Klasse voor Leerkrachten 140

Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren
De verborgen
leraren
Nr. 140 • December 2003 www.klasse.be
Leerlingen onder
stoelen en banken
Oogje dicht
voor een collega?
WIN!
VIP-weekend
Parijs

© IMAGEBANK
© BELGA
© LUC DAELEMANS
OP DE COVER
INHOUD
2 KLASSE NR.140
«Ze leren ook
als ze scratchen»
p.36
«Veel dove mensen kunnen het niet geloven dat twee dove jongens zoals wij konden afstuderen
als leerkracht», zeggen Danny De Weerdt (26) en Filip Verhelst (24). «Het niveau
van de dovenschool ligt inderdaad soms zeer laag. De visie ervan moet
veranderen. Nu krijgen dove leerlingen van jongs af aan de melding
dat een hogere studie voor hen niet weggelegd is. Ze zouden enkel
een BSO-richting aankunnen. Niet alle dovenscholen erkennen de
Vlaamse Gebarentaal, dat is één van de belangrijkste problemen.
Leerlingen krijgen les, deels in een gebarensysteem en deels in
liplezen. Terwijl dove mensen voortdurend communiceren met
gebaren. Er ontgaat de leerlingen veel in de les waardoor
ze de essentie niet vatten. Zo kan dat onderwijs ook geen
hoog niveau behalen. Daarom grijpen veel dove jongeren
nu hun kans in het gewoon onderwijs», zegt Filip. «Spijtig
genoeg is dit enkel mogelijk voor de beste leerlingen.
Maar ze zijn vaak eenzaam op school. Dat is één van de
problemen. Toen ik naar een gewone school ging, kreeg
ik geen voorkeursbehandeling. Ik kreeg dictees Nederlands
zoals alle anderen. Ooit moest ik zelfs blokfl uit spelen.
Ik hoorde mezelf niet
eens.Toen ik afstudeerde
Danny en Filip: «We zijn doof,
maar niet voor de problemen
van onze leerlingen»
was ik wel klaar voor een
lerarenopleiding. Filip echter,
kampte met problemen. Het
niveauverschil was te groot.
Dus ging hij eerst een opleiding
opvoeding volgen», zegt Danny. «Sinds enkele maanden
staan we beiden in het dovenonderwijs. En we merken hoe
verwonderd de kinderen in de klas zijn. Ze krijgen voor het
eerst les van een dove leerkracht!»
Dit is het vierde portret uit een reeks van tien covers voor dit
schooljaar: telkens gewone collega’s-met-klasse. Heeft de
fotograaf u de volgende keer bij de oren?
KIJK UIT.
Volgende
keer zit je persoonlijkelerarenkaart
2004 bij
Klasse.
Journaal p. 4-7 / Het Cijfer: leerlingenparticipatie p. 8-11 / Pestende leerkrachten p. 12 / De kracht van je stem p. 14 / Zeker Doen
p. 15-30 / Veilige klassen p. 31 / Mensen met klasse p. 32 / Accent op talent in een voortrekkersschool p. 34 / Jongeren leren niet
alleen op school p. 36 / De lerarenkamer en cultuur p. 38 / E-mail educatief gebruiken p. 40 / Het Zesde Zintuig p. 42 / Dialoog p. 45

IN DIT NUMMER
8
De poten onder de stoel
van de leerlingen
12
Als een collega leerlingen pest
14
Toch geen politiek zeker?
31
Veilige klas. Hoe!Zo?
34
Voortrekkers slopen muren
36
De verborgen leraren
38
Het sleutelgat van de
lerarenkamer
40
Hoe hot is de mail?
© LUC DAELEMANS
Klasse heeft de voorbije jaren meer dan duizend
bladzijden samenvattingen gepubliceerd van
wetenschappelijk onderzoek over opvoeding
en onderwijs. Valt daar iets uit te leren? Ja.
Spreken al die onderzoekers elkaar tegen?
Nee. Er zijn verrassend veel constanten. Twee
problemen komen altijd terug: 1. nogal wat
leerkrachten geven weliswaar graag les maar
zien het toch niet zitten op school; 2. nogal wat
leerlingen vinden wel dat de school ze iets leert
maar ze gaan gewoon niet graag. De gevolgen?
Zowel voor leerkrachten als leerlingen: stress,
overwerkt, schoolmoe, gebrek aan waardering,
dalende motivatie, afhaken en weinig plezier
in de school. Er is ook een remedie. Die luidt
in nagenoeg elk onderzoek hetzelfde en leidt
zowel bij leerkrachten als bij leerlingen tot
meer welbevinden, beter resultaat, hogere
BANG VAN SINTERKLAAS
motivatie en minder stress: een participatieve
schoolcultuur. Geen laat-maar-waaien school en
geen wij-hebben-altijd-gelijk school maar een
school waar iedereen ernstig wordt genomen en
zichzelf kan ontplooien, waar duidelijke regels
zijn maar niet om de regels zelf, waar iedereen
op elk niveau betrokken wordt bij het beleid.
Daarin ligt ook het grootste verschil tussen de
scholen. Op papier zeggen ze wel allemaal dat ze
dergelijke scholen zijn. Maar na de onderzoeken
die Klasse in oktober en november publiceerde
over de geringe participatie en schijninspraak
van leerkrachten en ouders, volgt deze maand
hetzelfde besluit voor de leerlingen. We kunnen
de Zwarte Piet nog enkele jaren doorschuiven
maar de oplossing staat vanaf nu in gouden letters
in het grote onderzoeksboek van Sinterklaas.
Waarom zijn we daar zo bang van?
Naar de haaien
p. 16
KLASSE NR.140 3

Elke dag verse nieuwsfl itsen
op www.klasse.be
GELIJKE KANSEN
Inschrijven verplicht
Vanaf dit schooljaar mogen ouders hun kind laten
inschrijven in de school van hun keuze. Die school is
dan verplicht die leerling in te schrijven, behalve in
enkele uitzonderlijke gevallen. Het ene heet inschrijvingsrecht
en het andere inschrijvingsplicht. Deze
bepalingen zijn opgenomen in het Vlaams decreet
op gelijke onderwijskansen.
Wie zijn kind laat inschrijven onderschrijft meteen
het pedagogisch project en het reglement van die
school.
Een ouder van schoolgaande kinderen diende klacht
in. Hij voerde aan dat de inschrijvingsplicht het pedagogisch
project en zelfs de religieuze identiteit van
de school in het gedrang kan brengen. Die zou de
keuzevrijheid van ouders aantasten. Het Arbitragehof
onderzocht de klacht maar bevond ze ongegrond.
Het Hof verwerpt daarmee de vraag om de bewuste
paragraaf uit het decreet te schrappen.
4 KLASSE NR.140
© LUC DAELEMANS
Scholen voor buitengewoon onderwijs delen hun
ervaring met gewone scholen.
SCHOOLONGEVALLEN
Vooral builen en geschaafde knieën
Als je het aantal aangiften bij de verzekering als
maatstaf neemt, dan gebeuren er steeds meer
ongevallen op school met leerlingen. Zo telde
verzekeraar Omob er vorig jaar ruim 28 000 of
2 300 meer dan het jaar voordien. Maar volgens
Omob worden scholen zeker niet onveiliger. De
firma stelt vast dat de verzekerden gewoon
meer ongevallen aangeven. Dat is blijkbaar
een trend in de samenleving. Mensen
sluiten ook meer polissen af. Jaarlijks
gebeuren er op Vlaamse scholen zo’n
100 000 (kleine) ongevallen. Meer
dan een derde van die ongevallen
gebeurt op de speelplaats en een
ander derde in de gymzaal. Vooral
builen en geschaafde knieën zijn
het gevolg. Slechts zowat 5
procent van de ongevallen
AUTISME
Steun voor proefscholen
In zes Vlaamse scholen voor buitengewoon onderwijs start een
project voor kinderen met ‘autismespectrumstoornissen’. De
scholen zijn verspreid over Vlaanderen: Antwerpen, Gent, Hasselt,
Sint-Niklaas, Sint-Agatha-Berchem en Rumbeke. Ze krijgen
daarvoor vanaf 1 januari 100 000 euro per jaar van de overheid.
Met dat geld kunnen de scholen één of twee extra personeelsleden
aanwerven. Het geld kan ook gaan naar werkingsmiddelen
of nascholing.
De zes proefscholen zullen meer doen dan hun eigen ervaring
verbreden en ontwikkelen. Dit project zoekt uit of deze scholen
hun expertise kunnen overbrengen naar scholen voor gewoon
onderwijs, zodat ze daar ook kinderen met autisme beter zouden
ondersteunen. Ik wil kinderen met een handicap de kans geven
om zo lang mogelijk naar een gewone school te gaan. Ik verwacht
veel van inclusief onderwijs. Maar leerkrachten in het gewoon
onderwijs kunnen wel een helpende hand gebruiken om zulke
kinderen professioneel op te vangen.»
De geselecteerde proefscholen moeten willen samenwerken met
scholen van andere netten.
Leerlingen met een handicap naar het gewoon onderwijs? Lees er
meer over op www.klasse.be/archieven. Tik de zoekterm ‘inclusief
onderwijs’ in.
gebeurt als leerlingen met de fiets naar school
rijden. In slechts 1 procent van de ge-
vallen wordt de school burgerlijk
aansprakelijk gesteld. Zo stelde
de jeugdrechter een technische
school aansprakelijk voor de
blijvende lichamelijke handicap
die een leerling opliep tijdens
een ruzie met een klasgenoot in
het atelier.
Meer dan een derde van de schoolongevallen
gebeurt op de speelplaats en een
ander derde in de gymzaal.
FOTO © PHOTODISC
© LUC DAELEM

ANS
Vooral de opleidingen van drie
jaar trekken jonge studenten naar
de hogeschool.
OESO
Te weinig leraren
Het hoger secundair onderwijs van veertien Oeso-landen (Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling in dertig geïndustrialiseerde
landen) telt 12 procent te weinig leraren. Dat staat in de jongste uitgave van
‘Education at a glance’, een rapport over onderwijs op basis van cijfers van
2001. Bovendien beschikt 14 procent van de voltijdse leraren en 31 procent
van de deeltijdse niet over de vereiste bekwaamheidsbewijzen.
Hoe komt dat? Het salaris kan één van de oorzaken zijn, stelt het rapport.
In de meeste landen stijgen de salarissen in het onderwijs trager dan het
Bruto Nationaal Product. In Vlaanderen zitten de salarissen van de lesgevers
in de middenmoot van de Oeso-landen.
ONDERZOEK
Geen gelijke kansen voor leerlingen
Als ouders een diploma hoger onderwijs bezitten,
behalen hun kinderen in acht op tien van
de gevallen er ook een. Maar als de moeder ten
hoogste een diploma lager onderwijs behaalde,
daalt het cijfer tot één op vier. Kinderen van wie
de ouders een Zuid-Europese of Maghrebijnse
nationaliteit hebben, scoren nog lager met zo’n
één op vijf.
Dit zijn opvallende conclusies uit een onderzoek
van het Hoger Instituut voor de Arbeid (Hiva)
dat voor het eerst de sociale ongelijkheid in het
Vlaams onderwijs volledig in kaart brengt.
Bij kleuters is de sociale ongelijkheid opmerkelijk
groot. Ze wordt alleen maar groter gedurende
de schoolloopbaan. De belangrijkste voorspeller
van een schoolloopbaan is de socio-economische
positie van de ouders en meer bepaald
het onderwijsniveau van de moeder. Kinderen
© LUC DAELEMANS
HOGESCHOLEN
Opnieuw meer studenten
© LUC DAELEMANS
van laaggeschoolde
moeders hebben in het
eerste leerjaar tien keer
meer kans op schoolse
vertraging dan kinderen
van hooggeschoolden.
Dezelfde kinderen hebben
ook tien keer meer
kans om in het vierde
jaar BSO te belanden.
Ongelijke kansen die voortvloeien uit de etnische
afkomst duiken pas op in het secundair onderwijs.
Jongeren van Maghrebijnse oorsprong belanden
meer in de B-klas van het eerste jaar secundair
en krijgen beduidend meer een verwijzing naar
het BSO. Zowat de helft van de allochtone jongeren
bevindt zich in een B-klas en 70 procent
zit in 4 BSO.
Begin oktober telden de basisopleidingen aan de Vlaamse hogescholen 101 114
studenten of 1 procent meer dan vorig academiejaar. Hiervan volgt drie kwart
een opleiding van drie jaar (één cyclus) en een kwart een van vier of vijf jaar
(twee cycli). Vlaanderen telt 22 hogescholen, met gemiddeld 4 596 studenten
in de basisopleidingen.
8 stijgers in de één-cyclusopleidingen:
- Landbouw en Biotechnologie: + 33 %
- Vroedkunde: + 15 %
- Hotelbeheer: + 15 %
- Orthopedagogie + 13 %
- Grafische Bedrijven + 13 %
- Bouw: + 10 %
- Sociaal Werk: + 9 %
- Onderwijs: + 4 %
In het studiegebied Onderwijs (in totaal 19 633 studenten) trekken vooral de
opleidingen Kleuteronderwijs (+ 6 %) en Leraar Secundair Onderwijs-groep 1
(+ 4 %) meer studenten. In absolute cijfers heeft het studiegebied Handelswetenschappen
en Bedrijfskunde het grootste aantal studenten. Met 24 750
blijft dit gebied echter een daler. Het studiegebied Muziek en Dramatische
Kunst blijft de jongste jaren tussen 34 en 37 studenten tellen. Grootste daler
is Toegepaste Informatica (- 17 %).
4 stijgers in twee-cycliopleidingen:
- Productontwikkeling: + 11 %
- Architectuur: + 9 %
- Audiovisuele Kunst: + 9 %
- Bouw: + 6 %
Het studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie telt in absolute
cijfers (8 229) de meeste studenten. De meest opmerkelijke dalers zijn Beeldende
Kunst (- 7 %) en Kinesitherapie (- 3 %). Alle opleidingen Industrieel Ingenieur
blijven teruglopen, vooral Elektronica, Elektromechanica en Informatica.
www.vlhora.be/vlhora.asp?link=03
De volledige telling op de site van de Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora)
Zowat de helft van de allochtone jongeren zit in een B-klas.
Nog een opvallende conclusie: jongens doen het
over de hele lijn slechter dan meisjes.
Meer gelijke onderwijskansen (GOK)? Herlees de katern
‘Zorg in zicht’ in Klasse 135 of klik op www.klasse.be/
archieven het dossier ‘zorgverbreding’ aan.
KLASSE NR.140 5

TAAKBELASTING
De druk van vernieuwingen
Docenten en lectoren uit alle Vlaamse hogescholen
zijn bovenmatig psychisch vermoeid. Dit blijkt uit
een onderzoek van STV-Innovatie & Arbeid (een
onderzoekscel binnen de Sociaal-Economische Raad
van Vlaanderen - SERV).
Van de Vlaamse beroepsbevolking is 4,5 procent
‘problematisch psychisch vermoeid’. Bij de docenten
en lectoren is dat bijna het dubbele: 8,7 procent.
Meer dan 34 procent van de docenten geeft signalen
van ernstige vermoeidheid. Bij de Vlaamse
beroepsbevolking is dit zowat 23 procent.
De hoge cijfers voor psychische vermoeidheid zijn
vooral te wijten aan de werkdruk en problemen
bij veranderingen en vernieuwingen. De stelling
dat de werkdruk op zich geen probleem is zolang
er genoeg overleg is en de docent genoeg steun
krijgt, gaat niet op. Er zijn opvallende verschillen
tussen departementen en opleidingen. Die vloeien
voort uit de aard van het beleid dat ze voeren. De
taakbelasting, of het gemiddelde aantal uren dat
een docent werkt, speelt een rol, net als de manier
waarop een departement veranderingen aanpakt en
taken verdeelt. Opvallend blijft dat departementen
die nochtans een goed ‘werkdrukbeleid’ voeren toch
nog beduidend slechter scoren dan het Vlaamse
gemiddelde.
Ondanks het vermoeiende ervan, vindt de docent
zijn job boeiend. Waar in de Vlaamse beroepsbevolking
24 procent ‘problematisch gedemotiveerd’
is, bedraagt dit percentage in de hogescholen nog
geen 16 procent.
De psychische vermoeidheid en het welbevinden
van het personeel hebben een weerslag op de dagelijkse
gang van zaken. Psychisch vermoeide en
gedemotiveerde docenten blijven vaker en langer
afwezig, soms dubbel zoveel dan hun andere collega’s.
Ze overwegen ook meer een andere job te
zoeken en solliciteren vaker.
Je kan het hele rapport bestellen via www.serv.be of
via communicatieverantwoordelijke Christine Jacobs
– cjacobs@serv.be.
6 KLASSE NR.140
HOGER ONDERWIJS
3+1+1?
Vanaf volgend academiejaar start in de Vlaamse
hogescholen en universiteiten de zogeheten
BaMa-structuur, een 3+1-studietraject. Dan begint
de volledige omschakeling van de bestaande
opleidingen naar de bachelors-mastersopleidingen.
Een bachelor krijg je na minimum drie
jaar studeren en is 180 studiepunten waard.
Voor een master – 60 studiepunten – aan een
universiteit komt er nog een jaar bij. De oude
en de nieuwe opleidingsstructuur zullen een
tijd naast elkaar blijven bestaan.
Vanuit een beperkt aantal opleidingen, vooral
wetenschappelijke, rijst de vraag om de studieduur
te verlengen om zo de kwaliteit van
de academische studie te waarborgen. Volgens
onderwijsminister Vanderpoorten zijn universiteiten
vooral bezorgd om over genoeg afgestudeerden
te beschikken die als doctoraatsstudent vlot
PHOTODISC
Goedkoop en op maat
vreemde talen leren via internet.
kunnen doorstromen naar het onderzoek. De
minister ziet een mogelijke denkpiste in de invoering
van een onderzoeksmaster als ‘master
na master’, een 3+1+1-studietraject. Ze wil deze
denkpiste samen met de onderwijsinstellingen
onderzoeken.
De Franstalige Gemeenschap is wel te vinden
om de universitaire studieduur algemeen te
verlengen van vier naar vijf jaar. Volgens het
ontwerpdecreet van de Franstalige buren zullen
hun studenten pas een master behalen na 120
studiepunten. In tegenstelling tot de Vlaamse
Gemeenschap schaft de Franstalige Gemeenschap
het licentiaatsdiploma niet af. Als een
student na zijn driejarige bachelor nog een jaar
of 60 studiepunten voortstudeert, verwerft hij
een licentiaatsdiploma.
Over BaMa en Bologna vind je alles op www.ond.vlaanderen.be/bolognaproces
© BELGA
E-LEREN
Spaans leren via internet
Zin om Spaans te leren, maar anders
dan met de klassieke cursussen? Dat
kan nu via BIS Online. Wie toegang
heeft tot internet kan voor 15,25
euro per maand deze vreemde
taal studeren. Het verschil
met de schriftelijke cursus?
Je kan zelf je modulair leertraject
uitstippelen, een persoonlijk
lessenpakket samenstellen en je
studeerritme bepalen. Bovendien kunnen de
cursisten met elkaar of met hun persoonlijke
mentors communiceren en feedback uitwisselen
Rokerskaart
verplicht
Arnage – Een Franse secundaire
school voor beroepsonderwijs
experimenteert met een ‘rokerskaart’
voor haar leerlingen. Op
de foto toont een jongere zijn persoonlijke
kaart. Die is verplicht,
zo niet krijgt hij geen toestemming
om tijdens de pauzes een
sigaret op te steken in de rokerszone.
Met dit initiatief probeert de
school de verslaving aan tabak in
kaart te brengen en meteen ook te
bestrijden.

