Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

onder andere geen regels waren opgenomen voor campagnefinanciering? Of waren er misschien hele
andere (politieke) motieven aan de orde, om de wetswijziging onmogelijk te maken? De dag daarna
verklaarde Van Thijn dat het hem uiteindelijk te doen was geweest om de ‘onomkeerbaarheid van het
proces’; het feit dat als de wetswijziging zou worden aangenomen er geen mogelijkheid meer was geweest
om de burgemeester door de gemeenteraad, dus indirect, te laten kiezen xv. Diezelfde dag diende Thom de
Graaf zijn ontslag in; hij zag zijn werk als minister niet meer als levensvatbaar. Het kabinet wankelt op de
rand van een kabinetscrisis, maar een val wordt uiteindelijk voorkomen.
Zo is de onzekerheid over het tijdstip van invoering van de gekozen burgemeester voorlopig nog niet
verdwenen. De opvolger van Thom de Graaf, Alexander Pechthold, kreeg de opdracht om te werken aan
een groter politiek draagvlak voor de invoering van een gekozen burgemeester.
5.3 De Nederlandse onderzoekscasus
Hieronder wordt kort ingegaan op de gemeenten en hun burgemeesters die als onderzoekscasus zijn
bestudeerd. De gebruikte informatie is afkomstig uit de gesprekken met de desbetreffende burgemeesters
en de websites van hun gemeenten.
Zoetermeer
Weinig gemeenten zijn zo snel gegroeid als Zoetermeer in de afgelopen decennia. Momenteel bestaat de
gemeente uit ruim 110.000 inwoners. Waaijer ziet het als een uitdaging om te werken aan de sociale
bindingen in de stad. Hoewel Jan Waaijer, ook als voorzitter van de CDA-commissie voor de gekozen
burgemeester, aangeeft niet tegen de komst van de gekozen burgemeester te zijn, gaf hij kritiek op het
wetsvoorstel waarin de gekozen burgemeester per 2006 ingevoerd zou worden.
Zoetermeer onderscheidt zich van de andere onderzoekscasus doordat het behoort tot één van de
gemeenten xvi waarin werd geëxperimenteerd met een raadplegend referendum om de burgemeester te
kiezen. De CDA burgemeester Jan Waaijer, stelde zich kandidaat en wist op 3 december 2003 het
referendum te winnen met 70 procent van de stemmen. De overige dertig procent ging naar de andere
kandidaat, de VVD’er René van Diessen. Het referendum bleek echter ongeldig doordat de opkomst van
27 procent van de kiesgerechtigden te weinig was om de kiesdrempel van 30 procent te halen. Toch
besloot de gemeenteraad de uitkomst te respecteren en Waaijer aan de minister van Binnenlandse Zaken
voor te dragen. De uitslag werd door de minister van Binnenlandse Zaken gevolgd, en Waaijer werd
benoemd om per 1 maart 2004 burgemeester van Zoetermeer te worden. Waaijer was voorheen
burgemeester in Ridderkerk en daarvoor in Schipluiden.
Naarden
De gemeente Naarden telt ruim 17.000 inwoners en bestaat uit meerdere kernen, waaronder de historische
‘binnenstad’ genaamd ‘Naarden-vesting’. Peter Rehwinkel is afkomstig uit de landelijke politiek. Vanaf
1995 tot 2002 was hij kamerlid voor de PvdA. Daarnaast schreef hij als staatsrechtdeskundige diverse
boeken. Zijn staatsrechtelijke kennis was een extra reden om hem over het leiderschap van de
burgemeester te ondervragen. Rehwinkel ziet zich zelf als voorstander van de gekozen burgemeester, maar
hij is tegen het model waar in de burgemeester zijn wethouders mag kiezen en ontslaan. Verder is
Rehwinkel voor een gefaseerde invoering; niet alle gemeenten moeten volgens hem in één keer een
gekozen burgemeester krijgen.
Uithoorn
De Noord-Hollandse gemeente Uithoorn telt ruim 27.000 inwoners. Burgemeester Hannie Groen is
afkomstig uit de (deel)gemeente politiek van Amsterdam voor Groen Links. Hannie Groen is tegen de
komst van een direct gekozen burgemeester.
50