij
Aantal inspecteurs
niveau A+B
werkgevers werknemers
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
gerust zijn: met de huidige personeelsbezetting
moet hij tot 2018 slechts één bezoek
van de inspectie verwachten.
Met dit soort omkadering van de inspectie
scoort België internationaal op het niveau
van de ontwikkelingslanden. De internationale
conventies van de iao die België
mee ondertekende gaan uit van aanbevelingen
om elke onderneming minstens één
keer per jaar te bezoeken. Dat vergt meer
dan een verdubbeling van de effectieven.
Aantal ondernemingen en
instellingen per inspecteur
een bedrijfsbezoek
om de x jaar
west-Vlaanderen 10,8 34.444 403.052 3189,26 9,97
oost-Vlaanderen 10,8 34.172 452.948 3164,07 9,89
antwerpen 14,8 44.750 657.260 3023,65 9,45
limburg - Vlaams Brabant 20 43.095 629.618 2154,75 6,73
Brussel 12,6 34.151 620.913 2710,40 8,47
hainaut - henegouwen 12,5 25.632 354.980 2050,56 6,41
namur – luxembourg - Brabant wallon 14,8 27.028 311.693 1826,22 5,71
liège 15,8 24.806 312.296 1570,00 4,91
tOtAAl 112,1 268.078 3.739.760 2391,42 7,47
Bron: jaarverslag 2009, algemene directie Toezicht Welzijn op het Werk (AD TWW), uitgezonderd Afdeling Toezicht op de chemische risico’s (Seveso-inspectie +
Laboratorium voor industriële Toxicologie)
© Rob Stevens
9
3. gemIddeld één InspectIebeZoek om de 7 jaar

10
Dossier arbeidsongevallen
4. geen sanctiebeleid
voor overtredingen van
wetgeving
De wetgeving voorziet in de mogelijkheid
van een strafrechtelijke vervolging of het
uitschrijven van administratieve boetes.
probleem is dat er lange wachttijden zijn
voor er uitspraken volgen vanuit de arbeidsrechtbanken,
en dat er enkel administratieve
boetes worden opgelegd als er
geen strafvervolging wordt ingesteld door
de arbeidsrechtbank. tussen het opstellen
van een pro-justitia en een definitieve uitspraak
over het gegeven gevolg door hetzij
de rechtbanken of de studiedienst van de
FoD waSo (dienst administratieve geldboeten)
verloopt dus een grote tijdspanne.
De inspectiediensten moeten een ‘lik op
stuk’ beleid kunnen voeren. een lijst met
zware overtredingen moet net als in het
verkeer gekoppeld worden aan een efficiënt
boetesysteem. zo kunnen heel wat
ziektes en ongevallen vermeden worden.
De basisverplichting voor werkgevers in de
wet welzijn is het maken van een risicoevaluatie
in hun onderneming. Dat is de
wettelijke basis voor het nemen van allerlei
specifieke veiligheidsmaatregelen. er is
© Rob Stevens
echter een groot juridisch probleem met
het sanctioneren van werkgevers die niet
aan deze basisverplichting voldoen: de
rechtspraak is van oordeel dat de omschrijving
van deze verplichting in de wetgeving
te weinig precies is. Bijgevolg worden vaststellingen
van dergelijke overtredingen
systematisch geseponeerd.
en haakt ook de inspectie
af om hierover nog proces
verbaal op te stellen:
het leidt toch tot niets.
Daarmee ontbreekt een
basispijler in het handhavingsbeleid.
vooral dodelijke arbeidsongevallen halen het nieuws.
een belgabericht over een arbeidsongeval waar heel veel
leed en verdriet achter schuilt.
Dodelijk arbeidsongeval
bij ArcelorMittal Gent
bij staalbedrijf arcelormittal gent is gisterenavond een
44-jarige man om het leven gekomen bij een arbeidersongeval.
de man werd onwel na het uitvoeren van herstellingswerken
in een convertor, zegt jan cornelis, woordvoerder
van arcelormittal gent. een tweede arbeider werd ook onwel,
maar zijn toestand is stabiel. het ongeval gebeurde bij
het herstellen van de vuurvaste bekleding van de staalconvertor.
In de convertor worden schroot en vloeibaar ruwijzer
omgezet in vloeibaar staal.