POWERPHOTOS
Is er geld voor
meer vakantiegeld
en een
grotere eindejaarspremie?
WEDDEN
Drie procent opslag?
Leerkrachten krijgen op dit moment minder vakantiegeld
en een lagere eindejaarspremie dan andere Vlaamse
ambtenaren. De Christelijke Onderwijscentrale (COC)
wil als onderwijsvakbond de lat gelijk leggen. Het
vakantiegeld zou daarom 92 procent van de maandwedde
moeten bedragen en de eindejaarspremie tussen
50 en 55 procent. Deze verhoging zou dezelfde
waarde hebben als een opslag van drie procent.
Ook de andere onderwijsvakbonden zouden
achter deze eis staan. Begin volgend jaar
starten de onderhandelingen over de nieuwe
Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO 7).
Onderwijsminister Marleen Vanderpoorten
wacht tot alle verlanglijstjes van de vakbonden
binnen zijn alvorens te reageren.
De minister van het Franstalig basisonderwijs Jean-
Marc Nollet stelt voor de leerkrachten in de Franse
gemeenschap een opslag van 7 à 8 procent te geven.
Daarmee zouden ze gemiddeld evenveel verdienen
als hun Vlaamse collega’s. Nu verdient in het Vlaams
basisonderwijs een beginnende leraar 1 200 euro per
jaar meer dan zijn Franstalige collega. Op het einde
van de loopbaan is dat nog zowat 700 euro. In het
secundair onderwijs is het verschil in het voordeel
van de Vlaamse leraar de hele tijd 700 euro per jaar.
Deze vergelijking staat in de jongste Oeso-indicatoren
over onderwijs.
over hoe hun studie vordert, onafhankelijk
van tijd en plaats.
BIS Online biedt als eerste internetcursus
Spaans aan. Binnenkort vergroot het aanbod
met Frans, Engels, Nederlands voor anderstaligen
en een cursus aardrijkskunde. Volgend jaar
komen er ook Italiaans en Duits aan, enkele
informaticacursussen en een cursus Preventie
en Bescherming op het werk.
Elke cursus telt meer dan honderd, soms zelfs
honderden lessen. Elke les is verdeeld over
verschillende webpagina’s. De cursussen zijn
voor een deel gericht op de praktijk. Ze bevat-
D E H E T E N A A L D
Zakenlieden van een vereniging van Belgisch-Turkse
ondernemingen fi nancieren
voorlopig een eigen Nederlandstalige school
in Schaarbeek, het Lucernacollege. Dit
college is geen islamitische, maar een
open, pluralistische school. Allochtone
leerlingen kennen vaak niet genoeg Nederlands.
Onder meer daardoor stromen
ze moeilijk door naar hoger onderwijs. Het
Lucernacollege organiseert daarom elke
woensdagmiddag een taalbad.
De wachtlijst van de Dienst Infrastructuurwerken
van het Gesubsidieerd Onderwijs
(Digo) omvat 855,8 miljoen euro. Dat is 66
miljoen meer dan eind december 2002.
ten onder meer geluidsfragmenten, video’s
en tekeningen.
BIS Online is ontstaan uit het succes van het
klassieke schriftelijke afstandsonderwijs,
Begeleid Individueel Studeren. De jongste
drie jaar steeg het aantal inschrijvingen van
23 345 tot 28 183. De populairste vakken
zijn informatica, Nederlands, economie en
techniek. Bijna de helft van de cursisten is
tussen 18 en 35 jaar oud.
www.bisonline.be On line cursussen van BIS
Nederlandse basisscholen mogen voortaan
een vierdaagse werkweek invoeren.
SPIJBELEN
Zich niet betrokken voelen
Leerlingen van Belgische secundaire scholen spijbelen relatief weinig.
Volgens de internationale vergelijking van de Oeso, de denktank van de
dertig meest geïndustrialiseerde landen, spijbelt slechts 14 procent van
de leerlingen. Het gemiddelde in alle Oeso-landen ligt rond 20 procent.
De verschillen zijn echter groot. Vijf procent van de scholen heeft tot 37
procent regelmatige spijbelaars. Een andere vijf procent heeft er minder
dan 4 procent. Vooral scholen met leerlingen uit de bemiddelde klasse,
strenge scholen en scholen met een goede relatie tussen leraren en
leerlingen tellen de minste spijbelaars.
Voelen leerlingen zich al of niet thuis op school? Eén op drie van de
Belgische secundaire scholieren voelt zich volgens de Oeso-studie niet
betrokken bij wat er op school gebeurt. Dit is een vrij hoog cijfer en
daarmee zit België enkele procenten boven het Oeso-gemiddelde van
één op vier.
© LUC DAELEMANS
Voorwaarde is wel dat de ouders en het
schoolpersoneel daarmee instemmen.
De Nederlandse minister van Onderwijs,
Maria van der Hoeven, vindt dat scholen
en ouders meer ruimte moeten krijgen om
zelf te beslissen over dergelijke zaken.
Een week met twee vrije namiddagen zou
ook het lerarentekort in Nederland mee
helpen opvangen.
Uit de resultaten van een recent onderzoek
bij ruim 5 400 leerlingen uit het
eerste leerjaar blijkt dat 10 tot 20 procent
van het aantal kinderen astmaklachten
heeft in plaats van de vroeger veronderstelde
5 procent.
KLASSE NR.140 7
© LUC DAELEMANS

© GUY KOKKEN
8 KLASSE NR.140
Leerlingen willen meer inspraak? «Zo
lang ze maar niet op ons terrein komen»,
zeggen de leerkrachten. Amper
15 procent van de leerlingen vindt dat de
school rekening houdt met hun mening en
dat zij altijd uitleg krijgen over het hoe en
waarom van beslissingen. Nochtans denken
meer dan 40 procent van de leerkrachten en
zelfs 75 procent van de directeurs dat zij wél
naar de mening van leerlingen luisteren en
wél voldoende uitleg geven over genomen
beslissingen. De stoel van de leerlingen: wie
zaagt daar de poten weg?
«Een stoel
Over inspraak op school zijn leerlingen en leerkrachten/
directeurs het grondig oneens. Dat blijkt uit een uitgebreid
onderzoek van de Tor-groep (VUBrussel) bij
59 directeurs, 486 leerkrachten en 3 452 leerlingen
in het secundair onderwijs. Volgens leerlingen hebben
ze in minder dan de helft (42 %) van de schoolzaken
hun zeg. De leerkrachten beamen dit, zij schatten dat
leerlingen in 48 procent van de schoolkwesties een
stem hebben, terwijl directeurs iets positiever zijn: zij
menen dat in 55 procent van de schoolthema’s leerlingen
inspraak hebben. Vooral over de leefwereld mogen
leerlingen hun zeg doen. Toch blijft het ook daar tot
net geen helft van de kwesties beperkt (49 %). Over
de leerwereld (37 %) en vooral de regelgeving (35 %)
is de inspraak van leerlingen bedroevend laag.
Leerlingen zeggen niet veel inspraak te krijgen én ook
nauwelijks tevreden te zijn met die inspraak (gemiddeld
33 %). Op dit vlak lijkt de kloof met directeurs
en leerkrachten immens groot. Vooral leerkrachten
vinden dat de inspraak van leerlingen meer dan ver
genoeg gaat.

NIEUW
ONDERZOEK
heeft vier poten»
heeft vier poten»
Hoe leerkrachten, directeurs en de leerlingen
zelf inspraak inschatten…
Of leerlingen, directeurs en de leerkrachten
tevreden zijn over de inspraak van leerlingen…
«Over de posters aan de muur mogen we nog net meepraten» «We willen meebeslissen over reizen, feestjes en materiaal»
LEERLINGEN KRIJGEN INSPRAAK IN LEEFWERELD
LEERLINGEN ZIJN TEVREDEN MET INSPRAAK IN LEEFWERELD
= inspraak in school- of klasuitstappen, in projecten, in het opfl
euren van lokalen, in de aankoop van drankautomaten, in de
schoolvoorzieningen (wc’s, banken …).
Leerlingen willen vooral meer inspraak over uitstappen en reizen
(75 %), feestjes (72 %) en aankoop van materiaal (66 %).
«Over lessen en leraren moeten we zwijgen» «Waarom telt onze mening niet over huiswerk, les en straf?»
LEERLINGEN KRIJGEN INSPRAAK IN LEERWERELD
= inspraak in de inhoud
van de lessen, de manier van lesgeven,
de lessenroosters, de beoordeling van de leerkrachten, de straf-
LEERLINGEN ZIJN TEVREDEN MET INSPRAAK IN LEERWERELD
Leerlingen willen vooral meer inspraak over de
spreiding en
hoeveelheid van huiswerk (71 %), de manier van lesgeven
bepalingen…
(65 %) en de strafbepaling (65 %).
LEERLINGEN KRIJGEN INSPRAAK IN REGELGEVING
= inspraak in schoolreglement, leefregels (roken, gsm…), de kledij
en het uiterlijk…
INSPRAAK VAN LEERLINGEN OVER ALLE DOMEINEN
«Over de regels valt niet te praten» «Mogen wij ook iets zeggen over onze kleren en andere regeltjes?»
LEERLINGEN DIRECTEURS LEERKRACHTEN
LEERLINGEN ZIJN TEVREDEN MET INSPRAAK IN REGELGEVING
Leerlingen willen meer inspraak over leefregels (74 %), het
schoolreglement (73 %) en kledij (64 %).
TEVREDENHEID OVER INSPRAAK VAN LEERLINGEN
OVER ALLE DOMEINEN
KLASSE NR.140 9

Leerkrachten zijn durvers: elke dag trotseren zij de kritische blikken van
tientallen jongeren die elk woord en gebaar van hen nauwgezet gade
slaan. Maar tegelijkertijd zijn ze angstig: bang voor wat die jongeren
denken over hun manier van lesgeven, het examenrooster en het schoolreglement.
Leerlingen hebben daarover een mening maar leerkrachten willen die
liever niet horen. Waarom zitten de leerlingen onder stoelen en banken?
10 KLASSE NR.140
«Zes op tien leerkrachten willen
Saskia De Groof: «Met jongeren die tevreden
zijn over hun inspraak in de regelgeving heb
je minder problemen op school.»
FOTO KLASSE
Staan leerkrachten en directies te trappelen
om leerlingen méér inspraak te geven?
SASKIA DE GROOF, onderzoekster aan de Vrije
Universiteit Brussel: «Vooral directeurs zeggen
nochtans van wel, maar dat staat natuurlijk
goed. Bovendien zeggen zij dat hun school
al heel ver staat. Maar de realiteit is anders.
Leerkrachten erkennen dat leerlingen niet
zoveel inspraak hebben, maar vinden dat
ook niet wenselijk, zeker niet op hun terrein.
Leerlingen mogen voor hen veel meer
inspraak krijgen over hun eigen leefwereld.
Die omvat aspecten waar de leerkracht zelf
niet echt iets mee te maken heeft. Maar over
de regelgeving of de leerwereld hebben ze
liever dat de leerlingen zich niet moeien.
Eigenlijk geldt hetzelfde voor de directeurs:
zij zijn verantwoordelijk voor de leefwereld
van de leerlingen en vinden meer inspraak
voor jongeren op dat gebied niet wenselijk.
Als leerlingen dus een bondgenoot zoeken
voor meer inspraak dan moeten ze zich de
ene keer (als het om de leefwereld gaat)
tot de leerkrachten wenden en de andere
keer (als het om de leerwereld of de regelgeving
gaat) meer tot de directie. Zes
op tien leerkrachten vinden dat eerst hun
eigen participatie geregeld moet zijn, voor
leerlingen inspraak kunnen claimen. Leerkrachten
koppelen meer voorwaarden aan
de leerlingenparticipatie. Leerlingen moeten
eerst leren luisteren, is hun stelling. Volgens
hen hebben leerlingen eerst vorming nodig:
ze moeten de vaardigheden nog aanleren.
Leerlingen mogen dan wel inspraak willen,
maar volgens hun leerkrachten kunnen ze
dat niet aan.»
Zijn leerkrachten bang voor de stem van
leerlingen?
SASKIA DE GROOF: «Waarschijnlijk niet, maar
misschien willen de leerkrachten zélf wel meer
inspraak over de leerwereld en de regelgeving
en voelen zij zich gepasseerd als enkel
leerlingen die inspraak opeisen.»
Nochtans zijn er niets dan voordelen aan
leerlingen inspraak geven?
SASKIA DE GROOF: «Leerlingen die inspraak
krijgen, of juister gezegd, die tevreden zijn
over de inspraak die ze krijgen, zeggen dat
ze zich beter voelen op school. Daardoor
verbetert onrechtstreeks hun motivering
om te leren. Met jongeren die tevreden zijn
over hun inspraak in de regelgeving heb je
minder problemen op school.»
Wie in participatie investeert, krijgt er een
gunstig schoolklimaat bovenop?
SASKIA DE GROOF: «Dat zagen we ook al in
ons vorige onderzoek. Participatie, leerlingenraad,
culturele activiteiten, tevredenheid
met inspraak, het is één positieve pot nat.
Dat culturele activiteiten blijkbaar een gunstige
invloed hebben op participatie mag
ons er niet toe verleiden om die dan zomaar
te gaan promoten, want het zijn net deze
activiteiten die TSO- en BSO-leerlingen veel
minder aanspreken. Beter gezegd: het wordt
ze minder aangeboden en ze participeren
minder. Maar is het aanbod wel op hun maat
gesneden? TSO- en BSO-leerlingen zeggen
het vaakst dat de activiteiten het minst bij
hun leefwereld aansluiten. Logisch: als de
leerkracht onder cultuur een bezoek aan de
opera verstaat.»
Tegenstanders van participatie vinden in je
onderzoek munitie: vier op tien leerlingen
willen niet meedoen aan buitenschoolse
activiteiten.
SASKIA DE GROOF: «Het is een utopie om naar
participatie voor iedereen te streven. Waarschijnlijk
is het ook eigen aan de leeftijd dat
leerlingen zeggen niet te willen meedoen.
Die vier op tien jongeren zeggen liever wat
rond te hangen met vrienden: dat is ook
belangrijk. Maar twee derde zegt dat de
activiteiten niet boeiend zijn en de helft
geeft aan wél te willen meedoen, indien de
activiteiten leuker zijn.»

‘Jonge leerlingen zijn niet rijp genoeg
voor inspraak en participatie’, zegt een
directeur. Blijkt dat ook uit dit onderzoek?
SASKIA DE GROOF: «De participatiekansen van
jonge leerlingen uit de middenscholen liggen
zeer laag. Slechts zes op tien middenscholen
hebben een leerlingenraad, terwijl nagenoeg
alle bovenbouwscholen er één hebben. Waarom
zouden we er veel energie in steken, vragen
sommige directeurs zich hardop af, we hebben
die leerlingen toch maar twee jaar. In scholen
die meerdere graden aanbieden, laat maar
65 procent leerlingen uit de eerste graad
toe op de leerlingenraad. Jammer, want net
de jongste leerlingen staan het meest open
voor inspraak en leerlingenraden.»
Valt inspraak samen met een leerlingenraad?
Of zijn er nog kanalen waarlangs jongeren hun
zeg over het schoolleven kunnen doen?
SASKIA DE GROOF: «Je mag de leerlingenraad zeker
niet minimaliseren: het is een zeer belangrijk
kanaal. Op scholen mét een leerlingenraad
participeren leerlingen duidelijk meer in
buitenschoolse activiteiten én rapporteren
ze ook meer inspraak. Toch willen vooral
BSO-leerlingen liever inspraak via directere
manieren zoals klasgesprekken, schooluitstappen
of leerlingenbegeleiding.»
Hoe ziet een goede leerlingenraad eruit?
SASKIA DE GROOF: «We stellen vast dat leerlingenraden
die onderverdeeld zijn naar leeftijd
volgens de directie effi ciënter werken, meer
invloed kunnen laten gelden op school en
ook meer leerlingen bereiken. Dat is niet
verwonderlijk: meerdere leerlingenraden betekent
meer vertegenwoordigers, dus meer
leerlingen die direct betrokken zijn. In de
diepte-interviews met leerkrachten geven zij
aan dat voorstellen van jongere leerlingen
soms weggelachen worden door ouderen. In
aparte raden zou je zoiets kunnen opvangen.
Maar ik besef natuurlijk dat je een bestaande
toestand op een school niet in één jaar kan
veranderen. Ik zou er ook voor pleiten dat
de school elk jaar opnieuw de moeite doet
om – zeker aan de jongste leerlingen - uit
eerst zélf inspraak»
te leggen wat een leerlingenraad is, wat
die kan doen en waarom die er is. Te vaak
stellen we vast dat leerlingen dat allemaal
niet weten. Ook naar de leerkrachten kan
de communicatie verbeteren: rapporteer aan
het volledige leerkrachtenkorps waarmee de
leerlingenraad bezig is. Dat neemt mogelijk
veel vooroordelen weg.»
Hebben leerlingen die lid zijn van een jeugdbeweging
of sportclub nog wel tijd om zich
op school te engageren?
SASKIA DE GROOF: «Veel leerlingen zeiden ons
dat ze geen tijd voor extracurriculaire activiteiten
hadden, omdat ze in hun vrije tijd
al zo druk bezig waren. Dat klopt niet: wie
buiten de school participeert, doet dat ook
binnen de school. Participatie in de vrije tijd
en op school zijn dus geen concurrenten maar
versterken elkaar. Wie de smaak van meedoen
te pakken heeft, doet dat overal.»
Kunnen leerkrachten de inspraak op school
positief bevorderen?
SASKIA DE GROOF: «Natuurlijk. We merken dat
leerlingen meer inspraak ervaren op scholen
waarvan leerkrachten open staan voor inspraak
en bereid zijn om met de ervaringen
van leerlingen iets te doen in hun les. Te
vaak hebben leerkrachten nog het gevoel
dat inspraak van leerlingen hun autoriteit in
het gedrang brengt. Inspraak van leerlingen
toelaten betekent niet dat er geen regels
meer zouden gelden of dat leerkrachten het
laatste woord niet zouden mogen hebben.
Leerlingen verlangen dat ook niet, ze erkennen
immers het belang van orde in de klas
en het gezag van de leerkrachten.»
‘Leerlingenparticipatie nader bekeken’ – onderzoek
uitgevoerd in opdracht van het departement
Onderwijs (OBPWO 00.01) door
Saskia De Groof met medewerking van Jessy
Siongers, promotor Mark Elchardus - Tor-groep,
vakgroep sociologie Vrije Universiteit Brussel
- Een uitgebreide synthese van het onderzoek
vind je op www.ond.vlaanderen.be/obpwo
(surf naar projecten 2000)
GEEF DE LEERLINGEN
EEN STOEL ZEVEN TIPS
1. Werk aan een vertrouwelijk schoolklimaat.
Dat verhoogt de leermotivatie van de
leerlingen.
2. Geef leerlingen de tijd om in je les over
de leerlingenraad te communiceren. Zo
toon je het belang ervan en ben je zélf
ook op de hoogte.
3. Geef leerlingen zo vroeg mogelijk een
plaats in de leerlingenraad. Differentieer
per graad.
4. Informeer je leerlingen over de achtergrond
van belangrijke schoolzaken.
5. Betrek je leerlingen bij het uitwerken
van extra activiteiten zoals fi lmbezoek,
klasuitstap, schoolreis, bedrijfsbezoek,
welzijnsactie…
6. Wapen je met inzichten en vaardigheden
om eventuele hulpvragen van jongeren
op te vangen.
7. Sta positief tegenover een inbreng van
leerlingen in je les, het verhoogt hun
betrokkenheid.
Extra tip voor directeurs
8. Leerlingeninspraak heeft geen kans op
slagen zonder rekening te houden met de
standpunten van de leerkrachten, betrek of
sensibiliseer hen bij de besluitvorming.
GRATIS BROCHURE
Iedereen kan de gratis brochure ‘Leerlingenparticipatie
nader bekeken’ (met de
belangrijkste resultaten van het onderzoek)
aanvragen bij het
Departement Onderwijs - Cel Publicaties
- Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel
- tel. 02 553 66 53 - fax 02 553 66 54.
Bestellen kan ook via
www.ond.vlaanderen.be/publicaties of
onderwijspublicaties@vlaanderen.be.
Daar zijn trouwens ook twee gratis brochures
verkrijgbaar, de ene over recent onderzoek
naar participatie van leerkrachten en
de andere over participatie van ouders.
KLASSE NR.140 11

Eén kind op vier in het basisonderwijs
en één op zeven in het secundair onderwijs
is het slachtoffer van pesterijen
op school. Vele scholen hebben
een pestactieplan. Maar wat als de
leerkracht zelf de pestkop is? Is er
dan ook een plan?
12 KLASSE NR.140
Zit Garfi eld
PETER VAN HOOF
in uw klas?FOTO:
Elk jaar zijn er meer meldingen van pesterijen
of ongewenst gedrag van leerkrachten tegenover
leerlingen. In negen op de tien gevallen
stoppen de klachten pas wanneer het kind
naar een andere klas of een andere school
gaat. Maar de pestende leerkracht blijft. Wie
is de volgende?
Karel (38): «Moeilijke tijden voor
Garfi eld»
«Mijn dochter van veertien is wat molliger
dan andere kinderen maar ze heeft daar
geen complexen over en werd er tot nu toe
ook nooit over gepest of zo. Begin dit jaar
sprak de leraar geschiedenis haar plots aan
als ‘Garfi eld’. Hij verwijst naar haar als ‘mollige
kat’ en toen het in de les ging over de
hongersnood in de middeleeuwen, haalde hij
uit met ‘moeilijke tijden voor Garfi eld’. Het
ergste is dat de medeleerlingen dat grapje zijn
gaan overnemen. Mijn dochter lacht wat mee
maar innerlijk heeft ze het moeilijk. Ik ben blij
dat ze me alles verteld heeft. Maar heeft zo’n
leraar dan geen opleiding gekregen? Waar zit
die mens zijn verstand? Beseft hij wel wat hij
in het leven van een kind kan aanrichten?»
Ankie Vandekerckhove,
kinderrechtencommissaris:
«Vaak zijn er geen bewijzen»
«Van de veertien gevallen die in de eerste helft
www.klasse.be/archieven Klik op dossier ‘pesten’
www.limits.be Klankbord
van dit jaar binnenliepen op het Kinderrechtencommissariaat,
hebben we in tien gevallen
gevraagd aan de directie of de inrichtende
macht om een onderzoek in te stellen», zegt
Ankie Vandekerckhove. «In twee van die gevallen
leidde dat tot een tuchtonderzoek. Vaak
zijn er geen bewijzen, wel veel aanwijzingen.
In twee van de dossiers volgde de pedagogische
begeleidingsdienst de klachten op en
stopten ze ook. In één geval zijn de klachten
opgehouden na begeleiding.»
Het departement Onderwijs stelde Limits aan als
extern aanspreekpunt voor ongewenst seksueel
gedrag en pesten op school waarbij volwassenen
betrokken zijn. Vorig jaar kwamen er
bij Limits vijfentwintig klachten binnen van
ouders over pestende leerkrachten. Altijd is er
sprake van een verbale vorm van pesterijen:
krenkende opmerkingen, roepen en tieren,
dreigen met onvoldoendes. In vele gevallen
gaat het ook om psychische pesterijen: een
leerling niet laten deelnemen aan activiteiten,
zijn vragen om uitleg negeren, hem bij anderen
in een slecht daglicht plaatsen. Soms zelfs om
materiële of fysieke agressie.
Karen, moeder van Charlotte (17):
«Een gesprek is niet nodig»
«Het kan toch niet dat in 2003 een leerkracht
in die mate een leerling viseert dat er lichamelijke
klachten zijn. Haar schoolresultaten zijn

