Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

werkers gekomen en wordt gezamenlijk, met de politie, gewerkt aan beleid om de criminaliteit terug te
dringen.
Hoewel de Engelse burgemeesters tot dusver geen ervaringen hebben met te autoritaire of te dominante
burgemeesters in hun netwerk van actoren, zien zij dat het nieuwe systeem van directe verkiezing in
theoretische zin dat gevaar wel in zich heeft. ‘Sterk leiderschap is goed, maar dominantie is daar beslist een
keerzijde van’, betoogd Dorothy Thornhill. ‘Dit gevaar is echter groter bij een onafhankelijke
burgemeester. Zij moeten zich meer in de politieke arena graven, want zij hebben geen partij achter hen
die hen steunt. Het gevaar bestaat dat zij werken achter gesloten deuren en het politieke werk ontwijken.’
De tegenstanders van de rechtstreeks gekozen burgemeesters gebruiken dit gevaar vaak als één van hun
argumenten, zegt Jules Pipe. ‘Hoewel het in de praktijk wel mee zal vallen, denk ik dat het zeker kan
voorkomen dat burgemeesters veel te autoritair leiding geven, waarschijnlijk omdat de besluitvorming
meer rondom één persoon is gecentreerd, alleen al omdat de omgeving duidelijke besluitvorming van de
gekozen burgemeester verwacht.’
Ziet Ray Mallon het gevaar dat hij als een dominante leider kan worden bestempeld, naast dat hij te
kennen geeft een sterke en expressieve leider te zijn? ‘Er is geen twijfel dat sommige mensen in dit land
bang zijn voor leiderschap. Ik heb veel te zeggen. Ik wil het beste voor deze burgers. Ik ben hier niet om
mijzelf te dienen, maar ik ben hier voor de publieke zaak. Ik wil alles doen wat ik voor hen kan doen. Ik
bouw aan het volk. Zij willen mij als leider. Dat is precies wat ik doe. Soms ben ik diplomatiek en soms
erg ondiplomatiek en erg standvastig. Maar ik ben altijd beleefd. Mijn taak is verantwoordelijkheid. En
verantwoordelijkheid betekent soms erg recht voor zijn raap en direct zijn naar mensen. Dat kan je soms
impopulair maken. Maar ze wisten wie ik ben en ze hebben voor mij gekozen.’
Hoewel ze toegeven dat het gevaar bestaat lijken de managers van Mallon het vraagstuk nogal formeel te
benaderen. Er is volgens hen een reëel potentieel voor machtsmisbruik in het nieuwe systeem. Maar hun
burgemeester maakt zich niet schuldig aan misbruik van bevoegdheden, als men naar de wetgeving
daarover kijkt, voegen de ambtenaren toe. Daarnaast heeft Mallon volgens de ambtenaren een aantal
bevoegdheden naar zijn kabinetsleden gedelegeerd, hetgeen zou bevestigen dat Mallon niet te dominant is.
Hoe hij zich in de samenwerkingsverbanden en netwerken opstelt kunnen de ambtenaren niet precies
aangeven; ze kunnen wel zeggen hoe het er binnen de muren van het stadhuis aan toe gaat. ‘Hij heeft een
sterke mening, maar de ambtenaren kennen hun rol. We kennen de grenzen van elkaars macht. Soms zijn
er in onze organisatie hevige discussies over bepaalde punten, maar aan het einde van de dag bereiken we
altijd een overeenkomst en kunnen we de genomen besluiten implementeren.’
De Engelse burgemeesters geven aan dat in de publieke perceptie van het gekozen burgemeesterschap de
angst voor een onbekend individu als burgemeester grotendeels ongefundeerd is gebleken. Men is gaan
realiseren dat de burgemeester geen machtsbeluste demagoog is. In feite is de burgemeester vooral gericht
op positieve verandering en beleidsuitvoering. Burgemeesters toonden aan dat zij consensuele politiek
kunnen bedrijven en dat zij dan juist succesvoller blijken te zijn. Ook betogen de burgemeesters dat het
burgemeestersysteem zelf niet hun gedrag dicteert; burgemeesters zijn individuen die de rol van de
burgemeester op verschillende wijze vormgeven welke een afspiegeling vormt van hun eigen
persoonlijkheid.
De burgemeesters en de deskundigen stellen dat er vooral voor de verkiezingen angst was dat gekozen
burgemeesters autoritair gedrag en leiderschap zouden vertonen, waarbij de lokale partners het nakijken
zouden hebben. In de praktijk wordt er vaker dan niet de voorkeur gegeven aan consensusvorming,
samenbinding en samenwerking aan gemeenschappelijke doelen. Hoewel burgemeesters zich tegelijkertijd
ontpoppen als individuen met een krachtig electoraal mandaat. Burgemeesters willen laten zien dat
leiderschap gaat over het krachtig uitdragen van visie en een stevige verantwoording, maar dat het proces
alleen gerealiseerd kan worden door alle betrokken actoren.
6.3 Beeldvorming en verantwoording
Burgemeesters moeten om weten te gaan met de sterk toegenomen publieke profilering van hun baan. Uit
de verhalen en anekdotes van burgemeesters blijkt dat herkend worden in de straat of in de kroeg,
onderdeel van hun leven is geworden. Gekozen burgemeesters weten een opvallende combinatie van
gezag te presenteren; mensen voelen dat de burgemeester macht heeft en het verschil kan maken en
tegelijk toegankelijk is; mensen voelen dat ze hun gekozen burgemeester kunnen benaderen in de
supermarkt of op de straat.
60