Werknemers van de firma loewe hadden de herstellingswerken
uitgevoerd en waren een stelling aan het verwijderen.
een arbeider zag dat zijn collega onwel was geworden
en sloeg alarm. hijzelf werd daarna ook onwel. hij kon nog
naar het ziekenhuis gebracht worden, maar voor de tweede
man kwam alle hulp te laat.
volgens het gentse arbeidsauditoraat overleed de 44-jarige
man door een gebrek aan zuurstof nadat argongas was vrijgekomen.
uit metingen blijkt dat argongas aanwezig was in
de convector. bij hoge concentraties argon in de lucht ontstaat
er zuurstofgebrek, wat kan leiden tot bewusteloosheid
of tot de dood. er was slechts 14 procent zuurstof in de lucht
aanwezig en dat werd de man fataal. de arbeiders droegen
geen maskers tijdens de werken. het arbeidsauditoraat vermoedt
dat het argongas kon vrijkomen door een lek in de
leidingen en gaat na of er geen inbreuken waren op de arbeidsveiligheid.
(belga/edp/tma/10/02/11)
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |

5. Weigering van arbeidsongevallen:
de ene verzekeraar is de andere niet
Belgische werkgevers moeten zich verplicht
aansluiten bij een erkende arbeidsongevallenverzekering.
alle arbeidsongevallen
moeten binnen de 8 dagen aan de verzekering
worden gemeld. De verzekering en niet
de werkgever beslist over het aanvaarden
van een arbeidsongeval. wanneer ze een
ongeval weigeren te erkennen, en weigeren
te vergoeden, moeten de verzekeraars
dat niet enkel schriftelijk melden aan het
slachtoffer, ze moeten dat ook laten weten
aan het Fonds voor arbeidsongevallen. Dat
houdt toezicht op de weigeringen en kan
tussenkomen bij verzekeraars als een weigering
niet terecht was.
De afgelopen jaren merkt het Fonds arbeidsongevallen
een heel forse stijging
van het aantal geweigerde arbeidsongevallen.
in 1985 werd 2,2% van alle aangiften
geweigerd, in 2009 was dat al ruim
4 keer hoger en opgelopen tot 9,2% van
alle aangiften. Meer dan 17000 aangiften
van een arbeidsongeval werden het afgelopen
jaar door een verzekeraar afgewezen
omdat het volgens hen geen arbeidsongeval
was volgens de wettelijke normen.
het Fao als toezichthouder onderzoekt
dossiers waarover klacht werd ingediend,
en daarnaast ook een eigen beperkte
steekproef van weigeringen. Daarbij merken
ze praktijken op die de verzekeringsondernemingen
“niet steeds ten gronde
kunnen verantwoorden” 3 , of die eerder zijn
ingegeven door een soort van commercieel
geïnspireerd weigeringsbeleid. De
tussenkomsten van het Fonds in 2010 in
590 dossiers leidden in liefst 42% van die
gevallen tot een gewijzigd standpunt van
de verzekeraar waarbij het slachtoffer toch
nog werd vergoed. er loopt dus aardig wat
mis bij de verzekeringsmaatschappijen.
3 Doc Beheerscomité Fao Bc/6/10/20 blz 9
5.1 Grote verschillen tussen verzekeraars
er zijn heel grote verschillen tussen de verzekeringen met betrekking tot het weigeren van
arbeidsongevallen. Marktleider axa is tegelijk ook nationaal kampioen in het weigeren
van arbeidsongevallen: liefst 12,4% van alle aangiften van een arbeidsongeval worden
door axa geweigerd (dienstjaar 2009). ook generali en de Federale weigeren meer dan
9% van de gevallen. onderaan het klassement halen Fidea, KBc, Mercator en pV vriendelijke
weigeringspercentages van minder dan 5%.
Geweigerde arbeidsongevallen per verzekeraar (Dienstjaar 2009)
naam
geweigerde arbeidswegongevallen
geweigerde arbeids-
plaatsongevallen
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
totaal weigeringspercentage
Axa 13,50% 11,60% 11,80%
P & V 11,50% 11,30% 11,40%
Generali 14,80% 9,90% 10,60%
ethias 8,10% 10,30% 10,00%
totaal 10,20% 9,30% 9,40%
Dexia 5,50% 10,10% 9,10%
mensura 14,90% 8,10% 8,90%
Federale 17,20% 7,90% 8,50%
securex 9,50% 8,30% 8,50%
AG (Fortis) 7,40% 8,60% 8,40%
Vivium (ex-inG) 5,70% 7,20% 7,00%
Vivium (ex -Zurich) 9,70% 6,40% 6,80%
mercator 2,40% 4,30% 4,10%
KBC 4,80% 4,00% 4,10%
Fidea 3,10% 2,80% 2,90%
naargelang het soort ongevallen zijn er
nog sterkere verschillen tussen verzekeraars.
