Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

dilemma verder uit elkaar te gaan liggen, als de burgemeester gekozen wordt. Daarmee lijkt het dilemma
uit de deelvraag groter te worden. De Engelse burgemeesters tonen echter aan dat de gekozen
burgemeester in Nederland wellicht gemakkelijker de twee zijden van het dilemma zal combineren, dan
verondersteld. Hoewel de persoonlijke leiderschapsstijl en de partijpolitieke achtergrond van invloed blijft,
zal de gekozen burgemeester waarschijnlijk een meer politieke en sterkere identiteitsbepalende leider zijn,
maar ook de samenbindende burgervader kunnen blijven.
8.2 Media-isering en expressief leiderschap
Geen enkele Nederlandse noch Engelse burgemeester zal de toegenomen rol van de media in politiek en
samenleving ontkennen. Ook bevestigen burgemeesters het belang van het werken aan een positieve
beeldvorming in de pers. Burgemeesters hebben allen last van de media die vooral oog heeft voor het
negatieve. De media worden door burgemeesters gebruikt voor meer dan simpelweg nieuwsvoorziening.
Het gaat erom dat een burgemeester zijn burgers in de pers het juiste beeld weet te tonen. Volgens
burgemeesters heeft een burger niets aan details, en neemt de burger ook niet de moeite om zich grondig
in de bestuurlijke materie te verdiepen. De burgemeester moet daarom het totaalplaatje van een
beleidsissue kunnen presenteren en dat is volgens de burgemeesters voor velen geen gemakkelijke opgave.
De toegenomen invloed van de media vraagt om een andere houding van burgemeesters. Burgemeesters
dienen een goede relatie met de pers te hebben, pro-actiever met de media om te gaan, en een duidelijke
regiefunctie in het gemeentelijke contact met de pers te hebben. Een afwijkend standpunt wordt hierin
ingenomen door burgemeester Groen van Uithoorn, die het principieel onwenselijk vindt als journalisten
als verlengstuk van gemeentelijke voorlichting worden gebruikt, omdat dat de opiniërende rol van de
media zou schaden.
Hoewel het contact met de burger via vele kanalen verloopt, zoals radio, televisie, kranten en internet, is
het voor kleinere gemeenten moeilijker om in de media voldoende zichtbaar te zijn, stellen veel
burgemeesters. Vaak zijn de lokale kranten het belangrijkste middel om burgers te informeren en om
zichtbaar te zijn voor burgemeesters van kleinere gemeenten. De Engelse steden die onderdeel uitmaken
van Groot-Londen hebben moeite om de gewenste zichtbaarheid in de dominante media te realiseren.
Daarnaast is het mogelijk dat in Engeland de pluriformiteit van bestuursmodellen bovendien tot een
beperktere aandacht van journalisten voor gekozen burgemeesters leidt.
In eerste instantie erkennen burgemeesters dat er een roep is om een sterk en expressief leiderschap. De
wenselijkheid van dit proces hangt volgens hen af van de precieze invulling van deze behoefte. Sommige
burgemeesters gebruiken hun eigen vocabulaire om de vraag naar krachtig en expressief leiderschap te
duiden. Jules Pipe spreekt over ‘high profile leadership’, hetgeen staat voor een leider waarmee mensen
zich willen identificeren en die de noden van een gemeenschap duidelijk articuleert in de media om zich
uit te strekken naar datgene wat een gemeenschap wil bereiken en daardoor ook meer
onderhandelingsmacht verkrijgt ten gunste van de gemeenschap. Jacques Wallage spreekt over interactief
democratisch leiderschap, wat inhoudt dat een leider uitdaagt tot dialoog, zoekt naar draagvlak en
meerderheid, maar wel zegt waar het heen moet. Uit de vertogen van Jules Pipe, Jacques Wallage en de
andere burgemeesters is op te maken dat men ergens open staat voor het bieden van meer ruimte aan
krachtig leiderschap en ergens wil men ook burgemeesters die goed met de media-isering van leiderschap
om weten te gaan, maar een concrete definiëring van deze roep is moeilijk vast te stellen. Het is in zo’n
geval zinvol, om te laten zien wat krachtig en expressief leiderschap in ieder geval niet mag betekenen.
Burgemeesters erkennen unaniem dat de media-isering van leiderschap heeft geleid tot een grotere
aandacht voor het persoonlijke; de aandacht voor leiderschapsstijl is toegenomen en de persoonlijkheid
van een burgemeester is bepalend voor zijn verschijning in de media. Nederlandse burgemeesters
verwachten datgene wat Engelse burgemeesters erkennen; de media-aandacht voor de persoonlijke
karakteristieken neemt toe bij een gekozen burgemeesterschap. Zowel de meeste Engelse als de meeste
Nederlandse burgemeesters zien dit in meer of mindere mate als een negatieve ontwikkeling en sommigen
zijn bang voor populisme. Ray Mallon vormt hier echter een uitgesproken uitzondering op. Volgens Ray
Mallon is persoonlijkheid juist het belangrijkste in de politiek, want persoonlijkheid heeft leiderschap en
inspirerende en motiverende kwaliteiten in zich. Het door anderen geformuleerde gevaar van het
prevaleren van persoonlijkheid boven inhoud, is er volgens hem niet, want ‘inhoud is persoonlijkheid’,
stelt Mallon. Engelse burgemeesters stellen dat het gevaar van populisme in leiderschap groter is bij
78