«Waarom leerkrachten een leerling pesten kan zeer uiteenlopend
zijn. Ze kunnen een leerling niet uitstaan, gunnen hem iets niet of
handelen uit frustratie omdat ze zelf het slachtoffer van pesterijen
waren. Het kan ook puur misbruik zijn van de machtspositie of
omdat de leerkracht negatief is ingesteld. Hij ziet dan overal vijanden
en wil iedereen boycotten», zegt An Thys van Limits.
Ankie Vandekerckhove weet dat niet alle leerlingen vrijuit gaan.
«Ze kunnen je inderdaad soms het bloed van onder de nagels
halen maar het blijven minderjarigen. Leerkrachten zijn tenslotte
allemaal mensen die uit vrije wil met kinderen en jongeren werken.
Uitgerekend bij hen mag de tolerantie iets hoger liggen dan bij de
doorsnee burger», vindt zij.
de laatste jaren fel verminderd. Volgens ons
is er één schuldige: haar lerares chemie.» De
ouders van Charlotte zijn ten einde raad. Hun
dochter heeft nu drie jaar op rij dezelfde lerares
voor chemie en het klikt niet. Charlotte: «De
lerares zet mij regelmatig voor de hele klas
voor schut, blaft mij af. Als het donderdag is
en chemieles, krijg ik al op voorhand buikpijn
en hoofdpijn. Op een keer liet ze mij in de
hoek staan. Ik was toen net geopereerd en
liep met krukken maar dat vond die lerares
geen reden.» Een gesprek is ‘niet nodig’. Ze
overdrijft, zegt men op school. De ouders
voelen zich in de kou gelaten.
Ankie Vandekerckhove:
«Geen schuldige willen zoeken»
«Ouders en leerkrachten gaan vaak eerst op zoek
naar wie de schuldige is van het pestgedrag.
Het gaat niet om schuld of onschuld van wie
dan ook. Er is een probleem en daar moet een
oplossing voor komen. Als
wij bemiddelen, merken we
dat het probleem eigenlijk
veel groter is, dat het vaak de
hele school aanbelangt. Het
gaat vaak om een situatie die al jaren aansleept.
Het hangt af van de goodwill van de school
om er wat te willen aan doen. De leerkracht
in kwestie zoekt een uitlaatklep en richt zich
op de zwakste groep: de leerlingen.»
Jan, vader van Peter (7):
«De hele tijd in de hoek»
«Peter is altijd heel levendig. Hij kan moeilijk stil
zitten. Zijn juf heeft daar een probleem mee.
Als Peter nog maar achterom kijkt, roept ze al.
Hij durft niet meer bewegen. Daardoor weet
hij met zijn energie geen blijf. Hij staat soms
een hele voormiddag in de hoek. ’s Avonds
moet hij dan alle oefeningen inhalen die hij
miste. Hij zit in het tweede leerjaar. Elke avond
oefeningen moeten inhalen tot 21 uur, mag
dat zo maar?»
An Thys, medewerker Limits:
«Stop dat gedrag»
«Wij spreken ons niet uit over de schuldvraag.
Wij willen enkel de directie wijzen op haar
verantwoordelijkheid. Meestal pakt de school
www.pesten.be Bevat een chatforum voor jongeren
«Vaak zijn er
geen bewijzen»
Waarom pesten leerkrachten?
het probleem zelf aan. De leerkracht moet de
kans krijgen om zijn gedrag zelf bij te sturen.
Het voordeel van onze informele aanpak is dat
het ongewenst gedrag stopt, dat de leerkracht
geen gezichtsverlies hoeft te lijden en dat de
directie geen sancties moet nemen. Waakzaam
blijven is de boodschap.»
Joris (15): «Als hij dan nog gaat
schelden, kan ik het zeker niet»
«Ezel! Je zal het nooit leren. Dat trekt op niets.
Opnieuw!» Voor de achtste keer belandt de
tekening van Joris gescheurd in de vuilnisbak.
De tranen staan in zijn ogen. «Ik probeer mijn
best te doen. Maar het wil niet lukken. Ik weet
niet wat ik verkeerd doe. Technisch tekenen is
niet mijn lievelingsvak. Als de leraar dan ook
nog elke keer begint te schelden, lukt het
al helemaal niet meer. Vandaag viel het nog
mee. Vorige keer heeft hij met een bordveger
gegooid. Rakelings naast mijn hoofd. Wat zou
er gebeuren als het raak
was? De anderen zitten heel
stil in hun bank. Niemand
beweegt. Ze zijn blij dat zij
niet geviseerd worden.»
Ankie Vandekerckhove:
«Het probleem is de grote groep die
zwijgt»
«Uiteindelijk trekt de minderjarige meestal aan
het kortste eind. Als een ouder toch doorgaat
met een klacht, voelt die dat er weinig mensen
zijn die bereid zijn hun verantwoordelijkheid
op te nemen. Mensen zijn bang hun job te
verliezen of vrezen dat het zich tegen hen kan
keren. Ze moeten er immers nadien ook nog
werken. En daarom zwijgt de grote meerderheid.
Ook bij de collega’s.»
Dit zijn echte verhalen, zoals er in elke school
allicht opduiken. De namen van de betrokken
personen zijn gewijzigd omdat ze na dit artikel
nog verder moeten in hun school. De meeste
leerkrachten doen hun werk meer dan goed.
Pestende leerkrachten zijn een uitzondering.
Maar ze zijn er. Vandaar deze reportage. Ook in
Klasse voor Ouders. In het belang van de kinderen
die er ondanks alles het slachtoffer van zijn.
Hoe lang nog?
Limits is een vzw die door het departement Onderwijs is aangesteld
als aanspreekpunt voor pesten op school waarbij volwassenen
betrokken zijn - Heistraat 338 - 2610 Antwerpen.
Scholen kunnen de brochure ‘Beleidsplan ter preventie en
bestrijding van geweld, pesten en ongewenst seksueel gedrag
op school’ gratis bestellen bij de Cel Publicaties Onderwijs
- Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel – tel. 02 553 66 53
– fax 02 553 66 54 - onderwijspublicaties@vlaanderen.be -
www.ond.vlaanderen.be/publicaties. De brochure bevat nuttige
tips om grensoverschrijdend gedrag op school aan te pakken.
Een hoofdstuk is gewijd aan pesten van leerlingen door een
leerkracht.
Ongewenst gedrag stoppen:
acht tips
1. Wacht niet tot er problemen zijn
om ze te remediëren. Hoe sneller je
reageert, hoe beter.
2. Een aangename sfeer op school helpt
problemen voorkomen.
3. Het is beter één kind te geloven, ook
al twijfel je, dan tien kinderen niet te
geloven. Vraag naar feiten, concreet
gedrag, geen interpretaties.
4. Luister ook naar het verhaal van de
leerkracht maar maak er geen welles-nietes-spelletje
van.
5. In een open dialoog tussen de verschillende
partijen kan er op een rustige
manier bemiddeld worden.
6. Een leerkracht die wat te ver ging
moet de kans krijgen om zichzelf bij
te sturen. Eventueel stelt de directie
een begeleidingsplan voor.
7. Een directie moet haar verantwoordelijkheid
durven opnemen.
8. Schuld of onschuld is niet de vraag…
ongewenst gedrag stoppen is de opdracht.
© JIM DAVIS
KLASSE NR.140 13

is vuil, vies en corrupt. Politici zijn zakkenvullers. Het interesseert ons
allemaal niet…» Hoe leg je aan kinderen en jongeren uit wat een democra-
«Politiek
tie is? Hoe voed je ze op tot burgerzin? Het educatief materiaal ‘De kracht
van je stem’ kan je les over ‘democratische spelregels’ ondersteunen en bijvoorbeeld je
leerlingen uitnodigen om het Vlaams parlement te bezoeken.
Hoe zeg je aan jongeren dat het politieke gebeuren
begrijpen en volgen het begin is van participeren
in de democratische rechtsstaat?
HENK JOPPEN, leraar geschiedenis, media en
cultuurwetenschappen: «Je moet niet alleen
de grote politiek aansnijden, maar de zaken
ook bekijken vanuit hun eigen leefwereld. Hoe
vormen ze zelf groepen? Hoe verdedigen ze
zichzelf? Hoe communiceren ze onder elkaar?
Hoe uiten ze hun mening? Hoe gaan ze om met
verschillende standpunten? Ik gebruik daarvoor
het ‘stellingenspel’ uit ‘De kracht van je stem’. De
leerlingen zitten in groepjes en krijgen bijvoorbeeld
een stelling over het migrantenstemrecht
voorgelegd. Daarover discussiëren ze, terwijl ik
ze leer argumenteren. Je krijgt in elke discussiegroep
verschillende meningen. Haast onbewust
leren ze naar elkaars mening luisteren. Wie een
nogal extreem standpunt inneemt zwakt dat
automatisch af, nuanceert meer. Onder invloed
van elkaar. En omdat ze verplicht werden er
dieper over na te denken.
Als aanloop naar de verkiezingen laat ik ze zelf
partijen vormen. Dan ervaren ze dat ze af en
toe voor confl icten staan en te maken hebben
met ‘overlopers’. Zaken die ook in het echte
politieke gebeuren voorkomen. En zonder dat
we die verschijnselen vooraf programmeren. Hun
betrokkenheid is in elk geval veel groter dan bij
een ex cathedra-les over ‘verkiezingen’.»
KRIS LAMON, leraar godsdienst en informatica: «Ik
vertrek niet vanuit de politiek, maar vanuit de
rechten van het kind en van de mens. Hierbij
14 KLASSE NR.140
kijken ze vooral naar zichzelf en hun participatie
in de eigen leefwereld. Ze kunnen kiezen om
reglementjes louter toe te passen of zelf meer
in te brengen via participatie in de organisatie
van hun eigen school. Geef leerlingen in een
participatieve school eigen verantwoordelijkheden.
Zoniet zijn ze niet gemotiveerd om
bijvoorbeeld het schoolreglement te lezen.
Leerlingen stelden eens voor om ze een deel
van het budget te geven dat nodig is om een
school materieel te runnen. Zo wilden ze hun
eigen accenten leggen.»
Bevat ‘De kracht van je stem’ genoeg hulpmiddelen
om het thema verkiezingen voor te
bereiden?
HENK JOPPEN: «Zeer zeker. Ik doe de voorbereiding
in stappen. Eerst lessen rond democratie.
We behandelen een thema uit de actualiteit,
zoals het migrantenstemrecht. De leerlingen
zoeken uit welke meningen daarover in de
media verschijnen. Vervolgens onderzoeken
ze welke mogelijkheden het parlement heeft
om dit thema te behandelen en hoe er een wet
kan uitgroeien. Hierbij koppelen we begrippen
als ‘obstructiepolitiek’ en ‘Arbitragehof’. We
bezoeken het Vlaams parlement, organiseren
via de school ontmoetingen met politici, laten
de leerlingen vragen voorbereiden, eventueel
met behulp van de leraar Nederlands. Voorts
volgen we de actualiteit verder op en via het
vak ‘media’ zullen we de verkiezingscampagnes
met elkaar vergelijken.»
www.dekrachtvanjestem.be Hoe breng je een bezoek aan het Vlaams Parlement?
‘Oersaai’
luidt de eerste commentaar.
«Politiek
interesseert ons niet»
Toch hebben veel jongeren weinig interesse
voor politiek? Hoe komt dat?
LIEVE VAN DAMME, leraar geschiedenis: «Natuurlijk
hebben ze geen spontane belangstelling voor
politiek. Het is een gesloten wereld waarvan
ze in de media vooral negatieve kanten horen
en zien, zoals het ‘aap-arrest’ bij het proces
van de moord op Cools. Of de Visa-affaire in
Antwerpen. Politiek bevat bovendien voor hen
en voor veel burgers te veel moeilijke woorden.
Soms laat ik een uitzending van ‘Ter Zake’ in de
klas zien. ‘Oersaai’ luidt de eerste commentaar.
Tot ze zelf mogen ingaan op de problematiek
en zaken mogen opzoeken. Hoe meer ze iets
over politiek snappen, hoe meer de interesse
groeit. Dat vergt een heel schooljaar geduldig
metselen aan woordenkennis, politieke terminologie.
Voor de lesgever is het voortdurend
dansen op eieren, want je mag geen eigen
stelling innemen. Dat nemen ze je kwalijk.
Knipsels moeten uit verschillende bronnen
komen. Niet altijd uit dezelfde krant, want
dan ben je zo te traceren. Achteraf zeg ik ze
dat ze trots mogen zijn, dat ze behoren tot het
geprivilegieerde deel van de bevolking dat de
staatsstructuren kent.»
De kracht van je stem…
is een initiatief voor democratische opvoeding. De Vlaamse
Onderwijsraad startte het op en dit jaar nam het Vlaamse
Parlement het over. Het biedt educatief materiaal voor
leerkrachten en leerlingen, van de derde graad basisonderwijs
tot en met de derde graad secundair onderwijs. Je
kan ermee op school werken rond democratie en het helpt
je de eindtermen ‘opvoeden tot burgerzin’ te bereiken. Het
materiaal kan ook gebruikt worden in volwassenenvorming en
basiseducatie. Voor informatie over lespakketten, ‘doedozen’
en de cd-rom en hoe je het materiaal kan bestellen, lees je
op p. 19 in Zeker Doen.
© VLOR

➜Gratis Gratis naar
Aquatopia
p. 16
➜ Win je wereldreis p. 17
➜ Ontdek het regenwoud p. 20
➜ Haal opa en oma in de klas p. 24

Met Klasse
naar Aquatopia
Ze zaten met de handen in het haar, daar in
de Weense dierentuin. Uit de krabbentank
verdwenen elke nacht één of twee krabben.
Niemand wist hoe dat kon. Uiteindelijk
schonk een nachtcamera klare wijn. Twintig
meter verder stond een andere tank met
een octopus erin. De tank was afgesloten,
maar in het deksel zat één klein gaatje.
De octopus kon er net één oog en één
tentakel doorheen krijgen. Dat is genoeg
voor zo’n dier. Elke nacht slibberde de
octopus erdoorheen, sleepte zich over de
grond naar de krabbentank, klom omhoog
en plonsde erin. En dan maar smullen. Als
’s morgens het licht aanfl oepte, wist de
octopus dat hij nog enkele minuten had
om terug te keren naar zijn tank, wat hij Ontmoet de franjevis.
prompt ook deed…
Dit waar gebeurde verhaal bewijst hoe intelligent
een octopus wel is (en hoe rekbaar).
Maar over vissen en weekdieren valt nog
meer straffe kost te vertellen. Wil je weten hoe
de piranha beweegt in de rivierbedding bij
de Aztekentempel? Hoe de meerval overleeft
in het mangrovewoud? Waarom de vuurlipvis
als neonreclame door het leven gaat? Hoe
rustgevend kwallen wel zijn? Exotische vissen
en zeedieren in hun natuurlijke omgeving, dat
is Aquatopia in Antwerpen. In dit gloednieuwe
onderwaterparadijs staan niet enkel de exotische
vissen, maar ook hun biotoop centraal. Met veertig
speciale watertanks, muziek- en lichteffecten
en levensechte decors is dit het aquarium van de
21ste eeuw. Via de interactieve terminals pluis je
zelf uit met welk soort vinnen een vis het best zwemt,
welke steden onder water zouden lopen mocht het
poolijs smelten, hoeveel haaien je in een aquarium
kan houden. En natuurlijk is er een educatief aanbod
voor alle onderwijsniveaus.
Nieuwsgierig? Speciaal voor Vlaamse leerkrachten organiseert
Aquatopia drie exclusieve nocturnes op dinsdag.
Op 27 januari, 3 en 10 februari, van 17.30 tot
20.30 u., kunnen duizend leerkrachten, met collega
of partner, gratis meedrijven in waterwereld
Aquatopia. Gidsen staan her en der verspreid en vertellen je
de fi nesses, de anekdotes, het wetenschappelijke verhaal bij
elke tank, de mogelijkheden als je terugkeert met de klas.
Wandelende takken en
een tandarts in je bek
Aquatopia beleef je alleen, maar ik vertrek wel met een groep
in de vortex. Dit is het voorgeborchte, waar licht, muziek en
watergordijn me op het ritme brengen van een trage luchtbel.
Vanhieruit stap ik het Amazonewoud binnen, met wandelende
takken op lianen en vogelspinnen achter glas. Onder de mist
fl adderen smaragdcichliden, oogvlekkenbaarzen en zwartgestreepte
harnasmeervallen (wie verzint het?). Hier leeft ook het
klauwkikkertje, eertijds populair bij de lokale vrouwen, die het
beestje gebruikten om te checken of ze zwanger waren…
De Mayagrot is het domein van de piranha’s, veel minder bloeddorstig
dan hun reputatie, al steek ik er mijn hand niet voor in
het water. En als ik aan de gids vraag waarom de citroencichlide
zo’n grote bult op zijn voorhoofd heeft, antwoordt hij in alle
ernst: ‘Dat is zijn geslachtsorgaan. Hoe groter de bult, hoe meer
gezag hij heeft’. Zou dat boven water ook zo zijn?
Naar de riffen dan. Ik zie waterbuizen met glazige garnalen in.
Het fl uwelen juffertje en de koekopvis komen recht uit Hawaï,
waar vissen groeien als neonlicht. Een naakte, diepblauwe
tank toont me een sloom ballet van kwallen. Perpetuum
mobile, ik blijf ernaar kijken. Een andere tank lijkt leeg, ik
zie enkel stenen. ‘Fout, hier woont de steenvis’, hoor ik.
‘Een meester in camoufl age en uiterst giftig.’
16 KLASSE NR.140
Duizend
leerkrachten duiken onder.
Welkom in de onderwaterdisco.
Legende
= Algemeen
= Basisonderwijs
= Secundair onderwijs
= Hoger onderwijs
AQUATOPIA
Dan heb ik liever de open-en-bloot tactiek van de egelvis.
Als hij een vijand voelt komen, blaast hij zich op om groter
te lijken. De pijlstaartrog lost dat nog anders op: hij legt
zich plat op de bodem. ‘Als je hem aanraakt, wordt zijn
staart een slaande zweep’, zegt de gids. Gelukkig moet ik
niet blootsvoets door de rivierbedding.
En dan is er het rif bij nacht. Poliepen hopen zich op,
leven, sterven, verstenen en bouwen zo het koraal uit. Hier
zwemmen regenboogvisjes en rode vissen met grote ogen.
De gids weet het: ‘Rood is de eerste kleur die verdwijnt als
je dieper duikt. Na enkele meters al zijn ze onzichtbaar.’
Verderop ligt een murene met een ‘tandarts’ in zijn bek:
een bloedgarnaal schuimt zijn gebit af. Een ossepikker
kende ik wel, maar dit is straffer.
‘Zeg eens hi tegen een haai’. Die uitnodiging krijg ik in de
haaientunnel, waarvan het glas twaalf centimeter dik is.
Twee bamboehaaien verkiezen rust op de bodem, andere
soorten, sommige zo groot als ikzelf, zwemmen af en aan.
Ik zie het pas goed als ik op de doorschijnende brug sta
boven het bassin. Pikant detail: de bamboehaaien zijn
afkomstig van een moederhaai die zich al twee generaties
voortplant zonder mannetje.
Als ik in de laatste tanks de verticale dans van de zeepaardjes
bekijk, verneem ik dat ze met uitsterven worden
bedreigd. ‘Natuurlijke viagra’, zegt de gids. Ik weet genoeg.
Hoog boven me torent de bergrots bij de Australische
rivierbedding. Aan de kleur van de vis kan je perfect zien
uit welke rivier hij komt. Ik vraag me af: kunnen wij even
goed aan mensen zien waar hun roots liggen?
Wat staat er op het programma?
Deze actie loopt op dinsdag 27 januari, 3 en 10 februari,
van 17.30 tot 20.30 u. Let op: je kan slechts tot 19 u.
binnen. Meld je tussen 17.30 en 19 u. aan de kassa aan,
met je uitnodiging en lerarenkaart. Vervolgens bezoek je
Aquatopia op eigen houtje. Dat duurt ongeveer anderhalf
uur. Gidsen staan op strategische plaatsen klaar voor meer
tekst en uitleg. Je krijgt ook een informatiepakket mee.
Hoe schrijf je in voor deze actie?
Inschrijven doe je uitsluitend elektronisch via de website
van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul
daar het elektronisch formulier in, met o.a. je e-mailadres
of dat van je school, collega…. Zodra je hebt ingeschreven
(en zolang er plaats is) krijg je een uitnodiging via het
e-mailadres dat je hebt opgegeven. Breng deze uitnodiging
mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het
onthaal. De uitnodiging is strikt persoonlijk. Als je wordt
uitgenodigd, kom je ook.
Waar vind je meer informatie?
Contactpersoon voor deze actie is Katia Wolff - Aquatopia
- Koningin Astridplein 7 - 2018 Antwerpen - tel. 03 205 07 56
- katia@aquatopia.be - www.aquatopia.be Op de site vind je
o.a. alle informatie over tarieven en openingsuren. Aquatopia
zit ingebed in het Astrid Plaza Hotel, vlakbij de Antwerpse Zoo,
op een halve minuut lopen van het Centraal Station.