De Federale Verzekeringen weigerde
22% van alle aangiften van arbeidsongevallen
op de weg van en naar het werk:
meer dan één op vijf van alle aangiften.
ook Mensura, axa en generali scoren
meer dan 14%. Dat zijn opvallende verschillen
omdat alle andere verzekeringsmaatschappijen
tussen de 3 en de 8%
scoren. Mercator en Fidea weigeren opvallend
weinig arbeidswegongevallen met
3% of minder van alle aangiften. Voor
arbeidsplaatsongevallen zijn axa, For-
tis en generali de strenge jongens op de
markt, KBc en Fidea weigeren liefst drie
keer minder vaak de erkenning van een
arbeidsongeval.
11
5. WeIgerIng van arbeIdsongevallen: de ene verZekeraar Is de andere nIet

12
Dossier arbeidsongevallen
5.2 Zeer verschillende
weigeringsmotieven
het Fao graaft wat dieper naar deze verschillen
en ging na met welke reden bepaalde
verzekeringen hun weigeringen
motiveren. het meest gebruikte motief
in de sector om een slachtoffer af te wijzen
is dat er geen bewijs is van de aangevoerde
feiten (30,6% van alle weigeringen).
Slachtoffers slaken dus best een
luide gil als hen wat overkomt, zorgen
best ook voor getuigen, fotomateriaal,
of bloedsporen… Dat motief om ongevallen
te weigeren bij gebrek aan bewijs is
bijzonder populair bij Vivium (48,1% van
alle weigeringen), p&V (44,3%), Mensura
(42,2%),Federale Verzekeringen (40,3%)
en bij axa (40,1%). Bij p&V wordt 5% van
alle aangiften om die reden geweigerd,
bij axa 4,7% terwijl dit bij de concurrentie
van Mercator amper 0,4% en bij Fidea
en Dexia nauwelijks 0,5% bedraagt. wie
zonder getuigen slachtoffer is van een arbeidsongeval
heeft pech als zijn werkgever
bij axa of Vivium zit; bij Dexia, Fidea en
Mercator kan dit nog meevallen.
5.3 Interims weer de
pineut
uit het eerdere onderzoek van het Fao in
2008 bleek dat aan interims veel vaker
© Belpress.com
(14%) dan aan andere werknemers (8,7%)
de erkenning van een arbeidsongeval
wordt geweigerd. het gebrek aan bewijs
komt ook omdat naar de mening van het
Fao teveel dossiers worden geweigerd na
een zeer summier onderzoek naar de ongevalsomstandigheden
(vaak slechts
een telefoontje) en de moeilijkheden
van een interim om bewijselementen
of getuigenverklaringen te verzamelen.
ook in dit onderzoek bleek axa de
kampioen: ze weigerden liefst 19,98%
van alle ongevalsaangiften door interims.
ook schoonmaakactiviteiten bleken in
eerder onderzoek van het Fao erg hoog te
scoren in weigeringen (14%), net als ongevallen
bij kantoorwerk en commerciële
werkzaamheden. ongevallen die te
maken hebben met tillen, dragen
of opstaan scoorden in
2008 28% van de weigeringen
en zijn dus weinig
geliefd bij verzekeraars.
net als ongevallen ten
gevolge van een verkeerde
beweging (zoals
het uitwringen van
een dweil) of het zich
plots omdraaien.
vooral dodelijke arbeidsongevallen halen het nieuws.
een belgabericht over een arbeidsongeval waar heel veel
leed en verdriet achter schuilt.
Arbeider zwaargewond na val onder wagon in
Winterslag
een spoorwegarbeider van het rangeerstation in Winterslag
(genk) is deze morgen zeer zwaargewond geraakt, nadat hij
door een val klem kwam te zitten onder het wiel van een
wagon.
de vijftiger stond op een bordes, een metalen rooster van
twintig bij veertig centimeter, om via een radioverbinding
aan de machinist instructies te geven bij het rangeren van
treinen. om een onbekende reden is de spoorarbeider van
het rooster gevallen en met zijn rechterdijbeen onder de
wielen van een wagon terechtgekomen. vervolgens werd hij
nog zo’n 45 meter meegesleurd.
