Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

onderscheid, dat ik vind dat de burgemeester niet overal verantwoordelijk voor gehouden zou moeten
worden als er in de ambtelijke organisatie een cruciale fout gemaakt wordt en dat de burgemeester daar
conclusies uit zou moeten trekken. Ik vind dat je niet de persoon die verantwoordelijk is ook alles moet
aanrekenen wat er mis gegaan is. Er moet altijd een knip gemaakt worden tussen directe en indirecte
verantwoordelijkheid.’
Als het gaat om de balans tussen kritiek enerzijds ter harte nemen en anderzijds van zich af te laten glijden
geloven veel burgemeesters dat een leider strijdbaar op zijn doel moet af gaan maar wel altijd moet blijven
luisteren. Van Haersma Buma stelt dat een burgemeester soms ook zijn verlies moet nemen, hoewel het
moeilijk is dingen die mislukt zijn te accepteren. ‘Ik heb daar vaak de pest in. Ik wil altijd winnen. Mijn stijl
blijft het zelfde als toen ik sportte; ik heb behoorlijk gehockeyd. Ik heb dan niet de illusie dat ik het nog ga
redden als ik vier-nul achter sta. Dan strijk ik de vlag en denk ik: ‘Dat moet ik volgende keer wel beter
doen.’ Ik lig er niet van wakker, maar ik wil wel graag winnen. Ik vind het ook het leukst als er een
tegenstander is om mee in debat te gaan, en dat maakt je besluit ook vaak veel beter. Je moet altijd blijven
luisteren. Het meest bedreigende voor een burgemeester is dat ze alleen maar boodschappen uitzenden;
gelijk beginnen te toeteren en niet bereid zijn om er over te praten.’
Volgens Jacques Wallage behelst het dilemma twee verschillende vaardigheden die een burgemeester beide
moet hebben. ‘Je moet van tijd tot tijd kunnen uitleggen: ‘Dat vraagt u wel, maar dat gaan we dus helemaal
niet doen en wel om deze en deze redenen niet en verder de groeten.’ Dat moet je dus echt doen en is heel
nuttig. Aan de andere kant zeg ik, wij zijn personeel, wij zijn de baas niet maar wij zijn personeel. De raad
is een democratisch en controlerend orgaan. De raad moet voelen dat ze uiteindelijk de baas is. Toen ik in
Den Haag zat waren kamercommissies positief over mij. Men zei: ‘Jij ben nooit te beroerd om iets dat wij
willen doen onder je armen mee terug te nemen.’ Burgemeesters moeten naar het volk en de
volksvertegenwoordiging, zonder slaafs te zijn, wel serieus luisteren en niet het democratische proces als
een hobbel zien die nu eenmaal genomen moet worden, vult Wallage aan.
‘Verwachtingen tot reële proporties terug brengen is heel belangrijk. Het bevalt me steeds beter om
raadsleden uit te leggen: ‘Daar voel ik niets voor, want ik zie uitvoeringsproblemen.’ Moderne politieke
leiders denken dat je mensen naar de mond moet praten. Je moet goed luisteren en dicht bij de mensen
uitkomen. Maar ik geloof dat dat niet zo is. Ik denk dat wat mensen willen is dat ze uiteraard op een
serieuze manier aangehoord worden en dat er serieus over hun ideeën wordt gesproken. Maar ze
accepteren voluit dat jij een andere verantwoordelijkheid hebt dan zij, daar hebben ze je namelijk voor
neergezet,’ aldus Jacques Wallage.
Wallage concludeert het volgende over leiderschap en verantwoordelijkheid: ‘Er is veel meer ruimte om
van tijd tot tijd niet populistisch te zijn, maar regentesk. In de goede zin van het woord. Ik beschouw
mijzelf ook als een moderne regent, namelijk iemand die zorgt dat er bestuurd wordt en dat er dingen tot
stand komen, en daar hoort dus bij dat je je bord schoon houdt van dingen die je niet wilt of niet kunt
eten. En dat is lastig. Het komt er uiteindelijk op neer dat waar sommige mensen een ruggengraat hebben
je geen partijlijn krijgt. Daar bedoel ik mee, wees je eigen man. Uiteindelijk levert dat het meest respect op.
Dus wel de dialoog aan gaan maar de grenzen die daar aanvast zitten in acht nemen. Anders ben je een Jan
Doedel en laat je je sturen. Mensen hebben geen respect voor karakterloze, slaafse mensen. Als je
verantwoorden serieus doet, is het alle inlichtingen verstrekken, zeggen waarom iets is zoals het is, maar
ook een doorkijkje geven in wat je voor ogen staat. Daar hoort dus ook bij dat het niet is van de afdeling
‘u vraagt en wij draaien’. Dat is lastig want in de mode van de dag hoort heel erg ‘ik neem dat mee’. De
vraag is niet of iemand wat mee neemt, de vraag is waartoe hij dat meeneemt.’
75