De cartoons van Klasse
De reizende tentoonstelling met een selectie van de leukste
cartoons uit Klasse kan u de volgende maanden vinden
in het O.L. Vrouw-Instituut Gent (1 tot 15/12); Houtland
Instituut Torhout (15 tot 23/12); Instituut Sint-Lutgardis
Zomergem (5 tot 12/1); K.A. Ronse (12 tot 26/1); O.L.V.
Ter Duinen Zeebrugge (26/1 tot 9/2); Pleinschool Leiekant
Kortrijk (9 tot 20/2).
Supersnelle beslissers kunnen de tentoonstelling - volledig
gratis, op school geleverd en weer afgehaald - nog reserveren
in de periode van 20 februari tot 15 maart.
Reserveren bij Klasse - anny.lecocq@ond.vlaanderen.be
Diversiteit in de praktijk
De studienamiddag «Diversiteit: van idee naar praktijk»
schetst een algemeen beeld van wat een diversiteitsbeleid
op school kan betekenen. Zo divers mogelijke goede
praktijkvoorbeelden illustreren het verhaal. Nadien kan
je een workshop kiezen waarin je actief kan meedenken
en ervaringen kan uitwisselen rond deelaspecten van
een diversiteitsbeleid. Die workshops zijn toegespitst
op het klasniveau, het schoolbeleidsniveau of het hoger
onderwijs.
De studienamiddag vindt plaats op 11 februari (12.30 tot
16 u.) in het departement Onderwijs (Consciencegebouw
Brussel). Deelnemen is gratis. Inschrijven kan via
mieke.stessens@ond.vlaanderen.be, vóór 25 januari.
Meer info op www.weekvandediversiteit.be
Wereldreis
Nieuw: reis mee om de wereld met de nieuwe «Trivial
Pursuit Wereldreis Editie». Ruim 1 800 vragen en enkele
nieuwe speelelementen (een paspoort, een instapkaart,
een ticket eerste klasse) helpen u onderweg.
«Trivial Pursuit Wereldreis Editie» is geschikt voor leerlingen
vanaf 15 jaar en voor 2 tot 36 spelers (groepen).
Het spel kost 49,95 euro.
Meer info bij de betere (speelgoed)zaak in je buurt.
10 leerkrachten kunnen een speldoos winnen en
met hun leerlingen op «Trivial Pursuit Wereldreis
Editie» gaan. Mail uw volledige adresgegevens naar
secr.leerkrachten@klasse.be én geef het juiste antwoord op
deze vraag: Welke reusachtige rode rotspartij (de grootste kei
ter wereld) is heilig voor de Aboriginals?
Architect van je eigen leven
«Architect van je eigen leven» is een nieuw project
rond architectuur en vormgeving voor leerlingen
basisonderwijs (en voor het pedagogisch hoger
onderwijs). Twee uitleenbare moduleboxen tonen de
basiscomponenten die de kwaliteit van een ruimte
bepalen (proportie/vorm/volume, materiaal/structuur,
licht, kleur, geluid, interieur/circulatie, sfeer/klimaat,
omgeving) en spefi cieke thema’s (droomhuizen, interieurs,
spiralen, stenen/landschappen, tuinen). Bij elke
box krijg je materialen, boeken, een infocahier met tips
voor activiteiten en fotomateriaal. Om nog beter met de
boxen te werken, kan je zelfs aangepast klasmeubilair
uitlenen: ronde werktafels met tapijten en kussens, een
mobiele bibliotheek, een aangepast multimediameubel,
een multifunctioneel bord (presentatiebord, magneetbord
en speelhuis).
U kan moduleboxen en klasmeubilair uitlenen vanaf januari.
Meer info en reservaties bij ABC vzw - A. Dansaertstraat
98 - 1000 Brussel - tel. 02 502 00 27 - mail@abc-web.be
- www.abc-web.be
PARKER
VZW ABC
Neem je leerlingen mee op wereldreis.
Architectuur is overal rondom ons.
Cursussen
Algemeen
➜ Parnas danst: Hip hop, Streetdance, Technodance,
Choreodance (10-12/12); Parnas speelt: dans, gymnastiek,
contact- en verdedigingssporten (10-12/12).
vzw Parnas - Stationsstraat 301 - 1700 Dilbeek - tel. 02 463 02 04
- cvv_kdecuyper@hotmail.com
➜ Voordrachten voor ouders en leerkrachten (in De Nieuwe
Zurenborger, Antwerpen): Rekenproblemen: hoe opsporen en
aanpakken? (2/12); ADHD: hoe ermee omgaan, thuis en in de
klas? (13/1); Leerstoornissen: noodzaak van een attest ?! (11/2);
Dyslexie en vreemde talen: tips voor ouders en leerkrachten (23/3);
Het NLD-syndroom: het brein levert half werk (6/5).
Puzzel vzw - tel.03 239 65 35 - info@puzzel.be - www.puzzel.be
➜ Workshops rond integratie van gehandicapten: reeks 1:
Gedrag, gedragsproblemen en gedragsmodifi catie; Basiscursus
bewegingspedagogiek Veronica Sherborne; Circomotoriek; Relaxatie-
en hypnosetechnieken bij kinderen met problemen; Een neuropsychologische
benadering van visuele waarnemingsdysfuncties;
Neuropsychologie: van concept tot revalidatie; Interdisciplinair
overleg en diagnostiek rond leermoeilijkheden.
Vormingsdienst SIG - Kerkham 1 bus 2 - 9070 Destelbergen -
tel. 09 238 31 25 - info@sig-net.be - www.sig-net.be
➜ Agressiebeheersing: de kracht van grenzen (11/12 in Brussel);
Over omgaan met verschillen in een team (voor leidinggevenden;
4-11/12 in Brussel).
Impuls vzw - tel. 016 56 95 68 - info@impulsvorming.be -
www.impulsvorming.be
Secundair onderwijs
➜ Werken met de map «Goede minnaars»: vanaf 27/1.
Sensoa - Meersstraat 138D - 9000 Gent - tel. 09 221 07 22 -
Karen.DeWilde@sensoa.be - www.sensoa.be
➜ «Met twee weet je altijd meer» - nascholingsaanbod
2003-2004.
www.bop.vgc.be/onderwijs/nascholingscentrum of bij
Nascholingscentrum Brussels Hoofdstedelijk Gewest vzw
- Karel Bogaerdstraat 4 - 1020 Brussel - tel. 02 219 07 09
- nascholing.brussel@skynet.be
➜ Cursusaanbod ondersteunend personeel, middenkader
en directie.
www.ufsia.ac.be/idea/ of Centrum voor Andragogiek -
Ufsia - tel. 03 220 46 90 - cva.andragogiek@ufsia.ac.be
➜ Sprekend (zw)erfgoed: luik 1: Mondelinge
geschiedenis als discipline (11/12, 29/1, 26/2,
11/3 en 1/4); luik 2: Mondelinge geschiedenis en
culturele diversiteit (22/4 en 13/5).
Vlaams Centrum voor Volkscultuur -
tel. 02 243 17 30 - info@vcv.be - www.vcv.be
➜ Ontmoetings- en vormingsdagen Deeltijds
Kunstonderwijs: Cohabitatie tussen kunst,
ambacht en design (15-22-29/1 in Genk);
Fantasie wordt werkelijkheid - basiscursus
animatiekunst (20-27/1 en 3/2 in Deurne);
Workshop Stem (16/1 in Beveren-Waas);
Verzoening tussen oud en nieuw in het
zangonderricht binnen het DKO (23/1 in
Denderleeuw); Ontmoetingsdagen Beeldende
Kunst en Muziek: ICT-Beurs (1/2 in Hasselt);
Stemvorming (6/2 in Brugge); Ontmoetingsdag
Woord (19/2 in Aalst).
Volledig programma op www.ovsg.be
Hoger onderwijs
➜ Posthogeschoolvorming psychologie:
«Ik heet niet dom» - leren en leven met
leerstoornissen (8/1); Begeleiding van
kinderen met een depressie (9/1); Met
ouders werken aan straffen (13/1); Training
in creativiteitstechnieken (6/2); Begeleiding
van kinderen met autisme (17/2); Oplossingsgericht
werken in een schoolpedagogische
context (27/2); Voorstelling van
een cursus voor ouders van een kind met
ADHD (12/3); Mondelinge taalstoornissen
bij kinderen (24/3).
Lessius Hogeschool - departement Psychologie
- Sanderusstraat 45 - 2018 Antwerpen - tel. 03 241
08 29 - guido.valkeneers@lessius-ho.be
KLASSE NR.140 17

Leerkrachten gezocht
➜ Gedetacheerde
Gezocht: vastbenoemd leerkracht om vanaf
januari te werken met klassen derde graad
lager onderwijs in het inleefatelier Filippijnen
in Genk. Voorts ontwerp je mee lesmateriaal
en geef je vorming aan leerkrachten.
Info, profi el, voorwaarden op
www.studioglobo.be of via tel. 011 26 54 20
➜ Schrijvers
Gezocht: leerkrachten-schrijvers met ervaring
in het studiegebied hout (zowel schrijnwerker-timmerman
als meubelmaker) om samen
te werken rond een modulair handboek
hout (zo’n 38 delen). Liefst met ervaring met
schrijven voor BSO/TSO/BuSO.
Info en kandidaturen bij Fonds voor Vakopleiding
in de Bouwnijverheid -
edwin.deceukelaire@azf.vlaanderen.be -
tel. 0478 59 40 89
➜ Vertaler
Gezocht: tweetalige leerkracht houtbewerking
om een cd-rom over hout herkennen te vertalen
naar het Frans.
GITOK Kalmthout - Frans Van Dooren -
vdof@pi.be
➜ Promotor
Gezocht: leerkrachten om als zelfstandige in
bijberoep taalcursussen te promoten in regio
Brugge-Kortrijk.
Meer info en kandidaturen bij EF Education -
talenscholen.be@ef.com
Extra Chicago
De Broadway-musical «Chicago» komt naar Antwerpen
en Gent. Een succesvolle productie, met een sterk
verhaal over geweld, corruptie, hebzucht, overspel en
bedrog én één van de beste partituren ooit geschreven
in dit genre. De choreografi e van legende Bob Fosse
en de geestige dialogen zorgen voor een welgesmaakte
Engelstalige musical. Zeer geschikt dus voor schoolvoorstellingen
voor leerlingen tweede en derde graad secundair
onderwijs.
Het loopt storm voor de schoolvoorstellingen (zie ook vorige
Klasse, p. 21). Organisator Music Hall Group heeft dan ook extra
data toegevoegd: 28 november (14 u.) in Stadsschouwburg
Antwerpen, 4 en 5 maart (14 u.) in Capitole Gent. Tickets kosten
12,50 euro per leerling. Reserveer meteen via k.lewijze@musichall.be
(wie eerst mailt, eerst chicagoot)
Van mensen en dingen
«Van mensen & dingen» is een «nieuw» tijdschrift voor
volkscultuur in Vlaanderen. Nieuw tussen aanhalingstekens,
want het blad is de samensmelting van «Oost-Vlaamse Zanten»
(sinds 1926) en «Mengelmaren» (sinds 1993). Het nieuwe «Van
mensen & dingen» laat bevlogen theoretische discussies voor
andere bladen en concentreert zich op verslag van concreet
onderzoek en veldwerk, informatie voor een breed publiek
dus. Het blad werkt structureel samen met het Huis van Alijn
(Gent) en het Stedelijk Museum voor Volkskunde Brugge, maar
wil heel Vlaanderen bestrijken (met inbegrip van Zeeuws- en
Frans-Vlaanderen).
Het blad verschijnt vier keer per jaar. Een abonnement (met gratis
jaarboek) kost 16 euro. Losse nummers kosten 5 euro.
Meer info en bestellingen op users.pandora.be/kbov of via
kbvo@pandora.be
Ict in modules
In de brochure «Visie basiseducatie: opleiding ict» vind je
een concreet model voor een modulaire opleiding ict. Dit
model integreert computer en andere digitale apparatuur
in één opleiding en formuleert een aantal competenties die
cruciaal zijn om met nieuwe technologie te werken én die
als einddoelen kunnen gelden voor de hele opleiding.
18 KLASSE NR.140
MUSIC HALL
Scholen lopen
storm voor Chicago.
Geluid kan je ook tekenen.
Hoe kijk je naar het
landschap rondom?
D. HUYLEBROUCK & B. LABARQUE
VZW NATUUR- EN STEDENSCHOON
Die einddoelen zijn uitgetekend per niveau en je krijgt er
telkens concrete voorbeelden bij.
De brochure kost 5 euro, verzendingskosten niet inbegrepen.
Meer info en bestellingen bij Vlaams Ondersteuningscentrum
voor de Basiseducatie - Sam Dellens - tel. 015 44 65 00 -
sam.dellens@vocb.be
FysicArt
Natuurkunde als inspiratiebron voor creativiteit? Zowel
leerkrachten wetenschappen als leerkrachten uit plastische
vakken kunnen werken met holografi e en geluiden in de
klas. Dirk Huylebrouck en Bram Labarque (Sint-Lucas
Brussel) werkten met prof. Henri Eisendrath (dienst
Experimentele Fysica VUB) twee workshops uit die je
gratis kan aanvragen.
In de Holografi eworkshop toont de animator de werkwijze
en fysica aan de basis van een hologram. De leerlingen
kunnen vervolgens een eigen hologram belichten (met
laserpointer) en ontwikkelen. De Geluidsworkshop geeft
de leerlingen een visuele voorstelling van verschillende
soorten golven. Ze versterken geluid akoestisch door resonantie,
maken chladni-fi guren met een shaker, bepalen
de lengte van een snaar in functie van de toonhoogte en
maken dan zelf een snaarachtig instrument.
Je kan deze workshops het hele schooljaar aanvragen, volledig
gratis. Zo’n workshop duurt twee lesuren.
Info en reservaties: Sint-Lucas Architectuur Brussel-Gent
- tel. 02 242 00 00 - huylebrouck314@hotmail.com -
etopia.sintlucas.be/~dhuylebrouck/fysicart_web
Land in zicht
Leer je leerlingen bewuster kijken, naar landschappen
bijvoorbeeld. Met het educatief project «Land in zicht»
ontwikkelen de leerlingen een eigen visie over het
landschap. Dat gebeurt via observatie-, registratie- en
evaluatie-opdrachten in hun eigen landschap. Vanuit dit
veeleer aardrijkskundig perspectief kan je de link leggen
naar esthetica, Nederlands, godsdienst, zedenleer… Ook
Vlaamse schilders en dichters drukken zich uit over hun
landschap en de manier waarop dit verandert: van Gezelle
tot Snoeck, van Claus tot Raveel.
Je kan gratis een gedetailleerde lesbrief én zes
kunstpoëzieposters (80 x 60 cm) aanvragen.
Hier-
mee bouw je je eigen lespakket. Het materiaal is ontworpen
door KULeuven en Stichting Plint, in opdracht van vzw
Natuur- en Stedenschoon. Nog meer info vind je in «Buiten
& Binnen. Visies op en door het landschap» (Johan Pas;
12 euro), over de visie van kunstenaars op het landschap,
van de 16de eeuw tot nu.
Info en bestellingen bij vzw Koninklijke Vereniging voor
Natuur- en Stedenschoon - Els Van Tilborgh - Carnotstraat
47 bus 3 - 2060 Antwerpen - tel. 03 232 35 31 (namiddag)
- kvns@wol.be - www.kvns.be
SID-in Vlaanderen
«Wat ga je studeren?» Vermoedelijk zijn je laatstejaars
deze vraag al kotsbeu gehoord. En vermoedelijk hebben
ze er nog niet eens een defi nitief antwoord op. Misschien
kunnen de SID-in’s helpen. Er is zo’n SID-in (Studie-informatiedagen)
in elke provincie, steeds op donderdag
en vrijdag voor klassikale bezoeken en op zaterdag voor
individuele bezoekers. De toegang is gratis. Je ontmoet
er hogescholen en universiteiten, mét hun complete
studieaanbod. Dat studieaanbod vind je vanaf februari
ook op www.ond.vlaanderen.be/bolognaproces/. Voor
de liefhebbers: op 24 april is er ook een eendaagse
Euro-SID-in, voor wie overweegt om in het buitenland
te gaan studeren.
De SID-in’s vinden plaats van 8 tot 10 januari (Expohallen
Roeselare; tel. 051 22 64 54); van 15 tot 17 januari (Brabanthal
Haasrode; tel. 02 479 25 05); van 22 tot 24 januari (Limburghal
Genk; tel. 02 553 96 60); van 29 tot 31 januari (ICC
Gent; tel. 09 377 36 93) en van 11 tot 13 maart (Antwerp Expo
Bouwcentrum Antwerpen; tel. 03 206 13 11).
Meer info bij departement Onderwijs - SID-in team -
tel. 02 553 96 60

Klasse-service
➜ Wiskunde
Twee webwedstrijden om spelenderwijs leuke wiskunde
te ontdekken en om het meetkundeprogramma CABRI
te leren kennen. Deelnemen (tot 31 december) is gratis;
leuke ict-prijzen te winnen.
Alle info op www.gnomon.be
➜ Leren
Op 29, 30, 31 december en 2 januari kunnen leerlingen
eerste graad secundair onderwijs deelnemen aan een cursus
«Leren kan je leren». Deelnemen kost 120 euro.
Puzzel vzw - Uitbreidingsstraat 488 - 2600 Berchem -
tel. 03 239 65 35 - info@puzzel.be - www.puzzel.be
➜ Ontwikkeling
Gezocht: bedrijf dat educatief materiaal ontwikkelt en
verkoopt, zoekt leerkrachten die zelf materiaal hebben
ontwikkeld of hierrond ideeën hebben, om dit materiaal
samen uit te werken en op de markt te brengen. Hoofdzakelijk
materiaal voor het basisonderwijs.
Betzold Educatief - Kathy Devroe - info@betzold.com
➜ Mali
Collega’s Paul Venneman en Annie Schoenmaeckers
(vzw Ntiya Mangulu/De mangoboom in bloei; alfabetiseringwerk,
ontspannings- en vormingsactiviteiten enz.)
organiseren een reis door Mali, van 18 januari tot 2
februari, vooral geschikt voor aardrijkskundeleraars.
Paul Venneman - tel. 02 520 37 61 en Annie Schoenmaeckers
- tel. 03 219 31 89 - annie.schoenmaeckers@pandora.be
Proeven van het zuiden
«Proeven van het zuiden» is een korte productie (video
of dvd) voor jongeren(groepen) die een inleefreis naar
het zuiden voorbereiden. De video/dvd toont het wel en
wee van een groep Wase jongeren die zomer 2002 drie
weken naar Burkina Faso trokken. Ze werkten o.a. mee
aan een herbebossingsprogramma en verbleven een
week lang individueel in een Afrikaans gezin. Je ziet er
alles over hun voorbereiding, het werk ter plaatse, de
cultuurschok, vreugde en verdriet… Met de bijhorende
handleiding kan je de productie kritisch bekijken, want
«media vertellen niet de volledige waarheid, ook deze
reportage niet».
De reportage duurt 27 min. en is verkrijgbaar op video
(33,88 euro) of dvd (39,93 euro).
Info en bestellingen bij Avimo vzw - Kardinaal Mercierplein 3
- 3000 Leuven - tel. 016 23 42 93 - avimo@kerknet.be
Medialab
Je leerlingen bewuster leren omgaan met media? In het
ABC-Medialab in het gloednieuwe educatieve centrum
van het Paleis voor Schone Kunsten, de «Bozarstudios»,
ontdekken ze de geschiedenis van beeld en geluid, van
fi lm en televisie. Daarna gaan ze zelf aan het werk en
maken een eigen animatiefi lm, reportage of geluidsdecor
met nieuwe en oude technieken. Zo leren ze beeld en
geluid te analyseren.
Het Medialab is een concept van Art Basics for Children in
opdracht van Bozarstudios.
Meer info op tel. 02 507 84 08 of via studios@bozar.be -
www.abc-web.be - www.bozar.be
Binnenspeeltuin
In België regent het zowat één dag op twee: organisatoren
van schoolreizen kiezen dan vaak ook het zekere boven
het onzekere. Binnenspeeltuin «Speelstad» heeft in
haar twee «Speellandjes» en in de «Mega Speelstad»
zowel binnen als buiten een aantal attracties voor de
allerkleinsten (tot 7 jaar). Het aanbod is uitgebreid: van
kinderboerderij tot monorails, botsautootjes, ballenbad,
springkasteel... Vraag een brochure aan of kijk even op
www.speelstad.be.
Speelstad - nv Hertoginnedal - Lenaerts-Meeus - Brechtsesteenweg
45 - 2390 Westmalle - tel. 03 309 13 07
- www.speelstad.be
VLAAMS PARLEMENT
XXX
Xxx.
AARDAPPELCOMICS
BOZAR
Leerlingen maken
hun eigen fi lm.
Hoe je leerlingen
vertellen over
burgerzin.
Pure, onvervalste
«American» comics van
Vlaamse bodem.
De kracht van je stem
Hoe leg je aan kinderen en jongeren uit wat democratie
is? Wat is democratisch handelen? Wat is burgerzin?
«De kracht van je stem» is een initiatief voor democratische
opvoeding, gestart door de Vlaamse Onderwijsraad
en later overgenomen door het Vlaams Parlement. Je krijgt
er educatief materiaal om op school te werken rond democratie
en de eindtermen «opvoeden tot burgerzin». Het
materiaal biedt o.a. een algemene infomap voor leerkrachten,
een compleet project voor leerlingen derde graad lager onderwijs,
doedozen voor 10-14-jarigen, een mini-stripverhaal
voor de tweede graad ASO/TSO/KSO, een totaalproject voor
tweede, derde en vierde graad BSO, een totaalpakket voor derde
graad ASO/TSO/KSO, digitaal materiaal voor DBSO, BuSO en
Basiseducatie. Als afsluiter van het project kan je misschien
zelfs op bezoek in het Vlaams Parlement.
Alle info, bestellingen, begeleiding, ondersteuning via
www.dekrachtvanjestem.be of
dekrachtvanjestem@vlaamsparlement.be
Je leest meer over het project «De kracht van je stem»
op p. 14 in deze Klasse.
Edukadee
Meer dan 60 formules en pakketten in één map, of zowat het
hele educatieve aanbod van de provincie Vlaams-Brabant. Je
vindt hier educatieve projecten, inleefi nitiatieven, gezondheidscampagnes,
levende verkeersparken, theaterkoffers,
natuur- en milieuactiviteiten… Vlaams-Brabantse scholen
kregen in principe een map toegestuurd, in januari volgt een
aanvulling met nieuwe projecten.
Meer info bij dienst Onderwijs - tel. 016 26 76 23 -
bruno.kestens@vl-brabant.be
Vlaamse comics
Dump je stapel Batman-, Superman- en X-men-comics
in een grote doos op zolder en maak plaats voor Aardap- Aardap-
pel Comics, een Vlaamse uitgeverij die nieuwe comics
uitbrengt, in een moderne en Amerikaanse stijl. Op
dit moment zijn de eerste delen verschenen van
«SWAB-Team» (een geheime dierenorganisatie
die vanuit een abdij strijdt tegen dierenmishandeling)
en «Mango & Spit» (dolle avonturen van
twee monsterdoders). Tweemaandelijks zal een
nieuwe comic verschijnen.
«SWAB-Team» (36 blz.) kost 6 euro, «Mango &
Spit» (28 blz.) 5 euro, verzendingskosten inbegrepen.
Info bij Aardappel Comics (Vamos BVBA)
- Kristiaan Erlingen - tel. 0497 06 94 88
- kristiaan@swabteam.com of Wim Tilkin
- tel. 016 77 17 59 - vamos@skynet.be -
www.aardappelcomics.com
KLASSE NR.140 19