de brandweer van genk kwam ter plaatse om de man uit
zijn hachelijke positie te bevrijden. de ambulanciers van de
genkse brandweer en een mugteam van het Ziekenhuis oost
limburg dienden de man de eerste zorgen toe. uiteindelijk
besliste de brandweer om enkele wagons los te koppelen en
de trein in de omgekeerde richting weg te laten trekken om
de man te bevrijden.
met zeer zware verwondingen brachten de hulpdiensten het
slachtoffer naar het sint-jansziekenhuis in genk. In 2007
kwam in hetzelfde rangeerstation en spoorwegarbeider om
het leven, toen hij geplet werd tussen twee wagons. (belga/
tma/10/03/11)
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |

Meteen blijken nog meer merkwaardige
verschillen tussen verzekeraars. Fortis en
Dexia weigeren bijvoorbeeld vooral om dat
er geen plotse gebeurtenis zou zijn in de
zin van de wet en de rechtspraak: in 51%
van alle weigeringen van ongevallen op de
arbeidsplaats beroept Dexia zich op dat
motief en torent daarmee hoog boven de
concurrentie uit. ook Mensura met 35,9%,
Fortis met 31%, Securex en axa met ruim
27% gebruiken meer dan gemiddeld dit
motief om slachtoffers af te schepen. aan
het andere uiteinde beroept Vivium zich
slechts in 8,2% van de gevallen op dat
motief, Fidea in 11,2% van de gevallen.
Securex en ethias zijn uitschieters in de
sector in het weigeren van ongevallen omdat
er geen bewijs is van een letsel met
1,5% en 1,6% van alle aangiften. Dexia
weigert vijf keer meer ongevallen (5,2%
van alle aangiften) dan Mercator, KBc,
ing en Fidea (minder dan 1%) omdat er
geen plotse gebeurtenis zou zijn.
De grote verschillen in gebruikte weigeringsmotieven
zijn volgens het Fao “niet
direct verklaarbaar door eventuele ver-
© Belpress.com
schillen in verzekerde populaties en derhalve
wellicht in overwegende mate toe te
schrijven aan de weigeringspolitiek van de
verzekeringsondernemingen“ 4 . hoge weigeringspercentages
vloeien vaak voort uit
de strenge opstelling van bepaalde verzekeringsmaatschappijen
die een zeer strikte
interpretatie van de bewijsregels hanteren.
Bij sommige verzekeraars worden in
2009 12,5% (Federale) 8,5% (Mensura)
of 6,9% (generali) van de aangegeven
arbeidswegongevallen om die reden geweigerd,
terwijl datzelfde soort weigeringen
nagenoeg afwezig is bij andere verzekeraars
(Mercator, p&V: 0%; bij Dexia en
Fidea 0,1%). Met zo een verschillen is er
geen gelijke behandeling meer van slachtoffers
stelt het Fonds.
5.4. Wetens willens
slachtoffers
weigeren
Vrij stuitend zijn de gesignaleerde praktijken
waarbij verzekeraars slachtoffers afwijzen
om motieven en in situaties die in
4 nota beheerscomité Fao Bc/6/10/20 blz 3
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
cassatierechtspraak wel degelijk aanvaard
worden: zoals het weigeren van een arbeidswegongeval
omdat iemand te vroeg
(ethias in twee dossiers) of later (ag) het
werk heeft verlaten, of omdat zijn arbeidswegtraject
begon vanuit de vaste verblijfplaats
van zijn vriendin (ag), of omdat iemand
op weg was naar zijn werkgever om
zijn ziektebriefje af te geven (ag), of omdat
iemand een omweg had gemaakt op de arbeidsweg
voor kinderopvang bij de schoonouders
( Federale).
ag viel in 2009 op door arbeidsongevallen
te weigeren die buiten de arbeidsactiviteit
maar wel in ondergeschikt verband gebeurden,
of door systematisch wespensteken
te weigeren (ook bij bagagepersoneel van
luchthavens), en axa dat zonder verder onderzoek
schade weigert aan niet gedragen
prothesen (brillen).
axa viel ook op door moeilijkheden te maken
bij het erkennen van een ongeval ten
gevolge van het afstappen van een verhoog
(trapladdertje, trede vrachtwagen,...)
volgens hen een alledaagse beweging en
geen plotse gebeurtenis zoals in de wet
arbeidsongevallen wordt vereist. Dat gaat
in tegen constante cassatierechtspraak dat
13
5. WeIgerIng van arbeIdsongevallen: de ene verZekeraar Is de andere nIet

14
Dossier arbeidsongevallen
stelt dat de normale uitoefening van een
job de plotselinge gebeurtenis kan zijn die
in de wet wordt gevraagd om het te hebben
over een arbeidsongeval. af en toe is
er echter ook (lagere) rechtspraak die dat
principe niet dwingend toepast. axa en anderen
speculeren daarop door zo een ongevallen
te weigeren: een goeie kans dat het
slachtoffer het erbij laat (kassa kassa) , en
een zwakke kans dat een lagere rechtbank
het standpunt van de verzekeraar volgt.
