Bestand (1.6 MB) - VVOG

tie (Figuur 1a-d). Peritoneale letsels hoeven, ondanks het
uitlokken van een peritoneale ontstekingsreactie en neovascularisatie
rondom de letsels, geen probleem te zijn,
doch kunnen wel een oorzaak zijn van adhesievorming
Figuur 4: Centripetale neovascularisatie naar de
peritoneale endometriosehaard toe (laparoscopisch).
Figuur 5: Clusters peritoneale haarden in verschillende
stadia van evolutie (laparoscopisch).
(aangetoond onder hydroflotatie) (Figuren 2-8) en in
zeldzame gevallen van SHiP (spontaan hemoperitoneum
in zwangerschap) dat met een foetale mortaliteit van 30%
gepaard gaat.
Endometriomata hebben een complexe structuur met gedeeltelijke
of volledige kolonisatie van een geïnvagineerde
ovariële cortex door actieve endometriosehaarden (Figuur
9a-d) en met vergroeiingen ter hoogte van de invaginatie
waar tegelijkertijd ook peritoneale of diepe endometriose
aanwezig kan zijn (Figuur 10a-d). De klassieke vorm betreft
een ovarium dat gefixeerd ligt in de ovariële fossa
en bij adhesiolyse en/of omklappen van het ovarium verschijnt
de donkere viskeuze inhoud. Maar ook diep in de
kloven en crypten van het ovarieel oppervlak kunnen kleine
endometriomata ontstaan.
Rectovaginale en andere endometriosenodulen hebben
een typische adenomyotische structuur met minder prominent
endometriaal klierweefsel, maar een uitgesproken
aanwezigheid van stroma en gladde spierweefselcellen.
Daarop en daarrond ontstaat dens bindweefsel en deze
nodulen vertonen een verminderde hormonale respons.
Pathogenese
De meeste, zoniet alle vrouwen die menstrueren, vertonen
regurgitatie van menstrueel debris naar de bekkenholte via
de eileiders. De vraag is waarom niet alle menstruerende
vrouwen endometriose ontwikkelen? Er werden in het verleden
talrijke disfunctionele associaties aangetoond (doch
dit hoeft niet te betekenen dat zij een oorzaak zijn) zoals:
- subtiele ovariële stoornissen: LUF-syndroom, luteaal
defect;
- peritoneaal vocht: stoornissen in steroïden, macrofagen,
NK(natural killer)-celactiviteit, cytokines, angiogene
activiteit, IL(interleukine)-8, VEGF (vascular
endothelial growth factor);
- endometriale veranderingen: aromatase-expressie,
apoptose, implantatiedefecten, disfunctionele immuunrespons,
progesteronresistentie; stromale cellen
van ectopisch en eutopisch endometrium vertonen
een verminderde capaciteit tot decidualisatie
(moleculair wordt deze progesteronresistentie verklaard
door de aanwezigheid van de inhibitorische
PR isoform PR-A en afwezigheid van de stimulerende
isoform PR-B, zie Klemmt PAB et al 2006);
- uteriene junctiezone: dysperistalsis, hyperplasie;
- genetische data wijzen op disregulatie van selectieve
genen die leiden tot een ongunstig implantatiemilieu
of betrokken zijn in embryonale aanhechting,
embryotoxiciteit, immuundisfunctie, apoptose, alsook
genen die kunnen bijdragen tot de pathogenese zoals
op het vlak van de werking van het aromatase, de
progesteronreceptor en bepaalde angiogenetische en
andere factoren (Kao LC et al 2003).
Infertiliteit
- Experimenteel onderzoek heeft aangetoond dat er
een verband is tussen cytokinewaarden in peritoneaal
vocht en embryotoxiciteit. IL(interleukine)-1
en TNF (Tumor Necrosis Factor) werden bepaald
in peritoneaal vocht van onvruchtbare vrouwen
zonder endometriose, met endometriose en met
medisch behandelde endometriose (danazol of
buserelin). De cytokinewaarden waren significant
lager in peritoneaal vocht van vrouwen zonder
endometriose en zeer laag bij vrouwen met behandelde
endometriose. Deze resultaten wijzen op
de theoretische mogelijkheid dat medicale therapie
de vruchtbaarheid bij onvruchtbare vrouwen
met endometriose kan verbeteren (Taketani Y et al
1992).
GUNAIKEIA ■ VOL 15 Nr 7 ■ 2010 229