Regenwoud.kom
Samen met je leerlingen ontdek je de mysterieuze
regenwouden, vergeten culturen en opzwepende
muziek van Costa Rica… én leer je je eigen
achtertuin in een geheel nieuw perspectief
kennen. «Regenwoud.kom» is een virtuele
expeditie én wedstrijd voor leerlingen derde
graad secundair onderwijs (ASO-TSO-KSO).
Een e-learning platform brengt de leerlingen
naar de verschillende onderdelen van het Tirimbina-regenwoud.
Drie lespakketten geven
de leerlingen de kans om antwoorden te vinden
op vragen en probleemstellingen rond
milieu, economie en het sociale leven in een
tropisch regenwoud. Je kan kiezen uit thema’s
als biodiversiteit, Caribische muziek, de oude
Voto-cultuur, gelijke kansen voor vrouwen,
biologische waterzuivering, jobs… Virtuele
uitstappen naar het regenwoud, veldoefeningen
in Vlaanderen, een discussieforum
waarop je leerlingen vragen kunnen stellen
aan deskundigen… Voor elk thema kan je
een zestal lesuren uittrekken.
«Regenwoud.kom» is ontwikkeld door She Consultancy,
in opdracht van Landscape Foundation
en met steun van Vlaamse Gemeenschap. WWF-
Belgium coördineert de actie.
De meest enthousiaste, creatieve en gemotiveerde
klassen kunnen een reis winnen naar één van de
laatste Europese oerbossen (elke klas die drie thema’s
volledig uitwerkt, komt hiervoor in aanmerking). Hou
alvast www.regenwoud.com in de gaten!
De expeditie steekt van wal op 19 januari. Meer
info over het project en hoe je kan meereizen op
www.regenwoud.com of via educatie@wwf.be
Open doek
Toneelauteurs kunnen bij Opendoek in de prijzen vallen.
Ben jij de auteur van een recente toneelkomedie (niet langer
dan één jaar geleden gepubliceerd en/of opgevoerd; een
volavondstuk met minstens zes rollen)? Zorg dan dat je
hiermee vóór 31 december kan meedingen naar de Opendoek-prijs.
Géén geldprijs dit keer, wél kiezen organisatoren
Opendoek en Provinciale Bibliotheek Limburg max. vijf werken
die een stevige promotie krijgen op de repertoiredag (22 mei)
en tijdens een «Ronde van de Humor».
Meer info, reglement en inschrijvingen bij Provinciale Bibliotheek
Limburg - Jef Houbrechts - jhoubrechts@limburg.be -
tel. 011 29 59 23 of bij Opendoek vzw - trudo.groffi @skynet.be -
tel. 011 53 38 14
Kunstinspiratie te koop
Leerkrachten op zoek naar inspiratie om zelf met kunst aan de slag
te gaan in hun klas vinden die ongetwijfeld in de navormingssessies
van Kunst in Zicht. Je kan er terecht voor inspiratie, ondersteuning
en begeleiding bij kunstzinnige projecten, navorming rond muzische
vorming, advies over kunstenaars in de klas…
Bij de drie sessies van «Dialoog» (vanaf 13 januari 2004)
ontmoet je telkens een dramadocent, met wie je in dialoog kan
gaan over kunsteducatie in de klas, opnieuw aangevuld met een
theatervoorstelling in de Warande. Of: «Hoe met eenvoudige
ingrepen grotere muzische resultaten bereiken?»
Ten slotte is er «Theaterstorm» (i.s.m. Mooss en de cultuurcentra),
waarbij een dramadocent de leerlingen in je eigen
klas actief voorbereidt op een theaterbezoek.
Meer info op www.kunstinzicht.be. Snel inschrijven is aangewezen.
Kunst in Zicht - Warandestraat 42 - 2300 Turnhout -
tel. 014 47 21 56 - kiz@warande.be
20 KLASSE NR.140
Virtuele expeditie naar het Midden-
Amerikaanse regenwoud.
STAR EVENTS
3 tot 5 procent van de leerlingen lager
onderwijs hebben een depressie.
Let’s dance the night away!
REGENWOUD.KOM/WWF-BELGIUM
SOCIALISTISCHE MUTUALITEIT
Het blauwe kuikentje
Wat betekent adoptie voor adoptiekleuters en hoe gaan
leerkrachten hiermee om? Adoptiekuiken Stilo is blauw en
heeft twee mama’s. Een natuurlijke moeder («buikmama»)
en een adoptiemoeder. «Stilo, het blauwe kuikentje» is een
project rond «anders zijn» voor kinderen van vier tot zeven
jaar. Via een animatiefi lmpje leren de leerlingen Stilo en zijn
verhaal kennen. De bijhorende educatieve materialenkoffer
(spelmateriaal, draaiboek, boeken, muziek…) geeft 25
creatieve verwerkingssporen rond personages herkennen,
inleven in de personages (blij, bang, boos, verdrietig) en
«anders zijn»herkennen.
Dit project is een initiatief van Vereniging voor Kind en Adoptiegezin
(VAG). Je kan een Stilokoffer lenen (25 euro voor drie weken)
bij de provinciale coördinatoren in Antwerpen (tel. 03 384 03 49),
Limburg (tel. 089 38 13 63), Oost-Vlaanderen (tel. 09 252 42 99),
Vlaams-Brabant (tel. 02 687 38 95) en West-Vlaanderen
(tel. 050 78 08 32).
Meer info bij VAG - Sulferbergstraat 38 - 8000 Brugge -
tel. 050 33 13 58 - vzw.vag@pi.be
Voel je sprieten
In elke Vlaamse klas is minstens één kind depressief. Dat hebben
onderzoekers uitgemaakt. Kinderverdriet wordt wel vaker
afgedaan als boerenbedrog of krokodillentranen. Maar als een
kind daardoor zijn gevoelens niet meer durft te uiten, dan ligt
de weg naar een depressie open. Hoe kan je met kinderen
denken en praten over gevoelens? Hoe pak je dat aan met heel
de klas? Drie nieuwe projecten snellen je te hulp:
1. «Voelsprieten: gevoelens op tafel!» (12,50 euro) is
een «gevoelig» kaartspel voor negen- tot twaalfjarigen.
Levensechte situaties, een plezierig concept en een vleugje
competitie doen kinderen ervaren dat elk gevoel recht van
bestaan heeft.
2. «Pak van mijn hart» (20 euro) wil depressie bij kinderen
van zes tot twaalf jaar aanpakken voor het erger wordt. Dit
project van prof. Frank De Fever (VUBrussel) heeft vijf jaar
proefgedraaid in de klas. Het bevat een cd, een video, een
handpop, een gezelschapsspel en tekeningen.
3. «Kinderen en depressie» (één gratis ex.; bijkomende ex.
0,25 euro; gratis downloadbaar) wil leerkrachten en ouders
informeren. In duidelijke taal beschrijft deze brochure hoe
en waarom kinderen depressief zijn of worden en wat ze er
mee kunnen aan doen.
Info en bestellingen: Ellen Van Looy - dienst gezondheidsbevordering
- Socialistische Mutualiteiten - Sint-Jansstraat 32 - 1000
Brussel - tel. 02 515 03 91 - gezond.mail@socmut.be. Dit is een
initiatief van de Socialistische Mutualiteiten, het Centrum Informatieve
Spelen, de Vrije Universiteit Brussel en Impressant
De langste nacht van Vlaanderen
Vijf leerkrachten kunnen hun partner uitnodigen voor een
gratis nachtje dansen en feesten in een luxe tentencomplex
naast de Grenslandhallen in Hasselt. De datum: 31
december, oudejaarsnacht. Radio Donna, Studio Brussel,
Radio 2 en TMF nodigen vanaf 22 u. ten dans. Innerlijke
versterking vind je in het Terras Café of de Champagne
& Booze Bar.
«De nacht - Vlaanderens langste oudejaarsnacht» vindt tegelijk
plaats in Antwerpen, Leuven, Gent, Oostende en Hasselt,
wat betekent dat zowat 40 000 de nacht weg zullen dansen.
Alle (ticket)info op www.denacht.be - tickets kan je bestellen
via www.easyticket.be
Vijf leerkrachten kunnen een gratis duoticket winnen
voor Hasselt. Stuur een (vroeg) nieuwjaarsmailtje naar
secr.leerkrachten@klasse.be en misschien is Santa Claus je
wel goed gezind.

Algemeen Nederlands
Je hoort niet graag hoe de tussentaal van je leerlingen
stilaan het Algemeen Nederlands op school verdringt.
Je kan je niet van de indruk ontdoen dat leerlingen
vandaag nonchalanter omgaan met spelling dan
vroeger. Je merkt dat leerlingen het moeilijk hebben
om leerstof helder te formuleren? Je zou als school
wel een beleid rond taal willen voeren, maar je weet
niet goed hoe eraan te beginnen?
DPB-Brugge organiseert op woensdag 18 februari (vanaf
14 u.) een taalbeleidsbeurs in het Sint-Jozefsinstituut
in Tielt. In tien werkwinkels krijg je suggesties voor een
concrete aanpak in je klas of school.
Meer info bij DPB-Brugge - tel. 050 37 26 75 -
dpb@sip.be
De Groene Man
«De Groene Man» is een educatief project waarbij
een groepje «ambachtslui» via demonstraties de Keltische,
middeleeuwse of Vikingwereld in de klas tot
leven brengen. Je bepaalt zelf de periode en het aantal
ambachtslieden dat je op bezoek wil krijgen. Voor
1 000 euro komen 5 ambachtslieden, een muzikant
en een verteller. Die werken op de manier van onze
voorouders én dragen kledij uit die tijd. Beperkingen:
je kan dit project alleen voor een vrijdag aanvragen
en er moet minimaal 50 m 2 ruimte beschikbaar zijn,
zodat de groep letterlijk zijn tenten kan opslaan. «De
Groene Man» richt zich vooral de derde graad lager
en de eerste graad secundair onderwijs.
Meer info en reservaties bij Jeroen Grillaert - tel. of fax
09 361 29 00 - degroeneman@hotmail.com
Snoezelen
«Snoezelen» is een manier om je bewust te (leren)
ontspannen, te onthaasten en (opnieuw) te leren genieten.
Je kan het overal en altijd doen, thuis en op
school. Jeugdtip (Vlaamse Neutrale Ziekenfondsen)
heeft zelfs een mobiele snoezelruimte ontworpen.
Vraag de gratis snoezelfolder.
Jeugdtip vzw - Nijverheidsstraat 5 - 9300 Aalst - tel.
0475 98 14 71 - info@jeugdtip.be - www.jeugdtip.be
Nachtegaal in nieuw jasje
«De keizer van China is een Chinees». Zo begint
het sprookje «De Chinese nachtegaal» van Hans
Christian Andersen, een sprookje over hebzucht
en trouw, over echt en namaak, over vriendschap
en erkenning.
Jeugdtheater Het Appeltje stak het sprookje in een modern
jasje, met muziek, liedjes en prachtige kostuums. Er
zijn voorstellingen op 22, 23, 26, 29 en 30 december en
2 januari, telkens om 15 u.
Meer info en reservaties op tel. 03 234 30 50 -
info@hetklokhuis.com - www.hetklokhuis.com
Zorgen voor…
«Zorgen voor… kent geen leeftijd!» is een nieuwe
lesmap voor leerkrachten zesde klas lager onderwijs.
In de map vind je basisteksten en methodieken om
rond zorg te werken (zorg, mantelzorg, gevoelens
en zorgverlening, concreet omgaan met zorg). Als
bonus krijg je de brochure «De weg kwijt» (over
dementie). Bij de map hoort een cd-rom met alle
teksten, foto’s van zorgsituaties en bordtekeningen.
Op users.skynet.be/fa415276 vind je bovendien
on line de volledige tekst van de «Gids in de
Thuiszorg».
De map «Zorgen voor… kent geen leeftijd!» kost 20 euro
+ verzendingskosten.
Info en bestellingen bij Werkgroep Thuisverzorgers vzw -
tel. 016 22 73 37 - werkgroep.thuisverzorgers@skynet.be
- users.skynet.be/fa415276
FILM STUDIO A BOOM/DANISH FILM INSTITUTE
Wat zou jij doen als je naast
een heks woonde?
Ontspannen, onthaasten, genieten.
Zorgverleners van alle leeftijden.
Jeugdfi lmfestival
In februari kan je op drie Antwerpse locaties de
nieuwste jeugd- en jongerenfilms ontdekken tijdens
het 16de Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen.
Tijdens de krokusvakantie zijn er voorstellingen
voor het grote publiek, van 16 tot 20
februari zijn er speciale schoolvoorstellingen.
Op het programma o.a. Prop & Berta, De Kleine
IJsbeer, Killer Kid, Valentin, les Triplettes de
Belleville, The Pianist, Le Fils, Bloody Sunday
enz. Bij elk film hoort een educatief dossier.
De voorstellingen vinden plaats in UGC Antwerpen,
CD Cinema Deurne en CC De Kern Wilrijk.
Meer info bij Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen
- tel. 03 232 64 09 - kidfilm@skynet.be - www.kidfilm.be/
schoolvoorstellingen
Extraatje: tien leerkrachten kunnen een exemplaar
winnen van de video «The making of Science Fiction»
(Dany Deprez, met o.a. Koen De Bouw en Wendy van
Dijk). Je moet maar één vraag beantwoorden: wie is de regis-
seur van de nieuwe jeugdfilm «Prop & Berta»? Stuur een kaartje
met het (juiste) antwoord én al uw adresgegevens naar Klasse
(Per Fly) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. De onschulonschuldige hand doet de rest.
VZW JEUGDTIP
TONI MEERT
Klein applaus
«Klein applaus» is een boekje met drama-activiteiten en
achtergrondinfo om met 3-9-jarigen in de klas rond drama
te werken. Het biedt inspiratie, dramavaardigheden én 24
voorbeeldactiviteiten voor 3-4-, 5-6- en 7-8-jarigen. «Klein
applaus» is ook wat je als begeleider van een muzische
activiteit af en toe geeft: een motiverend duwtje in de rug,
een bekrachtiging van wat je leerlingen doen.
Het onderwijsteam van Spelewei, mu-6 heeft rond het
boekje een praktisch vormingspakket uitgewerkt over
drama met jonge kinderen, ideaal voor bijvoorbeeld
een pedagogische vormingsdag. Het boekje is uitgegeven
bij Abimo, Waasmunster en kost 14 euro;
de vormingsdag 195 euro.
Meer info bij Spelewei vzw - mu-6 - Kapellekensweg
2 - 3010 Kessel-Lo - tel. 016 35 05 50 -
mu-6@spelewei.be
Tien gratis exemplaren van het boekje en
één gratis nascholing wachten op geïnteresseerde
leerkrachten. Stuur vóór 20 december
een briefje naar Spelewei of een mailtje naar
mu-6@spelewei.be en vertel daarin ook wat je
zelf zoal in je klas hebt ondernomen rond drama,
wat wél en niet werkt (en vermeld ook of je boek
of nascholing wil winnen).
Toneel op school
Op zaterdag 3 april 2004 (9.30 tot 16 u.) is
er een studiedag over theorie en praktijk
van toneel en musical op school. Het hele
proces komt aan bod, van wording (stukkeuze,
acteurs, regie, auteursrechten…)
tot dramaturgie, kindbeeld en grensvervaging.
De voormiddag sluit af met een
toonmoment, waarbij de Steinerschool
Gent een beeld geeft van haar theaterpraktijk.
In de namiddag ontdek je de collectie
theaterteksten van initiatiefnemer Provinciale
Bibliotheek Limburg. Voorts is er
een cd-rom ter inzage over de collectie
van de bibliotheek van de Nederlandse
Vereniging voor Amateurtheater en kan je
dialogeren met een twintigtal kinder- en
jeugdtoneelschrijvers uit Vlaanderen en
Nederland.
Het aantal deelnemers is beperkt tot twee per
school. Deelnemen kost 10 euro (alles inbegrepen,
ook broodjesmaaltijd ’s middags).
Meer info bij Provinciale Bibliotheek Limburg
- dienst Toneel - Jef Houbrechts -
tel. 011 29 59 23 - jhoubrechts@limburg.be
KLASSE NR.140 21

Let op
Je bent leerkracht, zorgbegeleider, leerlingbegeleider
en je zoekt hulp bij de aanpak
van leerlingen bij wie het leren niet vanzelf
verloopt? Abonneer je dan op de gratis
nieuwsbrief «Letop». Je krijgt dan elke
maand een overzicht van nieuwe boeken
en publicaties, boeiende websites en
actuele ontwikkelingen in je mailbox.
Inschrijven kan via www.letop.be/nieuws/
Subscribe.asp.
Op www.letop.be vind je trouwens een
schat aan informatie. Meer dan honderd
praktische artikels helpen je op weg bij
de aanpak van leerstoornissen en leerproblemen.
Met de gebruiksvriendelijke
zoekfunctie kan je gericht tips en hulpmiddelen
opsporen. Voorts is er een agenda,
een forum en een infotheek met links naar
interessante websites.
www.letop.be - Els van Doorslaer -
info@letop.be
Feest op straat
Hoe organiseer ik (met de school) een
straatfeest en hoe zit dat met de verzekeringen?
Kan ik subsidies krijgen voor een kunstproject?
Wanneer valt de Vlaamse zwemweek
en welke activiteiten zijn interessant voor onze
school? Antwoord en ondersteuning vind je
op het nagelnieuwe «Platform voor Sociale
Samenhang». De website wil mensen dichter
bij elkaar brengen via informatie, ideeën en
doorverwijzingen, én via een forum met echte
mensen. Zowel wie een goed idee of project
zoekt als wie er een heeft gerealiseerd, kan op
het platform terecht. Op de site vind je info over
feesten, spelen en bewegen, handelen en «sjacheren»,
spelen en bewegen, kunst smaken, zorgen en
helpen. Een activiteitenkalender houdt je up-to-date
en in de rubriek «vraag en aanbod» vind je mensen,
materiaal en middelen. Op het forum is ook je eigen
idee welkom. Het platform is een initiatief van de Koning
Boudewijnstichting.
www.socialesamenhang.be
Pleegzorg op school?
In Vlaanderen wonen ruim 5 000 kinderen bij pleegouders.
De kans is dus reëel dat er ook bij jou op school (in je eigen
klas?) pleegkinderen zijn, die tijdelijk (soms tot hun meerderjarigheid)
in het pleeggezin wonen. Met het lespakket en de
schoolmusical «Gilly» kan je met de hele klas nadenken over
pleegzorg en pleegkinderen: wat het betekent voor een kind
om bij pleegouders te wonen, wat het voor de klas betekent
en hoe je hiermee in de klas omgaat.
De pakketten zijn gebaseerd op «Stoere Gilly» (Katherine
Paterson), een soort zusje van Pippi Langkous en Annie. De
musical is een bewerking van een Nederlandse musical die in
opdracht van Stichting Pleegzorg Nederland tot stand kwam.
In het pakket vind je een uitgewerkt script met liedjesteksten,
een cd met de muziek en een uitgebreide handleiding, met
gebruikerstips en achtergrondinformatie over pleegzorg.
Het lessenpakket bevat leerlingenboekjes, een lesbrief met
achtergrondinfo en suggesties voor creatieve lesvormen én
het boek «Stoere Gilly».
De pakketten kosten elk 15 euro. Als je ze allebei bestelt, betaal
je 27,50 euro, verzendingskosten inbegrepen.
Meer info en bestellingen bij vzw Opvang - Tenderstraat 14
- 9000 Gent - tel. 09 245 27 26 - hoofdzetel@opvang.be
- www.opvang.be
Opvang vzw (Vrijwillige dienst voor Pleegzorg) zoekt permanent
gezinnen die kinderen of jongeren willen opvangen,
voor een bepaalde periode of eventueel enkel gedurende
weekends en/of vakanties - meer info op gratis nummer
0800 30 181 - www.opvang.be
(advertentie)
22 KLASSE NR.140
Gratis nieuwsbrief rond leerproblemen.
PLATFORM VOOR SOCIALE SAMENHANG
Info die mensen dichter bij elkaar brengt.
LDVBATES/11.11.11
Gratis kennismaking met
geëngageerd theater.
DE NAYER INSTITUUT
Viem em kaaneesaa.
LET OP
Naar de gewone kleuterschool
Het drieluik «Naar de gewone kleuterschool» geeft
informatie en houvast bij de integratie van kinderen
met een mentale handicap of algemene ontwikkelingsachterstand
in het gewoon kleuteronderwijs. «Als
kiezen minder vanzelfsprekend wordt» (deel 1) belicht
hoe ouders en scholen beslissen om deze kinderen al
dan niet naar een gewone kleuterschool te laten gaan.
«Begeleiding bij integratie en inclusie» (deel 2) gaat in
op de begeleiding van kleuterleiders met één van deze
kinderen in de klas. Deel 3 ten slotte, «Praktische tips
voor integratie en inclusie», verzamelt suggesties voor
de dagelijkse praktijk van gewoon kleuteronderwijs op
maat van een kleuter met een mentale handicap of een
algemene ontwikkelingsachterstand.
Het drieluik «Naar de gewone kleuterschool» is een realisatie
van De Tandem, dienst Thuisbegeleiding voor mentaal gehandicapten
Oost-Vlaanderen vzw. Het is uitgegeven bij Garant
Uitgevers en kost 6,90 euro (deel 1), 10,50 euro (deel 2) en
9,50 euro. Je kan het drieluik ook rechtstreeks bestellen bij De
Tandem. Dan betaal je 20 euro (+ 5 euro verzendingskosten).
De Tandem - Groot Begijnhof 26 - 9040 Sint-Amandsberg -
tel. 09 228 99 29 - de.tandem@pi.be - www.de-tandem.be
Vernieuwd economieonderwijs
Vanaf september volgend jaar is er een nieuw leerplan
economie voor de derde graad secundair onderwijs. Een
nieuw programma, andere klemtonen… Leerkrachten
economie ASO kunnen het ontdekken op een speciale
én gratis studiedag op 13 januari in Leuven. Deskundigen
lichten enkele nieuwe leerstofonderdelen toe. Bovendien
krijg je er meer info over de nieuwe bachelor-masterstructuur
die eveneens vanaf september 2004 van start gaat.
Wat houdt deze structuur precies in? Wat staat toekomstige
studenten te wachten?
De studiedag is een initiatief van Faculteit Economische en
Toegepaste Economische Wetenschappen KULeuven (FETEW),
i.s.m. Vliebergh-Senciecentrum. Meer info en inschrijvingen
bij FETEW - tel. 016 32 66 93 -
marie.tolleneer@econ.kuleuven.ac.be
Water, mensenrecht of
koopwaar?
Op vrijdag 16 januari (10 u.) kunnen leerkrachten secundair
onderwijs gratis kennismaken met twee nieuwe
producties van De Vieze Gasten. Je ziet er een fragment
uit «Globaal genomen» (een dynamische, interactieve
voorstelling over globalisering) en «Water, mensenrecht
of koopwaar» (muziektheater i.s.m. 11.11.11, Protos en
Wereldcentrum Internationale Opvoeding/WIO). Na de
voorstelling kan je napraten met De Vieze Gasten en met
mensen van de meewerkende organisaties. Je kan er zelfs
een hapje mee-eten.
Meer info en reservaties (tot 12/1) op tel. 09 237 04 07
- De Vieze Gasten - Reinaertstraat 125 - 9000 Gent -
mong.rosseel@pi.be - www.deviezegasten.org
Verborgen boodschappen
Cryptografi e (geheimschrift) en steganografi e (boodschappen
verbergen in beelden) zijn onderwerp van het
nieuwe wetenschappelijk project «Geheime berichten en
verborgen boodschappen». Informatie digitaal voorstellen,
informatie versleutelen en informatie verbergen zijn de
invalshoeken. Het projectmateriaal bestaat uit een boekje
(beschrijving van de bouwstenen van geheimschrift en
steganografi e), een website en cd (met praktische programma’s
om alles zelf uit te proberen) en een wedstrijd (win een
digitale camera of digitale projector voor de klas).
«Geheime berichten en verborgen boodschappen» is een
project van Hogeschool voor Wetenschap & Kunst De Nayer
Instituut. Het materiaal is gratis beschikbaar voor klassen
tweede en derde graad secundair onderwijs (zolang de voorraad
strekt).
Meer info op www.geheimeBerichten.be of via
gds@denayer.wenk.be

