Publiek leiderschap en de burgemeester - Erasmus Thesis Site ...

De Nederlandse klankbordgroep bestond uit verschillende wetenschappers en andere deskundigen, waar
van sommigen, anders dan in het geval van de Engelse wetenschappers, een adviserende en verifiërende
rol vervulden gedurende het gehele onderzoek. De volgende personen vormden de klankbordgroep:
Drs Gregor Rensen MCM adviseur Gemeenten en Provincies, ROI
Drs Frederique Nijhuis adviseur Burgemeesters, ROI
Prof. dr Koen Becking bijzonder hoogleraar Bestuurskunde en directeur ROI
Dr Sander Dankelman Future Centre en Centre for Public Leadership, ROI
Mieke Bloemendaal oud-burgemeester van onder andere Leidschendam en Culemborg
Letty Demmers Burgemeester van gemeente Best (politieke partij: D66)
Tabel 4 Nederlandse klankbordgroep viii
3.3 Operationalisering van de onderzoeksvragen en gegevensverwerking
Om antwoord te kunnen krijgen op de geformuleerde onderzoeksvragen is het noodzakelijk de context
waarbinnen de Engelse en Nederlandse burgemeester opereert, helder te krijgen.
Kijkend naar Engeland moet ingegaan worden op de kenmerkende elementen van de Engelse publieke
structuur en bestuurscultuur op zowel nationaal als op lokaal niveau. Het lokaal bestuur, zeker in het sterk
gecentraliseerde Engeland, is in belangrijke mate van het nationale bestuur afgeleid. Daarbij dienen de
belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen decennia en in het bijzonder van de afgelopen jaren in kaart
te worden gebracht. Het lokale Engelse bestuur is aan veranderingen onderhevig, waarvan de referenda en
verkiezingen over lokaal leiderschap de belangrijkste zijn. Vragen die daarbij aan de orde moeten komen,
zijn: Hoe zijn die veranderingen ontstaan en zijn de discussies over de aanstellingswijze van de
burgemeester nog steeds dominant in de agenda van de lokale politiek?; Welke richtingen zijn in die
discussies waarneembaar?
De burgemeesters die zijn ondervraagd zijn namelijk onderwerp geweest van studie en discussie over het
gekozen burgemeestersschap. Hun verhaal en hun ervaringen speelden gevraagd en ongevraagd een rol in
de interviews over leiderschap. Wat was kenmerkend voor hun verkiezingscampagnes en waarom koos de
bevolking van de onderzochte gemeenten voor deze leiders? Welke ervaringen in de gemeenten die niet
tot de onderzoekscasus behoorden, maar wel de discussie over de gekozen burgemeester beïnvloeden, zijn
aan de orde? Wat waren de overeenkomstige karakteristieken in de gemeenten en de kandidaten? Deze
vragen staan centraal in hoofdstuk 4.
Net als in Engeland heeft ook in Nederland het lokaal bestuur de afgelopen decennia niet stil gestaan. De
lokale bestuurlijke ontwikkelingen in het algemeen en de politieke discussie en besluitvorming rondom de
gekozen burgemeester in het bijzonder verdienen de nodige aandacht.
De onderzoeksvragen zijn opgebouwd vanuit de belangrijke dilemma’s, behorende bij de drie
verschillende thema’s, waar burgemeesters als publieke leiders mee te maken hebben. Een dilemma duidt
op een toestand waarin tussen twee wegen die beide grote bezwaren opleveren een keuze moet worden
gemaakt ix. Er is een spanningsveld tussen twee wegen of twee zijden waar een burgemeester als publieke
leider moet balanceren tussen de twee uitersten. Het doorslaan naar één zijde van het dilemma vormt een
valkuil, het juiste evenwicht in beide wegen vormt een uitdaging van zijn leiderschap. In hoofdstuk twee
zijn de twee wegen of de twee zijden van de dilemma’s uitgewerkt.
In de interviews zijn steeds de twee zijden van de dilemma’s geschetst per thema. Het was hierbij de kunst
om de vragen, in eerste instantie, zo te stellen dat er informatie wordt verkregen over de omgang van een
burgemeester met de dilemma’s, zonder dat die dilemma’s expliciet aan de orde worden gesteld. In alle
drie de thema’s is een aantal standaardvragen aan de orde geweest die een groter inzicht in de omgang met
de dilemma’s moest brengen. Allereerst de vragen: Hoe gaat de burgemeester met dit dilemma om? En:
Waar ligt volgens hem/haar in dat dilemma het evenwicht? Daarnaast is er steeds gevraagd of de
burgemeesters konden aangeven hoe naar eigen inschatting, collega’s met het desbetreffende dilemma
omgaan. Deze vraag was een bewuste poging om de kans op antwoorden die slechts gegeven worden
vanuit een sociale of politieke wenselijkheid, te verkleinen. Bovendien leidt een dergelijke vraag tot een
33