Bestand (1.6 MB) - VVOG

Een gelijkaardig onderzoek, maar nu uitgevoerd bij vrouwen
met multiple sclerose, eveneens een aandoening
waarin het immuunsysteem betrokken is, toont een bijna
identiek beeld wat de ziekteactiviteit tijdens en na de
zwangerschap betreft (13).
In de PARA-studie viel een geringer gebruik van medicijnen
op tijdens de zwangerschap in vergelijking met
de postpartale periode. Van de zwangere vrouwen nam
57 procent geneesmiddelen, tegenover 82 procent na de
bevalling. De geringere ziekteactiviteit waargenomen tijdens
de zwangerschap is dus eigenlijk nog wat afgezwakt
door het beperktere gebruik van medicijnen. Vooral biologicals
en methotrexaat zijn verantwoordelijk voor de
afname van het geneesmiddelengebruik. Methotrexaat is
immers teratogeen. Voor biologicals bestaat een richtlijn
om ze niet tijdens de zwangerschap aan te wenden.
De mediane concentraties van anti-CCP en van alle subklassen
van de reumafactor bleven in de PARA-studie
stabiel. De concentraties van anti-CCP, IgM-reumafactor
en IgA-reumafactor namen na de bevalling af. De kans op
verbetering van de ziekteactiviteit gedurende de zwangerschap
was groter bij vrouwen met een negatieve reumafactor
en negatief anti-CCP ten opzichte van vrouwen
die voor beide positief scoren. Die kansen bedroeg hier
respectievelijk 75 en 39 procent (p = 0,01). Het optreden
van ziekteopflakkeringen was niet geassocieerd met de
aanwezigheid van antilichamen (14).
Nog steeds volgens de bevindingen van de PARA-studie
heeft reumatoïde artritis globaal geen wezenlijke invloed
op het geboortegewicht, de duur van de zwangerschap,
het geslacht van het kind of op het risico van sectio caesarea.
Wel is de kans op een instrumentele verlossing
wat groter (20% versus 10,6% in de algemene bevolking;
p = 0,05). Ook is de kans op een vroege geboorte groter bij
vrouwen met reumatoïde artritis die prednison gebruiken
tegenover vrouwen met reumatoïde artritis die dit niet gebruiken.
Na 37 zwangerschapsweken is dan respectievelijk
reeds 22 procent en 5 procent van de vrouwen bevallen.
Dit verklaart ook het gemiddeld lagere geboortegewicht
bij kinderen van vrouwen met reumatoïde artritis (14).
Psoriasis bij zwangerschap en geboorte
Een aantal retrospectieve studies, uitgevoerd tussen 1937
en 1998, toonden dat tijdens zwangerschap de ziekteactiviteit
van psoriasis meestal verbetert of onveranderd blijft.
Eén recentere prospectieve studie bij 47 zwangere psoriasispatiënten
stelde een verbetering vast bij 55 procent van
de vrouwen en geen verandering bij 21 procent van hen.
De verbetering correleerde er met de oestrogeenconcentratie
(15). Na de bevalling ging de toestand weer achteruit
bij 65 procent van de vrouwen.
De bevindingen van een case control study die betrekking
had op 145 vrouwen met psoriasis brachten aan het licht
dat psoriasis de kans op verwikkelingen tijdens de zwangerschap
significant verhoogt. Er was met name een stij-
ging van herhaalde miskramen (odds ratio: 2,1; p = 0,04),
van chronische hypertensie (OR: 2,9; p = 0,048) en van
sectio caesarea (OR: 4,1; p < 0,001) (16).
Een grote Amerikaanse cohortstudie kon echter weinig
invloed van psoriasis op de incidentie en het resultaat van
zwangerschap aantonen (17).
Lupus, zwangerschap en geboorte
Gedurende de zwangerschap is de kans op nieuwe ziekteepisodes
van systemische lupus ongeveer tweemaal zo
hoog als buiten de zwangerschap. De ernst van de opflakkeringen
is echter niet verschillend van die buiten de
zwangerschap.
Renale aantasting en gebruik van prednison vergroten de
kans op hypertensie en pre-eclampsie. Corticosteroïden
verhogen ook het risico van diabetes en blaasinfecties. Het
antifosfolipidensyndroom doet de kans op trombose, zoals
diepveneuze trombose of beroerte, toenemen. Nieraantasting
door lupus en het antifosfolipidensyndroom kunnen
verwikkelingen bij de bevalling veroorzaken of het ontstaan
geven aan het HELLP-syndroom (Hemolytic anemia,
Elevated Liver enzymes, Low Platelet count).
De kans op verlies van de vrucht tijdens de zwangerschap
is tweemaal hoger. In het eerste trimester is mogelijk het
risico van spontane abortus gestegen, wat misschien kan
verklaard worden door actieve ziekte of door een antifosfolipidensyndroom.
In het tweede en derde trimester is de
kans op verlies van de vrucht vergroot, onder meer een
gevolg van een antifosfolipidensyndroom, een aangetaste
nierfunctie of lage C3-concentraties.
Premature geboorte en intra-uteriene groeiachterstand
doen zich ook vaker voor bij lupus. De kans op prematuriteit
ligt tussen 24 en 59 procent. Actieve ziekte, nierziekte,
hypertensie, gebruik van corticosteroïden en andere
geneesmiddelen (anticoagulantie, immunosuppressiva)
kunnen hiertoe bijdragen.
Neonatale lupus komt eveneens voor. Dit kan van voorbijgaande
aard zijn en gepaard gaan met huidrash,
cytopenie, hepatosplenomegalie en myocarditis of pericarditis.
Een volledig hartblok kan permanent aanwezig zijn.
Anti-SSA/Ro en anti-SSB/La zijn risicofactoren.
Antireumatische geneesmiddelen en
zwangerschap
FDA-klassen
De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) onderscheidt
vijf klassen van veiligheid van geneesmiddelen
in de zwangerschap, met name klasse A, B, C, D en X.
Van geneesmiddelen in klasse A is in gecontroleerde studies
bij dieren en vrouwen aangetoond dat ze geen risico
inhouden. Onder klasse B vallen geneesmiddelen die in
dierexperimenten geen foetaal risico hebben aangetoond
maar waarover geen gecontroleerde studies bij zwangere
vrouwen bestaan. Ook geneesmiddelen die in dierexperimenten
bijwerkingen aan het licht brachten, maar die niet
GUNAIKEIA ■ VOL 15 Nr 7 ■ 2010 247