Nieuw unieversum
Is «een schilderij inkaderen» correct Nederlands? Ben je
op zoek naar vertaalwerk of wil je graag meewerken aan
een nieuw schoolboek? Welke tijdschriften bestaan er voor
taalleerkrachten en waarover hebben ze het zoal? Waar
vind je ideeën voor meer variatie in je lessen? Voor het
antwoord op deze en een karrenvracht andere vragen kan
je terecht in het volledig vernieuwde «Taalunieversum».
Op deze website vind je informatie en verwijzingen over
onderwijs Nederlands in de breedste zin van het woord:
recente artikels en onderzoek, taaladvies en lesmateriaal,
vacatures en nieuwsberichten, een agenda en links naar
bruikbare websites. Plus gratis toegang tot de Digitale
Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. Het Taalunieversum
is een service van de Nederlandse Taalunie en
kijkt over alle grenzen heen.
www.taalunieversum.org
Geweldloze opvoeding
Hoe kan je je weerbaar opstellen zonder geweld te gebruiken
(verbaal of fysiek)? Kinderen doen elkaar vaak
geweld aan, doen ons geweld aan en omgekeerd. Vaak
weet je niet hoe deze situaties op een andere manier aan te
pakken. Welke elementen in opvoeding leiden tot geweld
in de maatschappij? Welke omgangsvormen stellen we
in de plaats?
De antwoorden op deze en andere vragen krijg je tijdens
het Gezinsweekend voor leerkrachten, ouders, grootouders,
opvoeders en/of kinderen/kleinkinderen. Kinderen vanaf 6 jaar
kunnen een deel van het programma meevolgen, voor jongere
kinderen is er kinderopvang.
Het Gezinsweekend vindt plaats van vrijdagavond 6 tot
zondagnamiddag 8 februari in Veldegem. Meer info en
inschrijvingen bij De Vuurbloem - tel. 050 37 36 99 -
devuurbloem@skynet.be
Muco in de klas
Elke week wordt er in België een kind geboren met
mucoviscidose (muco). Daarmee is muco de meest
voorkomende levensbedreigende, erfelijke aandoening
in ons land. En wat als je zo een bijzondere leerling in de
klas hebt? De mucovereniging heeft een lessenpakket ontwikkeld
voor leerkrachten en leerlingen lager onderwijs.
Naast achtergrondinformatie leert het pakket de leerlingen
omgaan met het anderszijn van hun medeleerling met
muco. In de handleiding vind je verhaaltjes, oefeningen
en spelletjes, waarmee je zelf je les(sen) kan samenstellen.
De leerlingen krijgen werkblaadjes. Er is bovendien
een mucokoffer met concreet behandelingsmateriaal en
kleurenplaten die het leven met muco tonen.
Je kan al dit materiaal gratis aanvragen bij Belgische Vereniging
voor Strijd tegen Mucoviscidose - J. Borlélaan 12
- 1160 Brussel - tel. 02 675 57 69 - muco@info.be - voor de
mucokoffer betaal je wel een waarborg van 30 euro
Gezocht: bruikbare software
Op zoek naar bruikbare educatieve software? Raadpleeg
dan www.programmamatrix.be. De programmamatrix
bundelt gratis, objectief en overzichtelijk beschikbare
software voor het basisonderwijs. Regelmatig vind je
er beschrijvingen van nieuwe pakketten, zoals bijvoorbeeld:
➜ «Pettson en Findus - de sleutel van de onderburen»
(denk-, behendigheids- en creatieve spelletjes voor
7-12 jarigen);
➜ «Klikraak - het jaartje rond 2» (taal- en rekenoefeningen
voor het tweede leerjaar);
➜ «Speeltijd met spookjes» (grappig-griezelige spelletjes
en originele werkhoeken voor kleuters en 1ste graad
lager onderwijs);
➜ «Gymnast» (lesfiches, jaar- en dagplannen en
leerlingvolgsysteem voor de lessen lichamelijke opvoeding);
➜ «Een zaak voor TKKG - dodelijke chocolade» (detectivespel
voor 8-10 jarigen).
Alle info op www.programmamatrix.be
LANGZAAM VERKEER VZW
Mini-muziektheater over de
fantasie van uw leerlingen.
TRIMUSETTE
UITGEVERIJ LANNOO Gratis verkeersveiligheidspakket.
Gratis info over bruikbare educatieve software.
Wam Wam Wappa
Twee muzikanten fantaseren, met hulp van de
leerlingen, een fantasieland bij elkaar. Daarin gaan
ze zelf op expeditie, veranderd in kleine meisjes. Dit
mini-muziektheater (mini-opera) mikt op leerlingen van 5
tot 10 à 12 jaar (max. 100 per voorstelling). Ann Callens-
Janssens en Heidi De Nef spelen, zingen, improviseren,
fantaseren, musiceren.
«Wam Wam Wappa» kost 349 euro (tweede voorstelling op
dezelfde dag: 259 euro) en duurt één lesuur. Ann Callens-Janssens
kan vooraf een muzikaal-creatieve workshop leiden (max. 20
leerlingen; 249 euro).
Meer info op groups.msn.com/whitenblack/wamwamwappa.msnw
- callens.janssens@servimed.be - tel. 03 281 81 75
Veilig naar school
Met de schoolspaaractie «Veilig en milieuvriendelijk naar
school» kan je je leerlingen en hun ouders stimuleren om…
precies, zo veilig en milieuvriendelijk mogelijk naar school te
komen. De actie bestaat uit een spel en inhoudelijke begeleidingen.
Los daarvan kan je bij Langzaam Verkeer inhoudelijk,
educatief en verkeersveilig materiaal bestellen.
Het gratis spelpakket bevat een reuzenspandoek, kaartjes en
stippen, affi ches, stickers voor de leerlingen, klas- en schoolformulieren
en een handleiding voor de leerkracht. Je speelt dit
spel bij voorkeur tijdens de Week van de Zachte Weggebruiker
(5-17 mei 2004). Door milieuvriendelijke verplaatsingen
sparen de leerlingen stippen. Die kleven ze op kaartjes die
het spaaractiespandoek vervolledigen. Tegen het einde van
de actieweek moet het spandoek vol zijn.
Je kan ook gratis inhoudelijke begeleiding krijgen rond
bijvoorbeeld autovrije schooldagen, een voet-, fi ets- of
carpool, een schoolvervoerplan, een plan voor verkeers- of
mobiliteitseducatie, een verkeersproject of een scholenovereenkomst
met de gemeente.
Een infomap met inschrijvingsformulieren valt een dezer
dagen in de schoolbrievenbus. Snel inschrijven dus (zeker
vóór de kerstvakantie), want er zijn slechts 300 pakketten
beschikbaar.
Meer info en inschrijvingen bij Langzaam Verkeer
- Veerle De Bent - tel. 016 31 77 02 -
veerle.de.bent@langzaamverkeer.be
Taalkamer
In de «Taalkamer» van het Huis van Alijn (het
vroegere Volkskundemuseum) ontdek je meer
over de studie van dialecten. Een cd-rom met
een selectie (meer dan 70 geluidsfragmenten)
demonstreert de verschillende Zuid-Nederlandse
dialecten en geeft een beeld van het
dagelijkse leven van weleer. De geluidsfragmenten
sluiten aan bij de museumcollectie:
de kleine en grote dingen van het leven,
gebruiken en rituelen, werken en feesten,
devotie en bijgeloof…
Je vindt de «Taalkamer» in het Huis van Alijn
en op de gelijknamige cd-rom (12 euro). Dit
project ontstond i.s.m. Vakgroep Nederlandse
Taalkunde (Universiteit Gent). Meer info en
bestellingen bij Huis van Alijn -
tel. 09 269 23 50 - huis.alijn@gent.be
Ik doe het vrijwillig
Maak je leerlingen beter vertrouwd met
vrijwilligerswerk en laat hen zelf ervaren
dat vrijwilligerswerk leuk en boeiend kan
zijn. De Vlaamse Steunpunten Vrijwilligerswerk
stellen hiervoor zelfs een spelinfokoffer
ter beschikking, voor leerlingen
vanaf 15 jaar, met een introductieles over
vrijwilligerswerk, de video «Ik doe het
vrijwillig» en het gezelschapsspel «Graad
gedaan». Zowel de video als het spel kosten
10 euro, maar scholen kunnen ze gratis
uitlenen bij hun Provinciaal Steunpunt Vrijwilligerswerk.
Meer info op www.vrijwilligerswerk.be
KLASSE NR.140 23

Flash Back
Heet badwater, een strijkijzer dat omvalt,
een verse pot koffie…: niet alleen grote,
spectaculaire ongevallen of branden
kunnen brandwonden veroorzaken. De
tentoonstelling «Flash Back» toont een
reeks foto’s van brandwondenpatiënten
met littekens. Elk van hen is op een
andere manier verbrand geraakt, door
hete vloeistoffen, door een chemisch
product, in een woningbrand… Bij
elke foto ga je met je leerlingen
terug in de tijd: wat is er gebeurd,
hoe verliep de behandeling, hoe had
dit kunnen worden vermeden… Je
krijgt er tips bij over brandveiligheid
en bovendien kan je er met de klas in
de prijzen vallen.
«Flash Back» loopt van 20 januari tot 30
april 2004 in het Provinciaal Veiligheidsinstituut
- Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen.
Een geleide gidsbeurt (leerlingen vanaf 10
jaar) duurt 1,5 u. en kost 40 euro (max. 20
leerlingen). Reserveren is verplicht.
Meer info op www.provant.be/pvi -
tel. 03 203 42 17 - reservaties bij Annick
Scheynen - tel. 03 203 42 11 -
annick.scheynen@pvi.provant.be
Opa en oma in de klas
De school sluit een overeenkomst met een
ouderenorganisatie (vereniging, instelling,
dienstencentrum). Samen ga je op zoek naar
Zoek de crossover tussen pop en andere kunsten.
de roots van je stad, dorp en gemeente. Vraag
oma’s en opa’s om foto’s, neem interviews af,
verzamel verhalen, legendes, oude kaarten,
verklarende tekstdocumenten. Bundel al dat
materiaal in een dossier van je leer- en leefomgeving
en breng regelmatig digitaal verslag uit op
de verzamelwebsite www.jongplus.be. JongPlus is
niet enkel gastheer, maar ook begeleider en doorgeefl
uik. Een voorbeeld? Zes Vlaamse scholen stellen
hun project nu al voor op de site. 64 animatoren van
Seniornet Vlaanderen verspreid over heel Vlaanderen
springen waar en wanneer nodig bij voor het praktische
verloop van de projecten.
Wat er voor jou inzit? Alle projecten krijgen een afdruk
van hun streek of gemeente uit de Ferrariskaart van de
18de eeuw. Een uniek en zeldzaam document dat met een
wonderbaarlijke precisie België handgetekend in beeld
brengt. Graaf de Ferraris en zijn equipe tekenden destijds
heel het gebied met de hand en kleurden het in. De kaart
telt 275 bladen van ongeveer 135 x 85 cm en toont de Oostenrijkse
Nederlanden, de vorstendommen Luik en Stavelot.
Twaalf bijhorende bundels geven een uitvoerige legende,
geschiedkundige uitleg, geografi sche, economische, sociale
en militaire gegevens.
Interesse? Surf naar www.seniornet.be of www.digikids.be. Of
neem contact op met Seniornet Vlaanderen - Groenstraat 66 -
3190 Boortmeerbeek - tel. 016 60 86 86 - ta@seniornet.be
Wat is archeologie?
Leerkrachten geschiedenis eerste graad secundair
onderwijs kunnen een archeoloog uitnodigen om hun
leerlingen te vertellen over archeologie, het doen en
laten van een archeoloog enz. De voordracht duurt één
lesuur (max. 30 leerlingen). De archeoloog brengt een
diaserie mee (vooral over het archeologisch onderzoek
in Wijnegem en Kontich) en een archeokoffer met
authentieke voorwerpen (prehistorie, ijzertijd en
Romeinse tijd).
De voordracht is gratis. Info en reservaties bij Antwerpse
Vereniging voor Romeinse Archeologie (AVRA) -
avra@belgacom.net - www.avra.bewoner.antwerpen.be
24 KLASSE NR.140
Wie zijn billen brandt…
Opgravingen in de klas?
PROVINCIAAL VEILIGHEIDSINSTITUUT POPPUNT VZW
AVRA
Thuis op seminarie
Jawel, leerlingen leren meer en beter met de
computer. Dat is het uitgangspunt van het on line
seminarie «Scholen en Ict», te vinden op de website
van organisator Telenet. Je kan de presentatie van
prof. Walter Dyck en de achterafdiscussie thuis
oproepen en bekijken op je pc. Onder de thema’s
die aan bod komen: samenwerking aanmoedigen,
meer zelfstandig werk organiseren, zelfcontrole op
het leerproces opvoeren, de motivatie van leerlingen
bevorderen, hun kritische instelling versterken, echt
differentiëren, evalueren, de kenmerken van echte
computer- en internetdidactiek.
business.telenet.be (surf naar «online seminaries») - onder
«Internet» in de bovenbalk vind je ook info over Connect
Line, een speciaal internetaanbod voor scholen
www.popdag.be
Op www.popdag.be vind je hulpmiddelen om met
popmuziek in de klas te werken en je leerlingen te
confronteren met een bredere culturele visie. Je krijgt
o.a. een verslag van Popdag 2003 (600 leerlingen
en 150 leerkrachten konden in maart ervaren dat
popmuziek vele linken heeft met andere kunsten),
lesideeën rond werken met pop in de klas, een
algemene en een Belgische popgeschiedenis met
beeldmateriaal en muziekfragmenten, interessante
voorbeelden waarin de crossover tussen pop en
een bepaalde kunstvorm (poëzie, theater, graffiti,
dans…) is uitgewerkt en ten slotte een forum waar
je je eigen verhaal en reacties kwijt kan. Een popquiz
legt de popkennis van de leerlingen (en je eigen
popkennis) virtueel op de rooster.
Poppunt vzw kreeg voor deze website steun van Canon
Cultuurcel en de administratie Cultuur.
Meer info op www.popdag.be of bij Poppunt vzw - Luc
Nowe - Karthuizersstraat 19/7 - 1000 Brussel -
tel. 02 504 99 00 - luc@poppunt.be
Tegen de honger
«Tegen de honger helpt elk beetje» is het thema van
de jaarlijkse campagne van Vredeseilanden, met als
hoogtepunt het actieweekend van 9-10-11 januari.
Maar ook buiten dit weekend kan je aan de thema’s
van de campagne aandacht besteden in de klas. Er
is materiaal beschikbaar voor alle leeftijden: een
kleuterwereldkaart, themakoffers, dia’s en prenten
voor de kleuterklas; het lessenpakket «Kwetsbare
groenten» voor het lager onderwijs; een campagnevideo
en een fototentoonstelling voor het secundair
onderwijs.
Je leest alles over de campagne en over het materiaal
op www.vredeseilanden.be. Meer info via
info@vredeseilanden.be
Brug tussen school en job
Om school en bedrijf beter op elkaar af te stemmen,
ontwikkelde het Regionaal Technologisch Centrum
Limburg een virtuele technologiedatabank, een primeur
voor Vlaanderen. Bedrijven en opleidingscentra
tonen via deze weg hun nieuwe technologieën aan
de scholen. RTC Limburg treedt via haar website
www.rtclimburg.be op als tussenpersoon. Actiepunten
voor dit jaar zijn o.a. de databank verder
uitbouwen, een stagedatabank toevoegen, technisch
en beroepsonderwijs opwaarderen enz. Via
een enquête brengt het centrum ondertussen de
opleidingsbehoeften beter in kaart.
Meer info bij RTC Limburg - Herckenrodesingel 77 -
Stadsomvaart 9 - tel. 011 24 73 26 - info@rtclimburg.be
- www.rtclimburg.be

