Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

De verpersoonlijking van de politiek brengt voor burgemeesters beslist voordelen met zich mee, in termen
van relatieversterking, informatisering en raadpleging van burgers, zo stellen de burgemeesters en de
deskundigen. De burgers ervaren de burgemeester als iemand die voor hun belangen op kan komen en de
burgemeesters zien zichzelf als representant van de bevolking naar de raad toe. In de vorige paragraaf zijn
verschillende oude en nieuwe vormen beschreven die worden gebruikt om burgers bij het bestuur te
betrekken.
De aandacht van de lokale media, in het bijzonder de traditioneel negatieve invulling daarvan, kan het
voor een burgemeester ook moeilijk maken. Burgemeesters worden onderworpen aan actoren die hen
allemaal een verschillende kant op wil hebben: de gemeenschap, de pers, overheidsorganisaties, het
bedrijfsleven, raadsleden, ambtenaren, en hun eigen achterban. De vragen die aan het leiderschap van
burgemeesters worden gesteld zijn zeer gevarieerd en complex, wat leidt tot een zeer uitdagende maar ook
lastige taak om te zoeken naar zoveel mogelijk steun, zo zeggen de burgemeesters.
Burgemeesters worden geconfronteerd met hoge verwachtingen aan hun leiderschap, hetgeen een grote
druk op hen kan vormen. Dorothy Thornhill zegt hierover: ‘Mensen hebben onrealistische verwachtingen.
Ze denken dat je alles voor ze kan doen. Er komen mensen naar je toe die vragen of je kunt regelen dat
hun moeder van de wachtlijst voor een operatie in het ziekenhuis gehaald kan worden. Het is soms
moeilijk om te laten merken dat iets niet in je macht ligt. Maar hoewel ik niet zoveel macht heb als mensen
denken, heb ik wel vaak toegang tot mensen die macht hebben.’
Ook Steve Bullock vertelt over zijn confrontatie met de hoge verwachtingen die de burgers hebben en
tegelijkertijd de beperkte mogelijkheden die een burgemeester heeft om verwachtingen waar te kunnen
maken. ‘Op verschillende terreinen ervaar ik onrealistische verwachtingen van mensen, maar het meest
frustrerende is dat ik niet ieder detail kan weten van waar het lokaal bestuur mee bezig is en dat ik niet
iedere brief kan beantwoorden. Er zijn mensen heel erg boos op me als ze geen persoonlijk antwoord van
mij krijgen. Maar een serieuzer punt van zorg is voor mij de relatie van lokaal en nationaal bestuur in
Engeland en de onafhankelijkheid van scholen. Ik kan niet veel doen aan het verbeteren van de kwaliteit
van het onderwijs. Ik heb alleen draconische bevoegdheden, zoals het sluiten van een school, maar de
meeste mensen veronderstellen dat ik me met veel zorg met het onderwijs kan bezighouden. Ik heb wel
enige invloed, maar geen directe zeggenschap.’
Ray Mallon zegt niet met hoge verwachtingen van burgers geconfronteerd te worden. ‘Mijn verwachtingen
zijn veel, veel hoger dan van de gemeenschap. Twee jaar geleden was deze stad klaar om te worden
overgenomen. En ik heb de stad nu overgenomen. Wat is er verkeerd aan overambitieus zijn? Het
probleem van de meeste gemeenten in Engeland is hun gebrek aan zelfvertrouwen. Wat we moeten doen
is geloven in onszelf’, aldus Ray Mallon. De city managers van Middlesbrough denken net zo over hun
burgemeester. ‘Hij heeft een totale overtuiging van waar hij in gelooft. Ik denk dat hij zou zeggen dat zijn
verwachtingen hoger zijn dan van het volk. Sommige mensen kijken tot het einde van hun straat naar wat
ze willen, maar Ray kijkt veel verder, hij kijkt naar de hele stad.’
Reflectie en correctie
Iedere leider heeft steun nodig, maar ook eerlijke reflectie nodig op zijn of haar leiderschap. Hoe reageren
burgemeesters op de stelling dat burgemeesters een eenzame positie hebben en dat het moeilijk is om te
reflecteren met betrokkenen? Dorothy Thornhill herkent zich zeer in de stelling. ‘Twaalf maanden geleden
was ik het met de stelling eens geweest, maar nu ben ik het er zeer mee eens; het is een eenzame baan en
niemand voelt wat ik voel. Van een burgemeester wordt verwacht het hoofd boven het maaiveld te steken,
maar als je het doet krijg je vaak veel kritiek.’ Volgens Steve Bullock kunnen weinigen de burgemeester
goed begrijpen. ‘Je kunt dichtbij politici of ambtenaren staan, maar de enige die je echt begrijpen zijn
andere burgemeesters. We hebben veel methoden om reflectie te krijgen op uiteenlopende bestuurszaken
via stadspanels en via internet, maar niet op mijn leiderschap als burgemeester.’
Net als bij Steve Bullock in Lewisham vertellen burgemeesters dat er eigenlijk weinig georganiseerde
vormen van reflectie zijn op hun leiderschap. Volgens Jules Pipe wordt er door het college zeer veel tijd
besteed aan consultatie over het ontwikkelde beleid, maar weinig over leiderschap. Dorothy Thornhill
heeft momenteel het meest aan enkele ambtenaren als het gaat om feedback. ‘Mijn familie is er voor de
emotionele steun, maar als het gaat om bepaalde issues zijn ze erg subjectief. Veel objectiever zijn mijn
ambtenaren; zij leveren ook de meest specifieke feedback. Verder ben ik aan het denken over een
professionele coach, want die heb ik op dit moment nog niet’, verteld Dorothy Thornhill.
61