in zes gevallen stootte het Fonds bij zijn onderzoek
op de weigering van verzekeraars
om de schade aan een prothese (bril) te
betalen omdat die niet werd gedragen of
slecht gepositioneerd was op het moment
van het ongeval. het hof van cassatie
heeft dat soort argumenten eerder al verworpen
als niet relevant.
5.5 Hoedt u voor
vragenlijsten
Vanuit onze rechtskundige diensten werd
al eerder gewezen op praktijken waarbij
verzekeringsmaatschappijen een vriendelijke
sociaal assistent langs sturen bij het
slachtoffer en hem of haar helpen bij het
invullen van een vragenlijst om de afhandeling
van het ongeval te bespoedigen.
wee het slachtoffer dat daarbij te kennen
heeft al eerder last gehad te hebben
van een bepaalde kwetsuur: meteen al
een reden tot weigeren. het Fonds stipt
ook vragenlijsten aan waarbij mensen die
hun voet kwetsten bij het afdalen van een
trap nadien allerlei vragen moesten beantwoorden.
Bijvoorbeeld of ze een trede
hadden gemist, of ze over een oneffenheid
waren gevallen, of nog, of de vloerbekleding
in slechte staat was. ontkennende
antwoorden gaven aanleiding tot weigering.
Maar ook wie verklaarde een trap te
zijn afgegaan zonder een trede te missen,
of positief aanstreepte dat “de verstuiking
heel spontaan gebeurde” leverde argumenten
aan voor een weigering. nochtans
moet er alweer volgens constante cassatie
rechtspraak geen abnormaal feit zijn, maar
slechts een aanwijsbaar plots feit voor de
erkenning van een arbeidsongeval.
5.6 Conclusies
Voor de verzekeraars is het weigeren van
arbeidsongevallen een lucratieve praktijk:
als het slachtoffer afgescheept wordt, en
het daarbij laat, rinkelt de kassa bij de
verzekeraars. wel een premie incasseren,
geen schade moeten betalen. De kassa
rinkelde 17.427 keer in 2009. het is vaak
een beetje David tegen goliath: een afgewezen
slachtoffer moet het opnemen
tegen de verzekeraar met al zijn ervaring,
knowhow, kennis van wetgeving en rechtspraak,
en dure gespecialiseerde advocaten.
niet te verwonderen dat veel slachtoffers
het erbij laten, niet de moeite doen
om contact op te nemen met hun vakbond.
nochtans loont het de moeite om
het er niet bij te laten: in 11% van
alle dossiers die door het Fao
werden onderzocht (na klachten
of na steekproef) herzag
de verzekeraar zijn standpunt
zonder dat het tot een rechtszaak
moest komen. Daarbij
ging het zelfs om twee dodelijke
arbeidsongevallen…
vooral dodelijke arbeidsongevallen halen het nieuws.
een belgabericht over een arbeidsongeval waar heel veel
leed en verdriet achter schuilt.
Havenarbeider sterft na val van 6 meter in
Antwerpse haven
In de haven van antwerpen is vandaag kort voor de middag
een havenarbeider verongelukt. dat bevestigt een woordvoerder
van het antwerpse parket. een 49-jarige man viel
rond 11.30 uur uit een kraan zes meter naar beneden. het
slachtoffer brak zijn nek en rug en was op slag dood.
een arbeidsauditeur kwam ter plaatse om de omstandigheden
van het dodelijke arbeidsongeval te onderzoeken.
(belga/kve/19/02/11)
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |

Kaderstukje 1: Wat er aan doen vanuit het comité of de vakbondsafvaardiging?
Met het comité preventie en Bescherming op het werk (en met de vakbondsafvaardiging bij gebrek aan comité) beschik je
over aardig wat bevoegdheden om toe te zien op wat een verzekeraar uitspookt met weigeringen van arbeidsongevallen in je
onderneming of instelling. artikel 3 van hoofdstuk iV van de codex geeft het comité een voorafgaande adviesbevoegdheid
bij de keuze of verandering van arbeidsongevallenverzekeraar. en volgens artikel 14 moet het comité of de vakbondsafvaardiging
van de werkgever alle informatie krijgen om met kennis van zaken advies te kunnen uitbrengen.