Leonardo:
stages in het buitenland
Je kan met je studenten TSO, BSO of deeltijds kunstonderwijs
naar het buitenland voor hun stage in het bedrijfsleven.
Het Europese Leonardo da Vinci-programma zorgt voor
fi nanciële steun. Op 4 december krijg je live meer info
over deze Europese mobiliteitsprojecten. Dan organiseert
het Vlaams Leonardo da Vinci-Agentschap een «Dag van
de Europese stage». Organisatoren en ex-Leonardo-deelnemers
wisselen in de voormiddag kritische informatie
en ervaringen uit. In de namiddag neem je actief deel
aan workshops over sociale wetgeving van studenten
of werkzoekenden, taalvoorbereiding, projectverloop,
subsidiemogelijkheden. Deadline om projectvoorstellen
in te dienen is 13 februari; de projecten starten op 1 juni.
In het najaar 2004 volgt een tweede deadline (11 oktober)
voor projecten die op 1 januari 2005 beginnen.
De studiedag vindt plaats in het Markiesgebouw - Markiesstraat 1
- 1000 Brussel. Deelnemen is gratis, vooraf inschrijven verplicht.
Schrijf vlug in via agentschap@vl-leonardo.be - meer info op
www.vl-leonardo.be - tel. 02 219 65 00
Klasse en het Vlaams Leonardo da Vinci-Agentschap
geven vijf Leonardo-reiswekkers weg. Mail
voor 22 december je naam en adres naar Klasse-Internationaal
- an.declercq@ond.vlaanderen.be. Vijf lezers ontwaken in het
nieuwe jaar met Leonardo. De winnaars vind je vanaf 9 januari op
www.klasse.be/winnaars.
Zap erop los
Zijn je leerlingen van 8 tot 14 jaar op zoek naar coole en
grappige websites? Of wil je graag testen of ze ervaren
cybersurfers zijn? Ga dan naar www.zap.eun.org. Deze
meertalige Europese website brengt jou en je tieners op
een leuke en vooral veilige manier in contact met onderwerpen
en activiteiten die aansluiten bij de school. Zo kan
je on-line quizzen over «Future Food», wetenschappelijke
experimenten uitvoeren in «Design a Baby» of je eigen
cartoons tekenen en doormailen aan je vrienden en familie.
De website besteedt veel aandacht aan netetiquette en veilig
surfen op het internet. Een zoekrobot brengt jou en de
leerlingen uitsluitend naar kwaliteitsvolle websites die het
redactieteam van «Zap» vooraf goedkeurden. Op termijn
komt er een volledige leeromgeving voor alle doelgroepen:
kinderen, tieners, leerkrachten en ouders.
www.zap.eun.org - alexa.joyce@eun.org
Europa sport en «cultuurt»
Werk met je klas van de derde graad basisonderwijs of met
je leerlingen van het secundair, hoger of deeltijds onderwijs
uit hoe je Europa ontdekt door sport en cultuur en win
een diploma, boeken of een Europese reisbeurs. Je mag
schrijven of een pastel, schilderwerk, montage of collage
in elkaar boksen. In dat laatste geval moet je wel een titel
en kort commentaar op de achterkant van het artistieke
werk van max. 70 x 50 cm geven. Je kan individueel of
collectief (maximum drie leerlingen) aan de slag gaan.
Elke school mag vier werken per leeftijdscategorie van
10-13, 14-16, 17-21 jaar indienen. De «Europese Dag
van de Scholen» organiseert deze wedstrijd en nodigt de
laureaten uit om contacten te leggen tijdens een van de
internationale bijeenkomsten. Alle zendingen blijven wel
eigendom van de «Europese Dag van de Scholen».
Meer info bij Frans Van den Bergh - tel. 014 41 38 07 - stuur
werken voor 18 februari naar «Europese Dag van de Scholen» -
Direction des Relations Internationales - Anne Dhaeyer - bureau 6A
003 - Espace 27 Septembre - Leopoldlaan 44-46 - 1080 Brussel
Koning Albert II-laan 15
1210 Brussel
tel. 02 553 96 99 - fax 02 553 95 05
an.declercq@ond.vlaanderen.be
Sporten voor Europa
Vlaanderen bij je thuis
Vlamingen in het buitenland volgen vanaf nu de actualiteit
van het thuisfront via de elektronische nieuwsbrief
«Vlamingen in de Wereld» (VIW). Vlaanderen is een muisklik
ver. Politiek, economie, maar ook cultuur, toerisme en
media vind je terug in de VIW-nieuwsbrief. «Vlamingen in
de Wereld» wil hiermee het actief netwerk van Vlamingen
over de wereld stimuleren.
Surf naar www.viw.be/Nieuwsbrief-28/cover.htm - www.viw.be
Brighton revisited
Je bent actief in de volwassenenvorming of nauw betrokken bij
het beleid in die sector. Reserveer dan 19 tot 23 januari voor
het internationaal seminarie dat de British Council organiseert
rond het thema «Vocational Education and Training: principal
issues and strategy» in Brighton. De rol van de werkgever, het
management van de volwassenencentra, de ontwikkeling en het
gebruik van les- en leerstandaarden, goede praktijkvoorbeelden
én evaluatietechnieken zijn de topics van deze vijfdaagse. Kostprijs
is ongeveer 1668 euro.
Schrijf vlug in via www.britishcouncil.org/seminars - British Council
Seminars - Oxford - Great Britain - tel. 0044 1865 30 27 20 -
yellowteam.seminars@britishcouncil.org
Prijs voor toekomstige leraren
Ben je laatstejaarsstudent van een lerarenopleiding en maak je een
eindwerk over de Europese integratie, het Europees bewustzijn, de
Europese identiteit? Of werk je aan een project om bij jongeren
het begrip «Europa» te verduidelijken en het ontstaan van een
Europese gezindheid te stimuleren? Stuur dan een exemplaar
van je thesis naar de Europese Vereniging van het Onderwijzend
personeel (EVOP). De drie beste werken ontvangen een
prijs (620, 372 en 248 euro). Je kan individueel of in groep
meedingen. Bij de beoordeling houdt de jury rekening met
de didactische bruikbaarheid. EVOP publiceert bekroonde
werken geheel of gedeeltelijk in het ledenblad EDUCATIEF
en/of op de website. Niet-bekroonde werken worden aan
de deelnemers terugbezorgd.
Tot 15 september 2004 kan je je werk indienen. Meer
info bij Paul Aerts - EVOP - tel. 03 658 44 57 -
paul.aerts@evop-aede.be
PHOTODISC
De wereld in je klas
Verhalen en sprookjes uit het Midden-Oosten voor
je kleuters, een creatief poppenspel met Vietnamese
poppen voor de kinderen van de eerste en
tweede graad basisonderwijs, rapteksten over
Zuid-Afrikaanse straatkinderen voor je leerlingen
secundair onderwijs, een interactieve
rondleiding in een kringloopcentrum of een
informatief spel over ecologische voetafdrukken…
Deze en andere activiteiten vind je terug
in de catalogus van «Kleur Bekennen». Je kan
hieruit putten als je met je school wil werken
rond Noord-Zuid, globalisering, vrede,
mensenrechten, duurzame ontwikkeling en
interculturele samenleving.
Heel wat educatieve organisaties en NGO’s
brengen een begeleide activiteit over een
van deze thema’s. Met deze inventaris wil
«Kleur Bekennen» scholen steunen die
mondiale thema’s een plaats willen geven
in de klas. Je vindt er ook een overzicht
van niet-begeleide activiteiten waarmee je
vorm en inhoud kan geven aan je project.
Bovendien kan je in de catalogus terecht
voor info over nascholing en het gebruik
van educatief materiaal en lees je er meer
over de spelregels voor een fi nanciële tegemoetkoming.
De catalogus sluit af met een
adressenlijst van de mondiale organisaties
en promotoren.
Voor meer info, snel surfen naar
www.kleurbekennen.be of via
kleurbekennen@btcctb.org - tel. 02 505 18 27
KLASSE NR.140 25

Santa
Elf topdansers, een verteller en een symfonieorkest
met 26 muzikanten brengen vanaf 11
december «Santa», een symfonisch kerstverhaal.
Zanger, muzikant, acteur, verteller
Edwin Rutten staat centraal in een spannend
verhaal over een zware crisis in Kerstland,
met een Santa die het niet meer zitten en
met stille trom verdwijnt en zijn Elfen die
een heuse auditie organiseren voor een
nieuwe kerstman. «Santa» is een regie
van Frank van Laecke, met muziek van
Erik van der Wurff en een choreografi e
van Gilles Monnart.
De wereldpremière van deze nieuwe productie
van In The Wings vindt plaats op 11
december in de Antwerpse Stadsschouwburg.
De voorstellingen lopen tot 4 januari. Later
zal deze productie uitzwermen naar andere
landen. Tickets kosten van 19 tot 47 euro
(golden seats). Op 9, 12, 16, 18 en 19 december
zijn er speciale schoolvoorstellingen
(14 u.). Tickets hiervoor kosten 9 euro per
leerling.
Meer info over schoolvoorstellingen bij In The
Wings - Lynn Guillaume en Jodi Robertson -
tel. 03 201 95 60 - meer info over de productie
op www.santasite.be
Beeldtaal
De tweejaarlijkse Valkaartprijs nodigt alle West-
Vlaamse leerlingen secundair onderwijs uit om
scheppend om te gaan met woorden en beelden.
Naast raak verwoorden, vraagt de prijs ook dat je
leerlingen zich raak verbeelden met lijnen, vormen
en kleuren. Tekenen, schilderen, sculpturen maken
in relatie met woordtaal (poëzie) dus. Het poëtisch
thema is vrij; het beeldend werk heeft verplicht als
thema «Groeien». De leerlingen nemen individueel
deel, met klassikale begeleiding.
Er is een prijzenpot van 5 000 euro. Deadlines: 15 maart
(poëzie) en 23 april (beeldend werk).
Meer info en inzendingen bij Openbare Gemeentebibliotheek
- Kapellestraat 19 - 8020 Oostkamp - tel. 050 83 31 40 -
oostkamp@bibliotheek.be - www.oostkamp.be
Over witte en
zwarte konijntjes
Elke avond gaat Rikki naar de open plek in het bos. Hij speelt er
met al zijn vriendjes: witte, grijze, bruine en zwarte konijntjes.
Vreemd genoeg is Rikki de enige die met iedereen speelt…
Het vierde Rikki-verhaal kwam er speciaal op vraag van leerkrachten
basisonderwijs. Het thema: nieuwe vrienden maken,
samen spelen… Met «Rikki en zijn vriendjes» brengt Guido van
Genechten een kindvriendelijk prentenboekverhaal (kinderen
vanaf 4 jaar) over vriendschap tussen verschillende culturen.
De vorige Rikki-boekjes («Rikki», «Rikki en Anni» en «Rikki
durft») verkochten meer dan 150 000 ex. in 19 landen.
«Rikki en zijn vriendjes» verscheen dit najaar. In de boekhandel
kost het prentenboek 12,50 euro. Zolang de voorraad strekt,
vind je bij het boek een gratis «Rikki kleur- en speelboekje»,
met kleurplaten en leuke spelletjes.
Kleuterleiders kunnen deelnemen aan een wedstrijd
rond het nieuwe prentenboek.
Hoe stimuleer je vriendschap
tussen je kleuters? Hoe spelen de leerlingen samen? Verzin
eventueel een klasspel om met de hele klas te spelen. Stuur alles
(met je adresgegevens) naar Uitgeverij Clavis - Vooruitzichtstraat
42 - 3500 Hasselt - fax 011 28 68 69 - ina@clavis.be. De
origineelste inzendingen krijgen een beloning: 10 leerkrachten
krijgen (als troostprijs) een gratis exemplaar van «Rikki en
zijn vriendjes» (mét kleur- en speelboekje). De winnende
leerkracht krijgt Guido Van Genechten op bezoek om samen
met de leerlingen hun klasspel te spelen en te babbelen en
werken rond de Rikki-boekjes. Meer over Guido en Rikki
op www.guidovangenechten.be.
(advertentie)
26 KLASSE NR.140
Muziek- en dansspektakel over de crisis in Kerstland.
GC DE ZEYP
OPENBARE GEMEENTEBIBLIOTHEEK OOSTKAMP
Scheppen met woorden en beelden.
Zij waren vorig jaar bij de winnaars.
Nu jij?
Prentenboek over witte en zwarte konijnen…
en over multicultureel samenleven.
IN THE WINGS
GUIDO VAN GENECHTEN/CLAVIS
Soja, sonee
Wist je dat ons eten en dat van ons vee vol soja zit? Wist
je ook dat soja in Europa nauwelijks groeit en dat men
er in andere continenten de hele ecologische kringloop
voor verstoort? Zo wordt in Brazilië jaarlijks gemiddeld
18 000 vierkante kilometer Amazonewoud gekapt, onder
meer voor soja. En ook onze mestoverschotten hebben
hun wortels in de sojakweek. Een brochure van 16 blz.
schetst de grote sojalijnen: de bijzonderheden, de teelt
en de verhandeling van de sojaboon, met een antwoord
op de vraag waarin soja allemaal verwerkt wordt en wat
hij betekent voor onze gezondheid. Een uitgebreidere
brochure, speciaal voor leerkrachten gemaakt naar aanleiding
van Wereldvoedseldag 16 oktober, graaft dieper in
deelaspecten van soja. Ten slotte is er een lessenpakket
voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs.
Het behandelt de sociale, ecologische en economische
aspecten van soja op wereldschaal.
Interesse? De kleine brochure kan je krijgen tegen verzendingskosten.
Het uitgebreide dossier kost 5 euro, inclusief
verzendingskosten. Het lessenpakket (dossier of cd-rom met
brochure) kost 15 euro, eveneens inclusief verzendingskosten.
Je kan de elektronische voedselkrant doorbladeren op
www.wervel.be. Op deze site vind je ook een gratis voorstellingsbrochure
in niet minder dan vijf talen (Engels, Spaans,
Duits, Frans, Nederlands). De landbouw- en voedselproblematiek
in de taalles?
Wervel, werkgroep voor een rechtvaardige en verantwoorde
landbouw - Paleizenstraat 90 - 1030 Brussel -
tel./fax 02 203 60 29 - wervel@pi.be
Het verhaal van je leerlingen
Gezocht: verhalen van jongeren, voor een nieuw algemeen
preventieproject. Koma‘ar educatief vzw (preventie- en
studiedienst) stelt een boek samen voor, door en over
jongeren en zoekt daarvoor authentieke verhalen (max.
4 p.) over relaties, agressie, uitgaan, drugs… alles wat
jongeren bezighoudt. Een vijftiental verhalen komen in
eerste instantie in het boek. Later dienen alle verhalen
als inspiratiebron voor een preventiefi lm.
Jongeren (15-25 jaar) sturen hun verhaal vóór 3 januari naar
komaar.educatief@pi.be - meer info en reglement bij Koma’ar
educatief vzw - tel. 03 231 07 02
Geef kleur aan de wereld
Leerlingen én leerkrachten kunnen deelnemen aan de
striptekenwedstrijd van GC De Zeyp en CC La Villa
Ganshoren. Het thema van de wedstrijd is «Geef kleur
aan de wereld». De strips tellen één tot vier pagina’s
(max. 30 x 42 cm). Je kan deelnemen tot 26 april. De
jury verdeelt de werken over vijf categorieën (10-12 jaar,
13-16 jaar, 17-21 jaar, + 22 jaar en digitale strips). De
jury oordeelt over creativiteit, originaliteit, scenario en
uitvoering. Eén strip, over alle categorieën heen, krijgt
de «Hartendief»-trofee. De bekroonde inzendingen kan
u zien op het 15de Stripfeest op 16 mei.
Meer info en inzendingen bij GC De Zeyp - Maria Nicolas -
Van Overbekelaan 164 - 1083 Ganshoren - tel. 02 422 00 11 -
dezeyp@vgc.be - www.stripfestival.be
Juryleden
Gezocht: leerkrachten Nederlands, Frans, Duits, geschiedenis,
aardrijkskunde, kunstgeschiedenis, fysica, biologie,
verpleging, psychologie, handelsvakken, toegepaste informatica,
informaticabeheer, elektronica, plastische
opvoeding, lichamelijke opvoeding, fotografi e, slagerij
en hout om als jurylid deel te nemen aan de derde afdeling
van de Vlaamse Examencommissie (diploma BSO,
KSO en TSO en toelatingsattest tot vierde graad). Er is
een zittijd in april-mei en een tweede in oktober. Ook als
u TBS bent of minder dan vier jaar gepensioneerd, kan
u meewerken.
Info en kandidaturen bij A.-M. Van den Bussche, secretaris
- tel. 02 528 09 36 -
annemarie.vandenbussche@ond.vlaanderen.be

Algemeen
- Opnieuw en beter
Een van de geheimen van goed lesgeven? Refl ecteren
tijdens je les, terugkijken na je les en bijsturen onder
het motto ‘opnieuw en beter’. Maar hoe pak je dat aan
als beginnend leerkracht? Hoe begeleid je dit proces als
mentor van beginnende leerkrachten? ‘Leren lesgeven’
gaat op al die vragen heel concreet in. Eerst met een
refl ectiemodel, dan met oefenmethodes om van refl ectie
een vruchtbare gewoonte te maken. Daarvoor reiken
de auteurs directe werkvormen aan: het muurtje, het
logboek, doelen formuleren, de persoonlijke coach,
de incidentmethode... Nederlandse kost met een hoog
Vlaams bruikbaarheidspromille.
‘Docenten leren refl ecteren’ (15,20 euro), F. Korthagen e.a.
- verkrijgbaar in de handel - uitg. H. Nelissen - Birkstraat
95-97 - postbus 3167 - 3760 DD Soest - Nederland -
tel. 00 31 35 541 23 86 - fax 00 31 35 542 38 77 -
service@nelissen.nl
- Met handicap
«Op een aparte school leven kinderen met een handicap
geïsoleerd van de wereld. Na vier uur komen ze in een
andere wereld terecht. Door inclusief onderwijs te organiseren,
zijn de kinderen op de plaats waar ze ook leven.»
Dit pleidooi voor inclusief onderwijs komt van een schooldirecteur.
Ook vandaag is inclusie vernieuwend en heeft
het voor- en tegenstanders. Dit boek bevat een kritische
analyse vanuit tien scholen met ‘inclusieve’ leerlingen: de
feiten, de aanpak, de valkuilen, het succes. Een praktijkonderzoek
van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor).
‘Inclusief onderwijs als innovatieproces’ (13,90 euro) - verkrijgbaar
in de handel - Garant-Uitgevers - Somersstraat
13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 -
fax 03 233 26 59 - uitgeverij@garant.be - www.garant.be
Basisonderwijs
- Ik wil niet
Wat doet juf Nora als Martijn niet wil schilderen? Misschien
heeft hij geen inspiratie. Daarom brengt de juf
alle verfborstels tot leven en laat ze zelf voorstellen doen:
één beest per borstel. Tot Martijn in de lach schiet en zijn
blad een complete dierentuin wordt. Een geïllustreerd
voorleesverhaal voor kleuters, geschreven door een
echte kleuterjuf.
‘Ik wil niet schilderen!’ (11,95 euro) - verkrijgbaar in de handel
- Bakermat Uitgevers - Wollemarkt 18 - 2800 Mechelen
- tel. 015 42 05 08 - fax 015 42 05 73 - info@bakermat.be
- www.bakermat.be
- Miel Monteur
Als Miel Monteur en zijn hond Riska thuiskomen na een
storm, ligt hun huisje in puin. «Geen probleem», zegt
Miel. «Nu kan ik het huis van mijn dromen bouwen.» En
de leerlingen bouwen mee. Op vijf werven vinden ze het
nodige, van ruwbouw tot afwerking. Maar ‘Miel Monteur’
is ook een zoektocht naar het verborgen huis van Miels
lang vergeten tante Wilma. Gekke huizen, nieuwe vrienden
en veel klikvaardigheden in één cd-rom voor kinderen van
zes tot tien jaar. Je kan bovendien extra bouwelementen
downloaden via www.transposia.be.
‘Miel Monteur. Huis op stelten’ (29,95 euro) - verkrijgbaar
in de handel - Transposia - Ottergemsesteenweg 455 - 9000
Gent - tel. 09 243 98 10 - fax 09 243 98 15. In de reeks Miel
Monteur vind je ook cd-roms over auto’s, vliegtuigen en
boten.
- Worden bakstenen groen?
Voor mijnheer konijn is het niet zo simpel en voor heel
wat kleuters vermoedelijk ook niet: hoe zit dat nu met de
verkeerslichten? Wanneer mag je oversteken en wanneer
niet? In dit voorleesverhaal wijst Musti de weg. Maar of
mijnheer konijn dat echt begrijpt…
‘Musti. De verkeerslichten (12,50 euro) - verkrijgbaar in de
handel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147 a -
2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax 03 285 72 99 -
educa@standaard.com - www.standaard.com
Gratis: vijf boze wolven
Tover je tv om tot een poppentheater. Die uitnodiging
krijg je met de dvd ‘De Grote Boze Wolf Show’:
de tien beste afl everingen, interactieve menu’s en
de instrumentale versie van drie liedjes, die je in
ware karaokestijl met de kinderen kan nazingen. De
Grote Boze Wolf Show is het werk van Jan Maillard
& co van theater Froefroe.
‘De Grote Boze Wolf Show’ (19,95 euro) - verkrijgbaar
in de handel - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97
- 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52
- lannoo@lannoo.be - www.lannoo.be
Voor vijf lezers gromt een gratis exemplaar
van deze dvd. Stuur een kaartje of mail naar
Klasse (boze wolf) - Koning Albert II-laan 15
- 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be
Secundair onderwijs
- Schitterend!
«De meeste boeken over sterrenkunde zijn te moeilijk»,
schrijft de 17-jarige Kris Verburgh uit Puurs.
«Zo ben ik op het idee gekomen om een eenvoudiger
‘tussenboek’ te schrijven.» Het resultaat is zijn populair-wetenschappelijke
debuut ‘Schitterend!’. Daarin
geeft Verburgh inzicht in het werk van Einstein, Newton,
Hubble en Friedmann. Hij behandelt alles tussen oerknal
en eindkrak: het zonnestelsel, de planeten, de uitdijing en
de geometrie van het heelal, de geboorte en het einde van
sterren(stelsels), hogere dimensies, de hyperruimte, het
multiversum, kwantummechanica, buitenaards leven en
het begrip tijd.
‘Schitterend!’ (15,95 euro) - verkrijgbaar in de handel - Uitgeverij
Houtekiet - Vrijheidstraat 33 - 2000 Antwerpen -
tel. 03 248 83 38 - fax 03 238 80 41 -
veerle.weverbergh@houtekiet.com - www.houtekiet.com
- Examen
«Als blauwe ogen rood worden, dan is het leven zuur.»
«Het Mooie Veulentje Draaft Op en Af.»
«Arnold Schwarzenegger en David Bowie voeren oorlog.»
Wat deze drie uitspraken met elkaar gemeen hebben? Het zijn
geheugentrucs voor de lakmoestest, de volgorde van wiskundige
bewerkingen en de datum van de Engelse burgeroorlog.
Maar ‘Slagen voor je examens’ biedt leerlingen nog véél
meer tips, trucs en gezonde strategieën aan voor het betere
geheugenwerk, organisatie, planning en de vele uiteenlopende
opdrachten, inclusief remedies tegen occasionele
zenuwpanne. Auteur Dominic O’Brien werd wereldberoemd
door zijn fenomenale geheugenprestaties.
‘Slagen voor je examens’ (14,95 euro) verkrijgbaar in de
handel - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt -
tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 - lannoo@lannoo.be
- www.lannoo.be
- Moedervlek
«De groep mensen die jullie wil helpen wordt steeds
groter. Blijf tekens, signalen geven aan vrienden of
volwassenen waar je veilig bij terecht kunt.» Dat
drukt kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssen
jongeren op het hart in zijn nawoord bij ‘De
moedervlek’. In deze roman stippelt Kristien
Dieltjens de genezing uit van Sarah, een meisje
dat als kind seksueel misbruikt is. Een verhaal
van kracht en woorden vinden om het verleden
te overwinnen.
‘De moedervlek’ (22,50 euro) - verkrijgbaar in
de handel - Clavis uitgeverij - Vooruitzichtstraat
42 - 3500 Hasselt - tel. 011 28 68 68
- info@clavis.be - www.clavis.be
Hoger onderwijs
- Ingekleurd
De helft van alle Vlaamse jongeren start
vandaag een hogere studie, maar van de
vele allochtone leerlingen is dat amper
één op zes. Hoe kunnen hogescholen
en universiteiten de lat gelijker leggen?
Drie Vlaamse hogescholen maakten er
een project van en dat staat nu te boek:
zelfanalyse, de drempels en hoe je allochtone
jongeren erover helpt, het belang van
intercultureel hoger onderwijs en vooral:
hoe je allochtone studenten kan blijven
volgen en vermijdt dat ze afhaken. Een
concreet verhaal van checklists, interculturele
eindtermen, organisatie, planning,
vorming en specifi eke aandachtspunten.
‘Inkleuren. Een werkboek voor diversiteit in het
hoger onderwijs’ (gratis zolang de voorraad
strekt) - Artevelde Hogeschool, Hedwig Aerts,
tel. 09 223 59 05; Katholieke Hogeschool
Limburg, Anita Martens, tel. 011 28 82 70; Karel
de Grote-Hogeschool, Lieve Lecluyse,
tel. 03 260 89 50
KLASSE NR.140 27

