Bestand (1.6 MB) - VVOG

Ook voor het femur varieert de situatie naargelang de
plaats. Een factor waar rekening mee moet worden
gehouden, vooral omdat 90% van de femurhalsfracturen
het gevolg is van een val. Specifieke studies hebben
aangetoond dat bij belasting de krachtspanningen zich
aan de binnenzijde van de femurhals situeren, waar veel
corticaal bot zit, terwijl bij een val vooral het bovenste
deel van de hals wordt getroffen (24). Lotz had dat
vermoeden al enkele jaren geleden toen hij aantoonde dat
het corticaal bot slechts 30% van het subcapitale gebied
inneemt, 50% in het midden van de hals en 96% in het
intertrochanterische massief (25).
Praktisch gezien varieert de relatieve bijdrage van het
corticaal bot tot de botstevigheid dus naargelang de
plaats in het skelet, de leeftijd en de belasting, en is ze
sterk verbonden met het volume van het betreffende
botweefsel.
Mannen en vrouwen? (f)
Breken mannen hun botten bij dezelfde botdensiteit als
vrouwen? Een eenvoudige vraag met een eenvoudig
antwoord, volgens John Kanis (Sheffield): “Ja!”. Al moeten
ook de contradictoire resultaten van de epidemiologische
studies worden verklaard. De eerste studies toonden
aan dat vrouwen bij eenzelfde botdensiteit sneller en
vaker fracturen oplopen dan mannen, terwijl latere
studies precies het omgekeerde concludeerden… (26) “De
epidemiologische studies waren echter vertekend”, zegt
John Kanis. Het probleem werd van de ‘verkeerde’ kant
bekeken. De studies onderzochten de botmineraaldensiteit
bij mensen die fracturen oplopen, in plaats van de
incidentie van fracturen bij elke botmineraaldensiteit en op
een prospectieve manier. Op die manier komen we sneller
tot de vaststelling dat het fractuurrisico bij de man en de
vrouw identiek is bij elke daling van de botmineraaldensiteit
ter hoogte van het femur. Hetzelfde geldt voor de wervels,
ongeacht de botmineraaldensiteit en ongeacht de leeftijd.
“Dat brengt ons terug bij de basis van het risico, meent
John Kanis. Dat risico moet worden geëvalueerd volgens
de leeftijd, de plaats, de eventuele eerdere fracturen en de
oorspronkelijke botmineraaldensiteit. Bij onze beoordeling
moeten we echter ook rekening houden met de duur van
de follow-up en de mortaliteit die is verbonden met de
verschillende fracturen.”
Om dat beter te begrijpen, moet een onderscheid worden
gemaakt tussen incidentie en waarschijnlijkheid. De
incidentie van fracturen van de femurhals (en waarschijnlijk
ook van de wervels) is bij gelijke botmineraaldensiteit voor
mannen en vrouwen identiek. De waarschijnlijkheid van een
femurhalsfractuur, bij een bepaalde botmineraaldensiteit,
daarentegen is bij mannen kleiner dan bij vrouwen. Aan
de ene kant buigt de curve van het botdensiteitsverlies bij
de man naar rechts. Het verlies is dus groter dan bij een
vrouw van dezelfde leeftijd. Aan de andere kant overlijden
mannen vroeger dan vrouwen. “Met andere woorden, een
man van 70 jaar met een gemeten botdensiteit van -2SD,
heeft minder kans op een fractuur dan een vrouw van
60 jaar met dezelfde botmineraaldensiteit. Hij heeft
immers ‘geen tijd’ om een fractuur op te lopen gezien zijn
lagere levensverwachting.”
Ten slotte kan ook worden onderstreept dat de botdensiteit
gemeten ter hoogte van de wervels een slechte voorspeller
is van het heupfractuurrisico, terwijl de femurdensiteit het
wervelfractuurrisico even goed voorspelt als de meting
van de werveldensiteit, zowel bij mannen als bij vrouwen.
“Als we zouden moeten besparen, zouden we gewoon
bij iedereen een DEXA-onderzoek van de heup kunnen
uitvoeren…” Provocerende woorden?
Mannen met osteoporose: een ras apart?
Osteoporose bij mannen wordt in de gecontroleerde
gerandomiseerde studies zelden als dusdanig onderzocht.
“We beschikken dus over slechts weinig gegevens die
voldoende geloofwaardig zijn, benadrukt Ego Seeman
(Melbourne). Het ontstaan van osteoporose bij mannen
wordt toegeschreven aan androgeendeprivatie, maar
geen enkele test kon dat met zekerheid bevestigen.”
Testosteronsuppletie zou geen fractuurwerend effect
hebben, maar wel de botmineraaldensiteit verhogen.
Hoe dan ook zijn bepaalde aspecten van osteoporose bij
mannen rechtstreeks verbonden met een oestrogeentekort.
En een ander dogma dat door Ego Seeman wordt
aangehaald: de prevalentie van secundaire osteoporose
bij mannen zou niet groter zijn dan die van primaire
osteoporose. Die is bij mannen moeilijker te bepalen
GUNAIKEIA ■ VOL 15 Nr 7 ■ 2010 225