Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

hij Ray Mallon is, of omdat hij een rechtstreeks gekozen burgemeester is?’. Soms denk ik dat hij populair is
omdat hij Ray Mallon is, en niet omdat hij rechtstreeks gekozen is. Natuurlijk gaan die twee dingen hand
in hand. Het nieuwe model introduceert iets dat charisma heet, en heeft niet zoveel op met wat iemand
doet achter in zijn kantoor. Ray was verreweg de meest charismatische kandidaat tijdens de verkiezingen.
Zowel het systeem als de persoonlijkheid van Ray Mallon verklaart de toegenomen media aandacht, maar
het is toch vooral Ray Mallon’, aldus Nigel Sayer.
Populisme is volgens Steve Bullock een groter gevaar voor onafhankelijke kandidaten, zoals Ray Mallon,
dan voor gekozen burgemeesters die uit de lijn van partij-politici zijn voort gekomen. ‘Ik ben niet zo snel
in staat om een populist of demagoog te worden, want mijn partij zal me dan stoppen.’ Toch blijft het
lastig om de aandacht die je wilt van de media te krijgen, stelt Steve Bullock. ‘Als je niet soms iets roept
waar de media verslag van zullen doen, dan wordt er in zijn geheel geen verslag van je gedaan.’ Bullock
ziet zich echter niet als populist en hij zorgt ervoor dat de aandacht naar de burgemeester vooral over de
gemeente blijft gaan, zo blijkt ook uit het volgende voorbeeld: ‘Enkele weken geleden kwam ik in het
nieuws vanwege mijn positieve houding ten opzichte van de euro. Wij hebben hier in Lewisham
marktkooplieden die weigeren de euro te ontvangen, en daarom gearresteerd willen worden. De pers was
erg geïnteresseerd in dit issue. Er waren nationale kranten en televisiestations. Op dat moment was mijn
profiel zeer pro-Europees, maar daar gaat het burgemeesterschap helemaal niet over! Dus daarom heb ik
toen meteen alle interviews over dit onderwerp geannuleerd. Mijn belangrijkste taak is het bouwen aan
mijn gemeenschap.’
Jules Pipe zegt dat als er een antwoord gegeven moet worden op de vraag of de lokale politiek sinds de
invoering van de direct gekozen burgemeester meer gaat over persoonlijkheid, het antwoord in eerste
instantie bevestigend is. Jules Pipe gebruikt een aantal voorbeelden van burgemeesters om zijn antwoord
te ondersteunen: ‘Ken Livingstone, is zeer bekend door het hele land heen. Wie de volgende burgemeester
van Londen ook is, hij zal niet de zelfde bekendheidsgraad hebben als Ken heeft. Dit vanwege het nieuw
ingevoerde systeem en de geschiedenis van de verkiezingen en dus niet vanwege zijn politiek. Twee andere
voorbeelden van waar de persoonlijkheid centraal staat zijn Ray Mallon en Stuart Drummond. De
burgemeester van Hartlepool wordt niet gezien als Stuart Drummond, maar als die man in dat apenpak.
De media is meer op de persoonlijkheid gebaseerde elementen van leiderschap gericht.’ In tweede
instantie is het antwoord op de vraag echter ontkennend, volgens Jules Pipe. ‘In de cirkel van dingen, als
de burgemeesters zijn gekozen en de grote mediahypes voorbij zijn, dan zijn mensen geïnteresseerd in wat
de personen werkelijk te zeggen hebben. De media aandacht leidt dan uiteindelijk tot meer betrokkenheid
bij de politiek. Ray Mallon heeft er baat bij dat hij zoveel bekendheid geniet, daardoor kan hij zijn
leiderschap markeren en zeggen dat hij geld nodig heeft, wat hij dan ook krijgt voor de reductie van
criminaliteit. De media aandacht ging aanvankelijk vooral uit naar zijn persoonlijkheid, maar er worden nu
vele columns geschreven over zijn beleid van criminaliteitsreductie.’
Formeel gezien geldt er een richtlijn over de communicatie in de media door lokale politici. De
zogenaamde ‘Code of Recommended Practice on Local Authority Publicity, die stelt dat ‘personalisering
van issues of persoonlijke beeldvorming moet worden voorkomen’. De Engelse gekozen burgemeesters
hebben gezamenlijk aangegeven dat deze richtlijn tegen de geest in werkt van de wetgeving voor het
burgemeesterschap, hetgeen de intentie heeft de openbare rekenschap en verantwoording door de raad te
vergroten. De minister van lokaal bestuur Nick Raynsford heeft aangegeven dat hij de gedragscode niet
interpreteert als een belemmering voor burgemeesters om zichzelf publiekelijk te identificeren met een
initiatief dat van hen afkomstig is.
Desondanks leidde deze interpretatie van de richtlijn tot conflicten binnen sommige gemeenteraden. In
sommige gevallen, zoals in Newham of in Middlesbrough staat de raad een hoge graad van personalisering
toe. De burgemeester mag zich identificeren als de beleidsvoerder van de raad en hij mag zich in vele
nieuwsvoorzieningen profileren; zo mag de burgemeester zich op de voorpagina van de gemeentelijke
website plaatsen. In sommige andere gemeenten was de ambtelijke en politieke welwillendheid echter een
stuk kleiner om de burgemeester zichzelf te laten profileren op lokale beleidsvorming en -uitvoering. Dit
wordt door burgemeesters ervaren als een barrière in de ontwikkeling van de burgemeestersrol en het
publieke begrip daarvan. Dit probleem raakt de kern van het debat over de vormgeving van het
burgemeestersambt. De Engelse burgemeesters zeggen hierover dat als zij zichtbaar moeten zijn en
rekenschap dienen af te leggen, dan moeten ze in staat zijn om gebruik te maken van
communicatiemiddelen om dit te bereiken.
Bij de invoering van de gekozen burgemeester was en is er, met name onder de tegenstanders, een angst
dat gekozen burgemeester zouden leiden tot een verpersoonlijking van de politiek, zonder aandacht voor
58