Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

Het toegenomen belang van persoonlijkheid doet vragen oproepen over de invulling van persoonlijke
leiderschapsstijl door burgemeesters. Hebben burgers behoefte aan een sterke en expressieve leider, die in
staat is de gemeenschapsidentiteit goed uit te dragen en die sterk overkomt in de media? Wordt de
behoefte aan krachtig leiderschap ook door anderen dan burgemeester Mallon onderschreven? De
ambtenaren zeggen van wel. ‘Ja, hij is een extreem charismatische persoonlijkheid en een expressieve
leider. Hij heeft al die leiderschapskwaliteiten die de mensen van hem willen, aldus Nigel Sayer. Maar hoe
denken andere burgemeesters over krachtig en expressief leiderschap?
Een sterke en expressieve leiderschapsstijl hebben we zeker nodig, zegt Jules Pipe. ‘We hebben een leider
nodig die de noden van een gemeenschap duidelijk articuleert in de media om zich uit te strekken naar
datgene wat een gemeenschap wil bereiken. We hebben een leider nodig waarmee mensen zich kunnen
identificeren en de leider ook met zijn gemeenschap. Want dat kan bovendien de leider meer macht geven
om druk uit te oefenen op ministers. Ik noem dat ‘high profile leadership’. Het geeft je als leider
ongetwijfeld een grotere onderhandelingsmacht in het netwerk van ministers, overheidsorganisaties,
andere lokale autoriteiten, enzovoort. En in mijn geval ook in de Greater London Authority.’ Jules Pipe
benadrukt dat niet iedere publieke leider zomaar een sterke en expressieve leider is, of zoals hij dat noemt,
over ‘high profile leadership’ beschikt. ‘Mijn collega Robin Wales van Newham is iemand die zo’n leider
wel is en zijn gemeente dan ook heel goed weet te representeren in de London Authority.’
Robin Newham zelf ziet expressief leiderschap vooral als een uitdaging; het gelukken van die uitdaging
wordt volgens hem voor veel burgemeesters echter bemoeilijkt door partijpolitiek. ‘Er is hierin een
verschil tussen partijburgemeesters en de onafhankelijken. Het is voor een partijburgemeester veel
moeilijker om een sterke en expressieve leider te zijn, omdat je de diverse achtergrond van je politieke
partij moet vertegenwoordigen.’
Steve Bullock, erkent ook dat leiderschapsstijl bepalend is, maar hij is tegelijkertijd enigszins huiverig voor
de roep om sterk leiderschap. ‘Ik weet niet altijd wat mensen bedoelen wanneer ze zeggen dat we sterk
leiderschap nodig hebben. ‘Als ze bedoelen besluitvaardig, iemand die in staat is om moeilijke beslissingen
te nemen en knopen durft door te hakken, dan ben ik het daar mee eens. Als ze iemand bedoelen die zo
overtuigd is dat zijn mening belangrijker is dan die van ieder ander, dan ben ik niet voor een sterke leider.
Leiders moeten namelijk evenveel luisteren als praten.’ Bullock beseft dat het in de media vooral draait om
de juiste beeldvorming. ‘De lokale pers is geen zaak waarin serieuze argumenten en overwegingen worden
behandeld; ze zijn erg simplistisch.’
De verpersoonlijking van leiderschap
Volgens Robin Wales gaat het in de media meer om de manier waarop je iets doet, dan om de inhoud van
je beleid en Dorothy Thornhill stelt dat het in de politiek door de rol van de media veel meer gaat om de
persoon dan om de inhoud. ‘De media creëren beelden van mensen door bepaalde karakteristieken te
onderstrepen’, aldus Thornhill. Er is volgens haar meer gevaar voor populisme in de politiek, een
ontwikkeling die zij tijdens haar burgemeesterschap is gaan ontdekken en wat zij betreurt.
Ray Mallon, denkt daar heel anders over. ‘Er is helemaal geen probleem met het zijn van een populist. Ik
doe heel veel met media, maar altijd maar voor korte momenten, anders worden mensen ziek van me. Ik
ben de leider van de gemeenschap en ik geef de mensen zelfvertrouwen en hoop. Dat was er niet geweest
als ik niet zoveel in de media was.’ Mallon ziet dan ook geen risico dat in het nieuwe systeem van gekozen
burgemeesterschap de persoonlijkheid boven de inhoud zou worden gesteld. ‘Persoonlijkheid gaat over
leiderschap. Als je de burgemeester bent met de juiste persoonlijkheid, dan is dat je beeld, en dat is je
inhoud, en dat is dan jouw politiek. Ik heb de juiste persoonlijkheid, dus daarom heb ik inhoud en dat is
de politiek waar ik voor sta. Inhoud is persoonlijkheid.’
De city managers in Middlesbrough bevestigen de drang van hun burgemeester om veel in de media te
zijn. Ray Mallon is volgens hen wel een populist, maar geen demagoog. Kathryn Stokes: ‘Hij is niet bang
om slecht nieuws te brengen en daarnaast houdt hij ook vrijwel altijd zijn beloften. Hij heeft de
statistieken aan zijn kant. In een jaar tijd zijn de criminaliteitscijfers met minstens tien procent gedaald. Hij
zegt niet zomaar wat, er zijn geen valse beloften. Hij doet het samen met zijn kabinet. Hij is erg
doelgericht, je kunt hier ieder beleidsonderwerp meten. En als de ontwikkelingen niet het statistische pad
volgen wat hij voor ogen had, dan zegt hij dat eerlijk.’
De rol van de media is volgens de ambtenaren zeker gegroeid in Middlesbrough sinds de invoering van de
burgemeestersverkiezing. ‘Ik vraag me wel eens af: ‘Is hij populair en krijgt hij veel media-aandacht omdat
57