Met de grote verschillen tussen verzekeraars inzake weigeringen van arbeidsongevallen loont het dus meer dan de moeite
om na te vragen hoeveel en welke arbeidsongevallen in je onderneming werden geweigerd door de verzekering. zeker als je
verzekeraar axa, generali, De Federale Verzekeringen, Fortis, of Mensura is. De top vijf in het weigeren van arbeidsongevallen.
ga na om welke motieven dat ongeval werd geweigerd. of het niet de moeite loont het slachtoffer te adviseren om in beroep
te gaan, zeker als het een van de dubieus hoge weigeringsmotieven was.
en misschien kan je je werkgever ook adviseren om die verzekeringsmaatschappij aan de kant te schuiven. en te kiezen voor
een verzekeringsmaatschappij onderaan het klassement: eentje die geen maximale winst poogt te kloppen uit het afschepen
van slachtoffers.
Kaderstukje 2: Wat wil het ACV?
De huidige situatie inzake geweigerde arbeidsongevallen is uit de hand aan het lopen. Steeds vaker worden slachtoffers
afgescheept door verzekeraars op grond van een weigeringsbeleid: daardoor komt de gelijke behandeling van slachtoffers in
het gedrang. het kan niet zijn dat we verder naar een situatie toegroeien waarbij steeds meer slachtoffers naar de rechtbank
moeten om hun gelijk te krijgen.
Van het Fonds arbeidsongevallen verwacht het acV dat het zijn toezicht en zijn tussenkomsten inzake geweigerde arbeidsongevallen
opvoert. nu worden minder dan duizend gevallen per steekproef onderzocht. Dat moet sterk opgevoerd worden, in
eerste instantie bij verzekeringsmaatschappijen met een verdacht afwijkende profilering inzake weigeringen. het Fao dient
ook strenger op te treden met administratieve boetes tegen verzekeringen die het toezicht belemmeren, en niet voldoende
gevolg geven aan de instructies van het Fao met betrekking tot weigeringen van arbeidsongevallen.
Van de wetgever en de minister verwacht het acV effectieve sancties tegen verzekeraars die wetens willens slachtoffers
afschepen: ontmoedigende administratieve boetes voor verzekeraars die teveel ongevallen weigeren zodat de winsten die ze
daarop maken naar het Fonds arbeidsongevallen afvloeien.
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
15
5. WeIgerIng van arbeIdsongevallen: de ene verZekeraar Is de krachtlIjnen
andere nIet

16
Dossier arbeidsongevallen
EEn sTAALKAArT VAn DE MErKWAArDIGE
VErsCHILLEn TussEn VErZEKErAArs
in de dossiers van het Fonds Arbeidsongevallen (FAO) blijken er per verzekeraar markante verschillen inzake
het weigeren van arbeidsongevallen. we presenteren de belangrijkste hiernaast per verzekeraar. Ook
melden we voor elke verzekeraar wat de belangrijkste bemerkingen waren van het Fonds in het jaarverslag
over de technische controle van elke verzekeraar. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om typische klachten
als fouten in de berekening van het basisloon waarop de vergoeding wordt berekend, niet systematische
terugbetaling van reiskosten als het slachtoffer naar een adviserend geneesheer moet gaan, zwakke of
laattijdige informatie aan slachtoffers.
Dexia
• weigert vooral (49,6% in 2009) omdat er geen plotse gebeurtenis
zou zijn (recordhouder met dit motief).
Ethias
• Veel weigeringen wegens geen plotse gebeurtenis (27,9%)
en dubbel zoveel weigeringen wegens geen bewijs van letsel
(17,8%) dan de rest van de sector;
• twee keer betrapt op het weigeren van een arbeidswegongeval omdat
iemand te vroeg het werk verliet, al is de rechtspraak erg duidelijk;
• Krijgt bemerkingen van het Fao voor laattijdige betaling van
eerste voorschotten of renten bij dodelijke arbeidsongevallen;
• Kreeg bemerkingen van het Fao over diverse fouten in de berekening
van het basisloon waarop de vergoeding voor slacht-
offers is gebaseerd: geen rekening met minimumlonen, geen
systematisch meetellen van eindejaarspremie;
• Kreeg bemerkingen over een zwak en te traag administratief
beheer van dossiers dodelijke arbeidsongevallen.
