Vertaling Engels-Nederlands - Fontys Mediatheek Portal

Vertaling Nederlands-Frans
Voordelen van het stoppen met roken
Les bienfaits de l’arrêt du tabac
1
Als je stopt met roken, is dat erg goed voor je lichaam.
Arrêter de fumer, c’est bon pour le corps.
Titel: Een vertaler moet altijd rekening houden met zowel
de doelgroep als het doel van zijn vertaling. Beide zijn in dit
geval duidelijk: het gaat om jongeren die overgehaald moeten
worden om te stoppen met roken. In een wervende tekst voor
jongeren past spreektaal en daarom zijn titels als: les avantages
d’arrêter / de cesser / de s’arrêter de fumer zeker goed. Toch
kunnen wij het niet nalaten om u ook op een wat meer
verzorgde variant te wijzen: les avantages / les bénéfices de
gevolgd door een zelfstandig naamwoord of, indien u ervoor
kiest om ‘stoppen met roken’ te vertalen door een werkwoord:
les avantages / les bénéfices qu’il y a à cesser de fumer.
Verder zijn de combinaties arrêt du tabac en arrêter de
fumer goed, maar kan arrêt de fumer niet, en combineert les
bienfaits alleen met een zelfstandig naamwoord en niet met
een werkwoord. Bénéfices kan niet gecombineerd worden
met produire (produit des bénéfices), deze combinatie wordt
alleen gebruikt in een economische context en betekent
winst maken.
Sommige inzenders kozen voor een vrij neutrale, weinig
enthousiasmerende titel als arrêter de fumer : les avantages
of cesser de fumer a des avantages. Bij de laatste titel (stoppen
met roken heeft voordelen) verwacht de lezer bovendien de
toevoeging: en nadelen (et des inconvénients). Het woord
avantages mag best wat meer benadrukt worden: cesser de
fumer a bien des avantages / a beaucoup d’avantages.
Een andere mogelijkheid is: message à tous les jeunes : les
avantages de l’arrêt du tabac.
Als je stopt met roken: Een belangrijke vertaalkeuze in deze
tekst is de vertaling van ‘je’, waarbij de vertaler kan kiezen
tussen tu, vous en on. Alle drie zijn hier mogelijk, mits de
vertaler zich maar bewust is van het verschil in toon en de
rest van zijn vertaling daarop aanpast.
Over tu kan men van mening verschillen, zo wordt in
Frankrijk tu minder snel gebruikt dan in Wallonië, in
Franstalig Zwitserland of in Québec. Langs de snelweg ziet
u het verschil al, België: Attache ta ceinture ! Frankrijk:
Attachez vos ceintures !. Tu kan echter wel indien de
doelgroep erg jong is (ca.18 jaar of jonger) en als de
informatie speciaal voor hen bedoeld is en niet over hun
schouder heen ook voor hun ouders.
Is de doelgroep ouder of is de informatie indirect ook
bedoeld voor de ouders en wordt deze verspreid via wat
meer algemene kanalen zoals dag- of weekbladen, dan is
vous beter. Vous creëert niet zozeer afstand maar drukt een
zekere beleefdheid en discretie uit, je valt als het ware wat
minder met de deur in huis.
FRANS
De derde oplossing on is terrein aan het winnen in het
gesproken Frans, vooral, maar niet alleen, onder jongeren.
In deze tekst is het een prima oplossing; al is het wel
mooier om on af en toe te vervangen door ils / les jeunes /
les fumeurs, want het klakkeloos vertalen met on is stilistisch
gezien een ramp.
Het kopiëren van de voorwaardelijke constructie (als je…,
is dat…) levert alleen een vloeiende Franse zin op als het
werkwoord van de hoofdzin in de toekomende tijd staat
(als jij met roken stopt, zal het met je lichaam beter gaan:
si vous arrêtez de fumer définitivement, ce sera bon pour votre
corps / si tu arrêtais de fumer, cela serait très salutaire pour
ton corps). Mooier is nog om de hoofdzin te beginnen met
ton / votre / le corps (si l’on cesse de fumer, le corps en tirera
grand profit / si vous arrêtez de fumer, votre corps en profitera
énormément). Wanneer de hoofdzin echter met est bon /
c’est bon pour le corps begint, dan kan dit niet in combinatie
met een voorwaardelijke bijzin met si, maar alleen in
combinatie met een volledig werkwoord: arrêter de fumer
est très bon pour ton/ votre / son corps / arrêter de fumer, c’est
bon pour le corps.
Ten slotte kan ‘als’ ook door quand vertaald worden, in dat
geval staan de werkwoorden in de tegenwoordige tijd en
klinkt de zin als een algemene waarheid: quand on s’arrête
définitivement de fumer, le corps ressent un mieux-être.
is dat erg goed voor je lichaam: Een belangrijk
vertaalprobleem in deze tekst is het al dan niet
gebruiken van een bezittelijk voornaamwoord voor
een lichaamsdeel. Zoals u weet, zetten we in het
Nederlands vaak een bezittelijk voornaamwoord voor een
lichaamsdeel (je longen / je bloedvaten / je hersenen),
terwijl dit in het Frans slechts zelden het geval is. Alleen
in bepaalde gevallen is het mogelijk om een bezittelijk
voornaamwoord te gebruiken, bijvoorbeeld in combinatie
met bepaalde werkwoorden of wanneer er een bijvoeglijk
naamwoord bij het lichaamsdeel staat. Het goed
aanvoelen van wanneer wel en wanneer niet een bezittelijk
voornaamwoord vereist een taalgevoeligheid die vaak
alleen weggelegd is voor moedertaalsprekers. Indien u het
gevoel heeft dat u dit niveau (nog) niet benadert, is het
veiliger om te kiezen voor een lidwoord.
2
Al binnen 2 weken na het stoppen, voel je je fitter. Je
longen beginnen gelijk aan de grote schoonmaak. Je hoeft
minder te hoesten.
Moins de deux semaines après sa dernière cigarette, on
se sent déjà mieux. Les poumons commencent tout de
suite un nettoyage en profondeur. On a moins besoin de
tousser.
132 De Talen - Jaargang 128 - Nr. 5 - mei 2012