Bestand (1.6 MB) - VVOG

222
Omgekeerd kan calcium niet worden toegediend zonder
vitamine D, temeer omdat fracturen bij bejaarden nauw
verband houden met de spierzwakte en het valrisico (90%
van de heupfracturen). Onder vitamine D is dat risico in
enkele weken echter omkeerbaar omdat de spieren een
specifieke receptor hebben (5). Meting van de vitamine
D-concentratie heeft in Europa weinig belang. Ongeveer
70% van de vrouwen ouder dan 20 en meer dan 80% van
de bejaarden heeft een vitamine D-spiegel onder 30ng/
ml (84% in de globale populatie van reumapatiënten)
(6). Bovendien is de endogene vitamine D-productie bij
bejaarden viermaal kleiner omdat die minder vitamine
D-voorlopers hebben… Een meting van de concentratie
kan daarentegen wel interessant zijn bij vrouwen onder
suppletie. Een recente studie heeft immers aangetoond
dat slechts 1/3 van hen een voldoende hoge vitamine
D-spiegel heeft…
In de praktijk moet vitamine D worden toegediend in
een dosering van minstens 700IE/dag. Zonder gevaar en
zonder bijzonder toezicht kan de dosis zelfs tot 1.200IE/
dag bedragen (2).
Mickael Hiligsmann (ULg en Univ. Maastricht) was een van de vier laureaten van
de ESCEO-Amgen-prijs. Die helpt hem bij zijn onderzoek naar de voorkeuren
van huisartsen bij het voorschrijven van een osteoporosebehandeling. Doel
van de studie: nagaan wat de meest markante tendensen zijn om een optimale
therapietrouw te bereiken.
Botrigiditeit? Een overjaars concept… (b)
Als op een bot druk wordt uitgeoefend onder invloed
van biomechanische krachten, doen zich aan weerszijden
van het membraan vochtbewegingen voor. Die komen in
evenwicht dankzij een canaliculair overdrachtssysteem
en dragen bij tot de nieuwe botvorming. Zonder de
biomechanische stress daarentegen zenden de osteocyten
signalen uit die de cel doen afsterven en microletsels
veroorzaken in de botmatrix (7). Parallel daarmee wordt
de differentiëring van de osteocyten beïnvloed door
GUNAIKEIA ■ VOL 15 Nr 7 ■ 2010
activerende of afremmende cytokines en anabolische
factoren die in evenwicht worden gehouden door de
productie van osteoprotegerine of RANKL door de
osteoblasten. “Enkele recente studies hebben aangetoond
dat de botvorming wordt gestuurd door de osteoclasten
(8)”, zegt Roland Baron (Yale). Daar zijn verschillende
signalisatiekanalen bij betrokken. Het belangrijkst zijn
de Wnt/bèta-catenine-signalering en de activering van
TGF-b (transforming growth factor bèta). Wnt-ligands
zijn krachtige hulpmiddelen voor de botvorming, terwijl
het LPR5-gen (lipoprotein receptor-related protein 5)
verantwoordelijk is voor het geobserveerde fenotype (9).
Activering ervan is overigens nodig om de respons op
de mechanische belasting te genereren, maar het is niet
gevoelig voor PTH.
Sclerostine, een eiwit dat wordt afgescheiden door
osteocyten en botvorming afremt (10), zou een interessant
therapeutisch doelwit kunnen zijn: blokkering ervan zou
botvorming kunnen bevorderen, wat onrechtstreeks kon
worden vastgesteld met PTH dat het SOST-gen afremt dat
codeert voor sclerostine (11).
Veroudering en fractuurrisico, een
kwestie van mitochondriën, telomeren
en lysosomen… (c)
Met de leeftijd neemt het fractuurrisico toe, ongeacht
de oorspronkelijke botmineraaldensiteit (12). De drie
grote oorzaken daarvan zijn verlies van het vermogen om
energie te produceren (ATP), verkorting van telomeren en
opstapeling van intracellulair afval.
Energieverlies
Op het vlak van energie is bekend dat de mitochondriën de
‘motor’ van de cel zijn. Het aantal mitochondriën neemt in
alle organen echter af met de leeftijd, vooral in de spiercellen
(waardoor die sterkte, snelheid en uithoudingsvermogen
verliezen en het valrisico toeneemt), de hersencellen en de
osteoclasten, met alle gevolgen van dien (13). Het behoud
van een ‘normaal’ aantal mitochondriën vertraagt de
veroudering, tenminste bij de muis. Die leeft langer, valt
minder en behoudt een betere botmassa (14).
Verkorting van telomeren
Verkorting van telomeren heeft vooral betrekking op cellen
met een korte levensduur, zoals osteoblasten (25 tot 200
dagen) (15). De telomeren doen dienst als beschermkap: ze
beschermen de chromosomen tegen externe letsels. Met
de celdelingen worden ze echter korter. Omdat de meeste
progenitorcellen van de osteoblasten zich gemiddeld
slechts 26 keer kunnen reproduceren, leidt verkorting van
telomeren tot een vermindering van het aantal mogelijke
celdelingen en een afname van osteoblasten in het bot.
Omgekeerd bevordert de verlenging van telomeren (met