Mercator:
• weigert arbeidsplaatsongevallen voornamelijk omdat het de
letsels niet het gevolg acht van het ongeval;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat eindejaarspremies niet
worden meegeteld in het basisloon waarop de vergoeding aan
slachtoffers wordt berekend;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |

InG- Vivium
• weigert vooral (45,9%) wegens gebrek aan bewijs van de aangevoerde
feiten;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
• Krijgt bemerkingen van het Fao voor laattijdige betaling van
eerste voorschotten of renten bij dodelijke arbeidsongevallen;
• Kreeg bemerkingen van het Fao wegens laattijdigheid in het
beantwoorden van briefwisseling van slachtoffers.
Mensura
• weigert meer dan het gemiddelde (30%) wegens gebrek aan
bewijs van de feiten (39,3%);
• weigert 58,5% van de arbeidswegongevallen omdat er geen
getuigen zijn of bij gebrek aan ernstige nauwkeurige en overeenstemmende
vermoedens;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat eindejaarspremies
niet worden meegeteld in het basisloon waarop de vergoeding
aan slachtoffers wordt berekend. Mensura neemt dit niet op
als de werkgever die niet vermeldt op de aangifte;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
Federale
• weigert meer dan het gemiddelde (30%) wegens gebrek aan
bewijs van de feiten (42,4%) en richt zich volgens het Fao
onvoldoende naar de rechtspraak die gewichtige en overeenstemmende
vermoedens aanvaardt als voldoende bewijs;
• weigert 56,9% van de aangegeven arbeidswegongevallen omdat
er geen getuigen zijn of bij gebrek aan ernstige nauwkeurige
en overeenstemmende vermoedens;
• Kreeg bemerkingen van het Fao voor het niet nakomen van
afspraken rond berekening van het basisloon waarop de vergoeding
voor slachtoffers is gebaseerd, rond automatische
uitbetaling van verwijlinteresten bij laattijdige betalingen of
correcties.
AXA
• weigert meer dan het gemiddelde (30%) wegens gebrek aan
bewijs van de feiten (45,4%);
• weigert 35,8% van de arbeidswegongevallen omdat er geen
getuigen zijn of bij gebrek aan ernstige nauwkeurige en overeenstemmende
vermoedens;
• weigert meer dan anderen bij gebrek aan bewijs van de feiten
(32,4%);
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat eindejaarspremies niet
systematisch worden geïntegreerd in de berekening van het
basisloon waarop de vergoeding aan slachtoffers is gebaseerd;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat verwijlinteresten bij
correctie van te laag uitbetaalde vergoedingen niet systematisch
worden betaald;
• Kreeg bemerkingen voor het mede-opzetten van een
registratiesysteem voor klanten waarbij lichte ongevallen
niet werden aangegeven zoals wettelijk verplicht.
| Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |
17
staalkaart

18
Dossier arbeidsongevallen
Vivium:
• weigert meest in de sector met het motief van gebrek aan bewijs
van de feiten (45,8%);
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat ze niet systematisch
en niet automatisch de verplaatsingskosten terugbetalen van
slachtoffers naar de raadsgeneesheer;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
P&V
• weigert meer dan het gemiddelde (30%) wegens gebrek aan
bewijs van de feiten (44,3%).
AG-Fortis
• gebruikt vaak het motief geen plotse gebeurtenis (31,6% van
alle weigeringen om die reden);
• Betrapt op het weigeren van een arbeidswegongeval omdat
iemand later dan normaal het werk heeft verlaten, een weigeringsmotief
dat in de rechtspraak steevast wordt verworpen;
• Betrapt op het weigeren van een arbeidsongeval omdat het
slachtoffer zijn arbeidswegtraject begon vanuit de vaste verblijfplaats
van zijn vriendin;
• Betrapt op het weigeren van een arbeidsongeval omdat iemand
op weg was naar zijn werkgever om zijn ziektebriefje af
te geven;
• weigerde systematisch insectenbeten, ook bij bagagepersoneel
van luchthavens dat een risico heeft op exotische insectenbeten;
• erg restrictief in het accepteren van een val als plotse gebeurtenis.
Fidea
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat eindejaarspremies niet
of foutief worden gebruikt in de berekening van het basisloon
waarop de vergoeding aan slachtoffers wordt berekend.
