Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

zijn de risico’s door burgemeesters aan de orde gesteld die gepaard gaan met een sterk en expressief
leiderschap, zoals het gevaar van een autoritaire of dominante burgemeester in het netwerk van
samenwerkende organisaties. Om meer inzicht te verkrijgen in dit gevaar is verder gevraagd naar de plaats
van de burgmeester in het netwerk van betrokken actoren.
Uiteindelijk diende het gesprek over het tweede thema te leiden tot inzicht in de valkuilen en uitdagingen
die gepaard gaan met de media-aandacht en sterk en expressief leiderschap. Zodoende ontstond empirisch
materiaal om antwoord te kunnen geven op de tweede deelvraag. Eventueel werd die vraag nog letterlijk
aan de burgemeester voorgelegd.
3 e deelvraag: In hoeverre is de burgemeester als publieke leider in staat zijn om door middel van interne
correctiemechanismen verwachtingen omtrent zijn leiderschap te corrigeren naar realistische proporties en
fouten te voorkomen (actieve verantwoordelijkheid), dan wel consequenties te verbinden aan ontstane
beelden, door verantwoording (passieve verantwoordelijkheid) af te leggen?
Het gesprek over het tweede thema bracht veel informatie naar boven over beeldvorming, verwachtingen
van burgers naar de burgemeester en de noodzaak om verantwoording af te leggen. Deze elementen
werden verder uitgediept in het gesprek over het derde thema; het onderdeel van dit onderzoek waarin de
schaduwkanten van leiderschap het meest aan de orde kwamen.
Zoals in paragraaf 2.6 aan de orde is gesteld worden er op burgemeesters veel verwachtingen en andere
beelden van burgers geprojecteerd. Er is daarom aan de burgemeesters gevraagd hoe burgers volgens hen
de burgemeester benaderen en met welke verwachtingen zij worden geconfronteerd. Vervolgens is
gevraagd hoe burgemeesters met deze verwachtingen omgaan en hoe realistisch de verwachtingen zijn om
te worden gerealiseerd. Ook de veronderstelde prestatiedruk en eenzaamheid van het burgemeestersambt
is aan de orde gesteld.
Er is gevraagd in hoeverre burgemeesters zichzelf en hun collega’s ontvankelijk vinden voor kritiek en
reflectie op hun leiderschap. Om inzicht te krijgen in de interne correctiemechanismen is gevraagd met
wie er over hun leiderschap wordt gereflecteerd en welke rol zij spelen in het verantwoordingsproces.
Uiteindelijk kon een groter inzicht worden verkregen in het afleggen van verantwoording en de rol van
verschillende correctiemechanismen. Er is tevens gevraagd of de druk van verantwoording groter wordt of
verandert bij een directe verkiezing.
De burgemeesters zijn gevraagd hoe zij omgaan met het verantwoordelijk zijn voor hun leiderschap. Er is
gevraagd of zij zichzelf in staat achten om gemaakte fouten achter zich te laten. Deze vragen geven inzicht
in het omgaan met het afleggen van verantwoording. Het dilemma dat in de deelvraag ligt kon zo aan de
orde komen. Zonodig werd de deelvraag in letterlijke vorm gesteld.
Verwerking van de onderzoeksgegevens
De vragen en antwoorden van de interviews met burgemeesters ondergingen tijdens het empirisch
onderzoek gaandeweg een zogenaamde ‘quickscan’ door ze voor te leggen aan betrokkenen, zoals de
ambtenaren, de wetenschappers of andere deskundigen. In de hoofdstukken 6 en 7 vindt men een
weergave van het empirisch onderzoek, maar geen volledige weergave van alle vragen en antwoorden uit
de interviews. Alle empirische data zijn vergeleken en geanalyseerd op basis van de verschillende
onderzoeksvragen en de daarvoor opgestelde hulpvragen. De generalisaties en de uitzonderingen daarop
vormen de inhoud van deze hoofdstukken.
De generalisaties en de uitzonderingen daarop zijn vaak ondersteund met letterlijk weergegeven passages
of uitspraken uit de interviews. Het meest typerende verhaal of het meest treffende citaat is weergegeven
om een generalisatie of uitzondering inzichtelijk te maken. De verhalen van burgemeesters maken het
begrijpen van hun leiderschap mogelijk; de verhalen geven soms veel inzicht in de leiderschapsstijl en de
omgang met dilemma’s van burgemeesters.
Het gebruiken van verhalen van en rondom de onderzoeksobjecten wordt ook wel narratieve analyse
genoemd, en heeft binnen de bestuurskunde, en andere wetenschapsgebieden, aan terrein gewonnen (zie
Abma, 2000, Van Eeten et al, 1996). Actoren in de bestuurlijke praktijken vertellen verhalen en over die
verhalen vertellen bestuurskundigen weer het verhaal dat wetenschap heet (Van Eeten et al, 1996: 179).
Burgemeesters zijn een duidelijk voorbeeld van actoren in de bestuurlijke praktijk die verhalen vertellen.
35