Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

F. Sterke gekozen burgemeesters zijn over het algemeen door leiders van samenwerkende organisaties
gewenst omdat er dan vaak sneller en duidelijker besluitvorming plaats vindt en omdat de gekozen
burgemeesters vaak een duidelijke visie voor stad en omgeving hebben.
G. Binnen dit raamwerk zijn burgemeesters in staat om een breed overzicht te hebben op hoe de
publieke, de private en de vrijwilligers sector het beste met de gemeentelijke overheidsdiensten kan
samenwerken om zowel aan de verwachtingen van de burger tegemoet te komen, als gezamenlijke
doelen te ontwikkelen die overeen komen met de verwachtingen van nationaal en regionaal bestuur.
H. Het gekozen burgemeesterschap kan, vooral bij onafhankelijke burgemeesters, leiden tot een groter
gevaar voor een te autoritaire of te dominante leiderschapsstijl, omdat de besluitvorming meer
rondom één persoon gecentreerd is.
I. In een cultuur waarin consensus en samenwerking een groot goed zijn, zullen de autoritaire leiders het
moeten afleggen tegen samenbindende burgervaders; hoewel de ruimte hiervoor verschilt per
beleidsonderwerp.
Thema 3: De burgemeester dient verwachtingen aan zijn leiderschap te corrigeren naar realistische
proporties en tegelijkertijd dient de burgemeester rekenschap af te leggen over zijn leiderschap. Om aan
deze vragen te kunnen voldoen dienen zij met de volgende factoren rekening te houden:
A. De gekozen Engelse burgemeesters presenteren een opvallende combinatie van gezag en
toegankelijkheid; mensen voelen dat de burgemeester macht heeft en het verschil kan maken en
tegelijk toegankelijk is, hetgeen leidt tot een hoge verwachting van het leiderschap.
B. Deze hoge verwachtingen van de burger en de beperkte zeggenschap van de burgemeester leidt
tot een machtsincongruentie; er is een discrepantie tussen wat burgers verwachten en de feitelijke
bevoegdheden van een benoemde of een gekozen burgemeester.
C. Deze machtsincongruentie is kleiner als de burgemeester zijn eigen wethouders mag benoemen en
ontslaan en is tevens afhankelijk van de stuurbaarheid van het ambtelijk apparaat.
D. De hoge verwachtingen aan hun leiderschap, de houding en de eenzame positie kunnen
burgemeesters gevoeliger maken voor machtsmisbruik.
E. De risico’s van machtsmisbruik zijn groter bij een gekozen burgemeester; het organiseren van
eerlijke reflectie op hun leiderschap (interne correctiemechanisme) kan het isolement waarin
burgemeesters kunnen leven doorbreken en de risico’s van machtsmisbruik beperken.
F. Deze eerlijke reflectie kan worden gegeven door vertrouwenspersonen; bepaalde ambtenaren,
professionele coaches, of peergroupreflectie kunnen allen als een intern correctiemechanisme
werken en bijdragen aan de actieve verantwoording van een burgemeester.
G. Door het organiseren van interne correctiemechanismen kunnen burgemeesters in staat worden
gesteld om externe verantwoordingsprocessen (passieve verantwoording) beter te door staan.
H. De druk om passieve verantwoording af te leggen in de openbaarheid neemt toe bij een direct
gekozen burgemeester; de toegenomen invloed van de media en de afrekencultuur spelen hier een
grote rol in, en het risico om niet herkozen te worden maakt de druk groot.
I. De grote verantwoordingsdruk en de sterke afrekencultuur vragen om burgemeesters die een
groot incasseringsvermogen hebben voor kritiek, maar tegelijkertijd fouten durven toegeven,
ongeacht de consequenties.
J. De aandacht voor persoonlijke kenmerken van een gekozen burgemeester spelen in de publieke
beoordeling van zittende burgemeesters een sterke rol, hetgeen niet hoeft te betekenen dat er
uiteindelijk minder aandacht is voor de serieuze onderwerpen en de beleidsresultaten van een
burgemeester.
Reflectie: publiek leiderschap en burgemeesters in de toekomst
In dit onderzoek is stil gestaan bij de leiderschapaspecten van burgemeesters en in het bijzonder de
ontwikkelingen die een belangrijke rol spelen in het leiderschap van de burgemeester in de toekomst.
Burgemeesters staan voor de uitdaging te voldoen aan een divergerende vraag naar leiderschap. Er worden
vragen aan hun leiderschap gesteld die soms onderling spanningen kunnen vertonen. Burgemeesters
moeten balancerend om gaan met de dilemma’s op de lijn die door de leiderschapscontext wordt bepaald.
84