KBC
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
sECurEX
• Kreeg bemerkingen van het Fao voor het ontbreken van een
automatische betaling van verwijlinteresten bij correctie van
initieel té lage vergoedingen bij tijdelijke ongeschiktheid;
• Kreeg bemerkingen van het Fao omdat de verplaatsingskosten
van slachtoffers naar de raadsgeneesheer niet systematisch en
niet automatisch worden terugbetaald.
|Dossier arbeidsongevallen: De Belgische cijfers en verzekeraars doorgelicht | Vakbeweging nr. 738 - 25 april 2011 |

acv-campagne
gevaarlijke producten
arbeidsongevallen worden ook veroorzaakt door het gebruik van
gevaarlijke producten. Minstens één werknemer op zeven wordt regelmatig
blootgesteld aan gevaarlijke stoffen in zijn werkomgeving.
Daarom voert het acV dit werkjaar ook campagne om de veiligheid en
de gezondheid van werknemers die worden blootgesteld aan gevaarlijke
stoffen beter te beschermen.
maak gebruik van de campagnemiddelen!
De ‘actiebrochure gevaarlijke producten’ helpt je om in je onderneming
een actieplan op te stellen. inventariseren van alle aanwezige
gevaarlijke producten is daarbij een eerste belangrijke stap. De zakbrochure
‘Gevaarlijke producten. nieuwe wet – nieuw etiket’
is een handig hulpmiddel. je vindt er informatie over de nieuwe (en de
oude) veiligheidsaanduidingen en gevaarsymbolen (pictogrammen)
op gevaarlijke producten.
om de campagne onder de aandacht te brengen in de ondernemingen,
is er ook een recto-verso-affiche, die langs de ene zijde onder
het motto ‘zoek gevaarlijke producten niet in vaten. ze zijn overal!’ de
basisprincipes van preventie en bescherming benadrukt en langs de
andere zijde ‘etiketten lezen is goed voor je
gezondheid.’ het belang van een juist etiket
op een product onderstreept.
op de website http://gevaarlijkeproducten.
acv-online.be vind je de hulpmiddelen voor de
campagne en heel wat andere nuttige informatie.
redactie Vakbeweging: postbus 10 – 1031 Brussel – tel. 02 246 34 81 – e-mail: pers@acv-csc.be – website: www.acv-online.be
redactie: herman Fonck – eindredactie: Filip Bellemans, patrick Van looveren en Donatienne coppieters
Vormgeving: gevaert graphics – Druk: corelio printing – Verantwoordelijke uitgever: Dominique leyon
| Dringend een ander europa gevraagd | Vakbeweging nr. 738 - 17 maar t 2011 |
19

Dossier arbeidsongevallen
De pijnpunten
De economische crisis doet het totaal aantal arbeidsongevallen dalen.
Dit is echter vooral een gevolg van een lagere tewerkstelling en minder van
een veiligere werkomgeving.
Merkwaardig genoeg dalen sinds jaren enkel de aangegeven lichte arbeidsongevallen
(tijdelijke ongeschiktheid). Bij de ernstige arbeidsongevallen
(blijvende ongeschiktheid) is er helemaal geen dalende trend.
De kans op een ernstig arbeidsongeval is sinds 1980 nog gestegen
voor arbeiders. Per 1000 arbeiders worden er jaarlijks 9 ernstige arbeidsongevallen
aangegeven: het stijgende aantal interims, toenemend werk in onderaanneming
en het stijgend aantal KMO-werknemers laat zich voelen.
In KMO’s gebeuren nog steeds meer ernstige arbeidsongevallen dan
in grotere ondernemingen met vakbondsvertegenwoordigers.
Het Fonds Arbeidsongevallen raamt dat voor elk aangegeven arbeidsongeval
er twee ongevallen niet worden aangegeven.
Verzekeraars weigeren sinds 1980 vier keer meer arbeidsongevallen
te erkennen: er zijn zeer ongelijke praktijken naargelang de verzekeraar.
Ongevallen overkomen aan ambtenaren (met inbegrip van Post,
NMBS, en leger) blijven jaren achterop in de nationale cijfers.
Inspectiediensten blijven onderbemand zodat een Belgische onderneming
gemiddeld maar om de 7 jaar een inspectie mag verwachten.
Vakbonden en werkgevers (!) vroegen samen in de Nationale Arbeidsraad om
een verdubbeling van het aantal inspecteurs en een lik-op-stuk beleid met effectieve
sancties.
In 2009 werden slechts 79 boetes betaald voor overtredingen van de wetgeving
arbeidsveiligheid. Er waren in 2009 in de privésector 127 dodelijke
arbeidsongevallen en 15.891 slachtoffers met een blijvende handicap.
Er waren ook 3 miljoen verkeersboetes. Er vielen 955 verkeersdoden.