Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

De laagste verkiezingsopkomst werd gemeten in Mansfield, alwaar Tony Egginton won en zich in zijn
campagne profileerde met zijn stelling ‘common sense management without the dogma of party politics’.
In Doncaster vonden de verkiezingen plaats in een decor van politieke schandalen rondom financiële
onregelmatigheden van het toenmalige gemeentebestuur. Dit leidde tot een groot aantal onafhankelijke
kandidaten die protesteerden tegen de heersende partijen in de raad. Toch won uiteindelijk de Labour
kandidaat Martin Winter in Doncaster de verkiezingen.
De meest opvallende verkiezing vond plaats in Hartlepool. In 2002 werd in dit noordelijk gelegen stadje
onder grote belangstelling een ‘aap’ gekozen als burgemeester xi. Het ging hierbij om een man verkleed in
een apenpak. Stuart Drummond, stelde zich verkiesbaar en won met een nipte meerderheid de
verkiezingen. De plaatselijke voetbalclub heeft een aap als mascotte, en vrienden van Drummond wisten
hem over te halen om verkleed als aap campagne te gaan voeren. Hierdoor ontving Hartlepool veel
aandacht in de lokale en landelijke media. De verkiezingsuitkomst werd vooral ontvangen als weinig
gunstig voor het instituut gekozen burgemeester en als bewijs voor het bestuurlijk ongenoegen van de
burgers van Hartlepool (zie Rallings et al, 2002). De kandidatuur van the ‘monkeyman’ was aanvankelijk
een grap, maar doordat de burgemeester bovenverwachting presteert, wordt verwacht dat Stuart
Drummond herkozen zal worden bij de eerst volgende verkiezingen xii.
Wat zijn nu de overeenkomsten in de ervaringen met burgemeestersverkiezingen in Engeland? Randall
(2004: 10) inventariseerde de volgende overeenkomstige karakteristieken in de elf gemeenten die een
gekozen burgemeester aanstelden:
1. lange termijn dominantie van lokale politiek door een regeringspartij;
2. moeilijke partijpolitiek, met elkaar bestrijdende partijpolitici, vaak met een splitsing in de
regeringspartij;
3. lage kwaliteit van politiek leiderschap;
4. weinig kwaliteit van de gemeentelijke diensten;
5. financiële problemen;
6. economische teruggang;
7. negatieve relatie met de raad en de pers;
8. publieke desillusie wat betreft de mogelijkheid van het lokaal bestuur om te voorzien in een hoge
kwaliteit van leiderschap en diensten.
Kijkend naar de verkiezingen en naar de voorkeur van de kiezer, dan is een aantal overeenkomsten
waarneembaar (zie Rallings et al, 2002: 89, Randall, 2004: 11), waarvan de belangrijkste:
1. Er was een sterke ‘anti-establishment’ houding bij de burgers van een aantal gemeenten, waardoor
veel gemeenten kozen voor een onafhankelijke kandidaat;
2. De ‘anti-establishment’ houding werkte ook vaak in het voordeel van oppositiepartijen;
3. Burgers konden hun gebruikelijke loyaliteit aan partijen opzij zetten (in plaatsen waar de
raadsverkiezingen gelijktijdig plaats vonden met de burgemeestersverkiezingen werd net zo
gemakkelijk voor een burgemeester van een andere partij gekozen).
4. De verkiezingen brachten nieuwe gezichten in het lokaal bestuur, die onder het oude politieke
systeem niet waren toegestaan als burgemeester (vijf burgemeesters hadden geen
bestuursachtergrond).
Met analyses uit deze paragraaf kan de balans worden opgemaakt van de periode direct na de referenda en
de verkiezingen. De veranderingen die er zijn te zien in het leiderschap van de burgemeesters, sinds het
aantreden van de direct gekozen burgemeesters in Engeland, worden in hoofdstuk 6 behandeld.
44