Natte bedoening
CDB HEUSDEN-ZOLDER
© TH. HUBIN + AFFICHE TENTOONSTELLING
28 KLASSE NR.140
Eerst blabla?
12 emmers water, zoveel verbruikt de gemiddelde Vlaming
dagelijks. Voor zijn hygiëne, zijn voeding, zijn
ontspanning... 57% daarvan kunnen we vervangen
door regenwater. Water is op onze planeet buitengewoon
waardevol maar niet onuitputtelijk.
Het Centrum Duurzaam Bouwen Heusden-Zolder dompelt
de bezoekers tot 21 december onder. De interactieve
tentoonstelling behandelt grondwater, drinkwater,
waterzuivering, regenwater en de bescherming tegen
wateroverlast. Wetenschappelijk verantwoord maar
toch ludiek.
MET
LERARENKAART
H.TWEEJOO
Centrum Duurzaam Bouwen, Marktplein 7/1, 3550 Heusden-Zolder, tel 011 51 70 51,
info@centrumduurzaambouwen.be
tot 21 december 2003
derde graad lager - eerste, tweede en derde graad secundair
meer info op www.centrumduurzaambouwen.be en op www.lerarenkaart.be (trefwoord ‘water’)
Hoe kom je als mannelijke sabelantiloop te weten welk vrouwtje bronstig is?
A: Je kijkt haar diep in de ogen.
B: Je ruikt aan haar urine.
C: Je luistert naar haar geloei.
Om een vrouwtje-trommelwolfsspin te verleiden moet je vooral
A: heel ritmisch met je 8 poten bewegen.
B: heel luid met je kop tegen boomschors wrijven.
C: heel lang met je achterlijf op dode bladeren trommelen.
Als tungarakikker verleid je de vrouwen door korte en lange geluiden af te wisselen. Wie komt als ongenode gast op deze geluiden af?
A: ooievaars.
B: ratten.
C: vleermuizen.
De tentoonstelling ‘Fatal Attraction, dieren op vrijersvoeten’ laat jouw leerlingen ervaren welke
geluiden, geuren en andere trucjes Cupido bij dieren gebruikt. Ze voelen de liefdespijl van een
sterk uitvergrote wijngaardslak, kiezen de knapste pauwhaan, brullen als een bronstig edelhert
en loodsen een mannetjesglimworm langs allerlei gevaren naar een partner. Liefde maakt blind.
Rovers straffen fl irtende dieren genadeloos af. Knoppen, luidsprekers, lichteffecten, hendels en
rubberballen nodigen tot actie uit.
Fatal Attraction, dieren op vrijersvoeten
Museum voor Natuurwetenschappen, Vautierstraat 29, 1000 Brussel, tel 02 627 42 27,
info@natuurwetenschappen.be
tot 18 april 2004
tweede en derde graad lager - eerste, tweede en derde graad secundair
doe-tentoonstelling, zo gewenst geeft een gids een inleiding
(groepen moeten reserveren: 02 627 42 52)
Een hele dag Antwerpen
- ’s Voormiddags leggen je leerlingen in het Nationaal Scheepvaartmuseum
knopen als een echte matroos, ze ontcijferen morse
en maken een logboek. ’s Namiddags zoeken ze hun weg met
kaart en kompas.
- Of je ontdekt ’s morgens in het Rockoxhuis de wijsheden die
Pieter II Brueghel in zijn beroemde schilderij stopte. Tegen de
maan pissen en Uit hetzelfde gat schijten, zijn dat onfatsoenlijke
bezigheden? De namiddag vul je met volksspelen in het
Volkskundemuseum.
- Na een bezoek aan Plantin-Moretus bewerken je leerlingen
metalen platen met zuur om een eigen ets te maken. ’s Avonds
zijn het gediplomeerde alchemisten.
Begin september kwam op school een brochure aan met à la
carte programma’s voor schoolreizen naar Antwerpse musea
(zowel lager als secundair onderwijs). Wil je een extra exemplaar?
Mail je naam, school en het adres van je school naar
nicole.vantriel@cs.antwerpen.be, tel 03 206 03 58. In haast alle
Antwerpse musea doe je gratis prospectie met je lerarenkaart.
Meer info op www.lerarenkaart.be (rubriek ‘aanbod’, trefwoord
‘Antwerpen’).
MET
LERARENKAART
meer info op www.natuurwetenschappen.be en op www.lerarenkaart.be (trefwoord ‘fatal’), didactisch
dossier, werkbladen en aanbod voor groepen als pdf downloadbaar
Oplossing = B, C, C

Maak dit mee!
Geesten en schimmen verschijnen in rookwolken
onder een oorverdovend lawaai: in 1798 doet een
Luikse Toverlantaarn Parijs huiveren. ‘Tussen foto en
fi lm’ - Jubelparkmuseum - Brussel. Voorlopers van
baseballpet en jeans: rokken met hoepels en de kniebroeken
met bretels. ‘Kinderen eerst! Kindermode van de
18de tot de 20ste eeuw’ - Museum voor het kostuum en
de kant - Brussel. Grimmige heksen, stiefmoeders en
wolven. ‘Sprookjes van Grimm’ - Musée de la Principauté
de Stavelot-Malmédy. Wat doen levende kanaries
in een schilderij? Fluiten! ‘Het verschrikkelijke mooie
leven’ - Roger Raveelmuseum - Machelen-Leie. Een
romp tegen een witte muur geprojecteerd. Bloemblaadjes
vallen op de nabije muur. Zij houdt van mij, zij houdt niet
van mij... ‘Forse Italia’ - SMAK - Gent. Een frigide Zeus
en een ijzige Poseidon. ‘Het rijk der goden’, sneeuw- en
ijssculptuurfestival - Stationsplein - Brugge.
Je wil weten welke bijzondere tentoonstellingen
op dit moment lopen? De kalender op
www.lerarenkaart.be is je toevlucht. Je klikt
op een datum en de hele lijst verschijnt. Doorklikken
voor meer info. Vaak kan je er met de
lerarenkaart gratis of met korting in.
«Nog nooit zo’n ontvangst
gehad op een leerkrachtendag!
Deze voorstelling van de
Middeleeuwen zit echt prima
in elkaar! Wie nog twijfelt
om een bezoekje te brengen,
gewoon een aanrader!»
Heleen Deman over het bezoek aan
Ten Duinen 1138 (Koksijde)
Joop Levy zit ondergedoken
in een boerderij, zonder
vrienden. Hij wordt acht.
Iemand van het verzet
brengt hem dit vliegtuig,
gemaakt door een
Russische piloot uit
een afgedankte wc-bril.
© SPEELGOEDMUSEUM
Geen kinderspel
«Wat ik bij een museum doe? Ja, dat verrast je mismisschien. Ik geef opvoedkunde en psychologie aan derdegraadsleerlingen
Jeugd- en gehandicaptenzorg», zegt
Kristien Elst, «maar ik ben erg in kunst en geschiedenis
geïnteresseerd. Ik nam enkele weken geleden deel aan de
wedstrijd op www.lerarenkaart.be. Eén vraag ging over
het speelgoed van joodse kinderen tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Zo zag ik dat in het Speelgoedmuseum
van Mechelen een tentoonstelling liep. Die ging ik bekijken.
Eindelijk wordt de oorlog eens uit het standpunt
van kinderen belicht. Pakkend. Ik belde meteen mijn
collega geschiedenis.»
Geen Kinderspel, Joodse kinderen
tijdens Wereldoorlog II
Speelgoedmuseum, Nekkerspoelstraat 21, 2800
Mechelen, tel 015 55 70 75,
educatieve.dienst@speelgoedmuseum.be
tot 11 januari 2004
tweede en derde graad lager - eerste en tweede
graad secundair
meer info op www.speelgoedmuseum.be en op
www.lerarenkaart.be (trefwoord ‘speelgoedmuseum’)
XXX
Xxx.
Geesten en schimmen in
rookwolken.
MUSÉE DE LA PRINCIPAUTÉ SMAK
Kristien Elst: «Ik belde meteen mijn collega geschiedenis.»
MET
LERARENKAART
Volgende maand:
de nieuwe lerarenkaart
Bij de volgende Klasse (begin januari) vind je de
lerarenkaart 2004 en de nieuwe lerarenkaartbrochure.
Verwittig de collega’s. Niet iedereen leest Klasse. Wie
de kaart verliest of weggooit, krijgt geen nieuwe. Niet
iedereen krijgt Klasse op dezelfde dag. Het kan dat de ene
collega enkele dagen langer moet wachten dan de andere.
Om recht te hebben op de lerarenkaart moet je aan een aantal
voorwaarden voldoen. Die vind je op www.lerarenkaart.be in
de rubriek INFO. Niet bij elke Klasse zit dus een lerarenkaart.
Als je na 5 januari je kaart niet hebt, check je best even of je in
aanmerking komt. Nadien kan je contact opnemen met de lerarenkaart.
Dat kan via de contact-functie op www.lerarenkaart.be
of op 02 553 96 95.
Knooppunt@democratie
Opvoeden tot burgerzin, het nieuwe Knooppunt@democratie
helpt je daarbij. Kinderen tot 14 bouwen samen een stad en
komen spelend in contact met burgerschap en participatie.
Oudere leerlingen krijgen een programma dat afgestemd is
op actief burgerschap. Een bezoek aan één van de Parlementen
in Brussel rondt de dag af.
Rond 19 november kwam een folder op school aan. Het Knooppunt
is gevestigd in het Bellevuemuseum (naast het Koninklijk
Paleis). De activiteiten die het Knooppunt organiseert zijn gratis.
Leerkrachten vinden op www.knooppuntdemocratie.be lesmateriaal,
links, meer informatie en vanaf 1 februari ook inschrijfformulieren.
Prepare for take off
Transinne is het Belgische Houston. Je gaat aan boord
van een spaceshuttle en lanceert een satelliet in een baan
om de Aarde. Je zet zelf een belangrijke stap voor de
mensheid en ondervindt aan den lijve de zwaartekracht
op de Maan. Na een rondje in de multi-axis verlies
je alle oriëntatie. Een beurt in de draaistoel leert jou
hoe een mens zijn evenwicht al dan niet bewaart. Je
bouwt en lanceert je eigen raket. Luidt het straks
«Transinne, we’ve got a problem»?
© LUC DAELEMANS
Ruimtevrijdagen voor leerkrachten
en hun gezin
vrijdag 2 januari, vrijdag 27 februari, vrijdag
16 april 2004
Euro Space Center, rue Devant les Hêtres
1, 6890 Transinne (prov Luxemburg),
E411 - afrit 24 (Libin), tel 061 65 64 65,
leerkracht@eurospace.zzn.com
meer info en inschrijfformulier als download
op www.lerarenkaart.be (trefwoord
‘space’)
gratis met lerarenkaart, 4,20 euro voor
gezinsleden
MET
LERARENKAART
Snel surfen? 3 maanden
gratis adsl. Geen
activitatiekosten. Een
vast tarief van 35 euro
per maand gegarandeerd
tot eind 2004. Meer info
op www.lerarenkaart.be
(rubriek ‘EXTRA’, trefwoord ‘Tiscali’).
KLASSE NR.140 29

DynaMo 2 -infodagen
Werk maken van originele schoolprojecten of boeiende
klas(overschrijdende) initiatieven zint jou en je collega’s
wel? Je wil (vakoverschrijdend) aan het werk met deskundigen
maar kijkt een beetje op tegen het kostenplaatje? Je
wil een project insturen maar weet niet goed hoe aan zo’n
uitdaging te beginnen? Mogelijk zet de twaalfde editie van
DynaMo 2 je mee op weg (en je school in beweging).
Via DynaMo 2 kan je van Canon Cultuurcel een fi nanciële ondersteuning
krijgen voor projecten in het schooljaar 2004-2005. Of
je nu wiskunde, technologie, WO, muziek, talen, wetenschappen
of praktijk geeft… breng vakmensen naar klas of school en geef
samen je ideeën voor een creatief project vorm. Groene, gezonde,
muzische of muzisch-creatieve, sportieve, bedrijvige, democratische,
sociale… projecten, ze komen allemaal in aanmerking voor
een ondersteuning van maximaal 2 000 euro.
Op dinsdag 2, woensdag 3 en donderdag 4 maart 2004
organiseert Canon Cultuurcel met de steun van alle
onderwijskoepels de DynaMo 2 -infodagen. Naast uitleg
over hoe, wat, waar en wanneer van DynaMo 2 geven leerkrachten
talrijke praktische voorbeelden van gerealiseerde projecten. Daarnaast
ontdek je andere ondersteunende instanties die projectwerk
op school mee helpen realiseren (logistiek of fi nancieel). Tot slot
kan je tijdens deze dag ook terecht bij talrijke medewerkers die je
vragen graag beantwoorden.
Deelnemen is gratis. De infodagen vinden achtereenvolgens plaats
in Hasselt (2 maart), departement Onderwijs, Brussel (3 maart)
en Torhout (4 maart), telkens van 10 tot 16 u. Inschrijven kan via
www.canoncultuurcel.be of per fax (02 553 96 75) of mail (canon@ond.
vlaanderen.be). Je krijgt een bevestiging en meer praktische informatie.
Poëzie en onderwijs
Heb je graag een heleboel ideeën om op gedichtendag (30
januari 2004) je school poëtisch te overspoelen? En krijg
je daarvoor graag pasklaar materiaal? Of ben je veeleer op
zoek naar didactische instrumenten om te werken aan «een
poëtisch klimaat» op je school?
(advertentie)
(advertentie)
CANON CULTUURCEL
Jan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten
Koning Albert II-laan 15
1210 Brussel
tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75
canon@ond.vlaanderen.be
www.canoncultuurcel.be
Hoe inschrijven
voor een studiedag?
1. Via www.canoncultuurcel.be
2. Per fax of e-mail: vermeld dan
steeds (en liefst in deze volgorde):
naam, privé-adres, tel./fax, mailadres,
school/organisatie, adres school/
organisatie, functie
Op 14 januari 2004 organiseert Canon Cultuurcel i.s.m.
Stichting Lezen een studienamiddag waarin poëzie centraal
staat. Leerkrachten kleuter-, lager en secundair onderwijs
krijgen naast een poëtische verwenning en twee workshops
op maat, ook heel wat materiaal mee naar hun school. Voor
en na kan je nog snuisteren tussen boeken en waardevolle
initiatieven. Het aanbod is heel divers. Op het programma
drie workshops voor het basisonderwijs (hoe werken rond
poëzie en muziek? Hoe werken met poëzie en drama? Groeigedichten
maken, hoe doe je dit?) plus drie workshops voor
leerkrachten secundair onderwijs (Poëzie en nieuwe media,
welke mogelijkheden zijn er? Poëzie en beeld(ende kunst):
hoe werk je met beeld en woord? Poëzie en dans: moderne
dans heeft heel wat gemeen met poëzie. Maar wat kun je zelf
in de klas?) Ervaren docenten en bekende schrijvers begeleiden
de sessies en geven praktische tips en voorbeelden.
Joke van Leeuwen is gastvrouw van dienst.
Kijk hoe je zelf het menu van deze gratis studienamiddag kan
samenstellen op www.canoncultuurcel.be. Meer info en inschrijvingen
op de website of via dirk.terryn@ond.vlaanderen.be
In Vredes-Naam!
Snelle beslissers kunnen nog steeds inschrijven voor een
studiedag rond actuele vredeseducatie (zie vorige Klasse,
p. 34). In samenwerking met V-dag en Kleur Bekennen biedt
Canon Cultuurcel op 8 december een boeiend programma
voor leerkrachten basis-en secundair onderwijs en lectoren
of studenten lerarenopleiding. Van 9.30 tot 17 u. krijg je in
het departement Onderwijs (Consciencegebouw) de kans
om met professionele sprekers te refl ecteren, voorbeelden
van collega’s te bekijken en een boel praktijktips mee naar
huis te nemen. Daarnaast biedt de dag een overzicht van
organisaties die in Vlaanderen een educatieve werking
hebben opgezet rond het thema «vredeseducatie» in de
breedste zin van het woord.
Deelnemen is gratis (lunch inbegrepen). Snel inschrijven via
www.v-dag.be. Verdere info via info@v-dag.be.

FOTO’S: LUC DAELEMANS
De PBM’s (persoonlijke
beschermingsmiddelen) in
de houtafdeling:
1: schilderswerkpak;
2: werkhandschoenen;
3: veiligheidsschoenen met
beschermhoes;
4: handschoenen voor
gevaarlijke producten;
5: gehoorbeschermers;
6: gasmaskers;
7: veiligheidshelm;
8: latex handschoenen;
9: veiligheidsbrillen;
10: werkpak;
11: stofmasker;
12: oordopjes.
«Met onze actie voor meer preventie
en bescherming op het werk willen
we een nieuwe houding kweken bij de
leerlingen», zegt Guido Opdebeeck.
Hij is technisch adviseur (TA) voor de
afdeling houtbewerking aan de Technische
Scholen Mechelen. «Hiervoor
moeten leerlingen en leerkrachten
hun mentaliteit veranderen.» Hoe
doe je dat?
De wet op het welzijn op het werk is
zeer complex. Veiligheid, gezondheid,
hygiëne, ergonomische en psychosociale
aspecten komen aan bod.
«Om je in een werkplaats goed te
voelen, moet de accommodatie
geschikt zijn en moeten alle
elementen er zijn om veiligheid
te bieden. De school moet hier
een voorbeeldfunctie vervullen»,
zegt Guido Opdebeeck.
In een arbeidssituatie in de
nijverheid geldt dezelfde wet.
Ze volledig toepassen is voor
de meeste scholen echter geen
haalbare kaart. «Er zijn vaak te
Waterval
«Als de kraan lekt, wil iedereen zo snel mogelijk een vakman in huis
maar toch sturen ouders hun zoon of dochter liever niet direct naar
een TSO- of BSO-richting», zucht Guido Opdebeeck. «Wanneer
jongeren na heel wat omzwervingen dan toch in een nijverheidsrichting
terechtkomen, is het heel moeilijk om hen de mentaliteit
www.prebes.be Preventie en bescherming op het werk
[1]
[6]
[11]
[12]
[7]
[8]
Werkpak
in orde?
weinig middelen, vooral fi nanciële. Scholen
moeten heel inventief zijn. En toch lukt
het. Onze Prebes-actie is een stap in de
goede richting. Prebes staat voor Preventie
en Bescherming op het werk. De actie
bestaat uit vijf aandachtspunten:
1. Het werkplaatsreglement: «Iedereen
die in een werkplaats binnenkomt
moet dit reglement kennen. Het is heel
nauwgezet en duidelijk uitgeschreven.
Iedereen moet het vooral naleven. De
leraar moet het toepassen maar er
ook op toezien dat de leerlingen dat
ook doen.»
2. PBM’s: «De persoonlijke be-
schermingsmiddelen moeten
voor iedereen beschikbaar zijn
en ook gebruikt worden.
Op onze afdeling loop ik
regelmatig rond om dat
te controleren. Heeft iedereen
zijn veiligheidsbril
op? Heeft iedereen veiligheidsschoenen
aan? Is
het werkpak in orde? Ook
bij de leraar!»
3. Etikettering: «Vaak kopen
[9]
[2]
[4]
[3]
[5]
[10]
we producten in grote hoeveelheden.
Beetjes overgieten in naamloze containers
of fl essen is uit den boze. Alle bussen,
fl essen, potten moeten een duidelijk
leesbaar etiket hebben, opgesteld
volgens de geldende normen. Geen
verrassingen!»
4. Pictogrammen: «Iedereen moet de
pictogrammen kennen die de nijverheid
gebruikt. Iemands leven kan ervan
afhangen. De pictogrammen zijn
internationaal. Elke nijverheidstak heeft
er die zeer specifi ek zijn. Wij maken
onze leerlingen regelmatig attent op
de pictogrammen die in hun werkplaats
voorkomen.»
5. Het machinepark: «De wet wordt steeds
complexer, de normen voor veiligheid
op de werkvloer steeds strenger. Dat
is een goede zaak. Maar het is niet zo
eenvoudig om die normen ook toe te
passen op school. Vaak moeten goede
machines op school verdwijnen omdat
het te veel zou kosten om ze aan te
passen. Elk jaar moeten we hier een
keuze maken, ten koste van andere
uitgaven.»
bij te brengen die nodig is om hun welzijn en veiligheid te kunnen
garanderen. Dat is jammer. Bovendien zorgt het watervalsysteem
(‘Laat hem maar in het ASO beginnen, zakken kan altijd’) ervoor
dat de TSO-BSO-richtingen niet altijd de juiste fi nanciële middelen
krijgen om broodnodige investeringen te doen.»
KLASSE NR.140 31

Isabel Van Rysselberghe (27) uit Gent comcombineert een adoratie
voor alles wat Spaans
spreekt met haar passie
voor sport. Ze geeft
Spaanse les in de Artevelde Hogeschool aan
studenten secretariaatsbeheer en in het
Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs.
Als ze niet voor de klas staat, gaat
ze volleyballen of… springt ze op de fi ets
richting Spanje of Latijns-Amerika. ¿Qué
tal Isabel?
Romaniste Isabel Van Rysselberghe staat met plezier
voor de klas. Nochtans droomde ze er niet van om
leerkracht te worden. «Ik wou na mijn studie naar een
derde wereldland, liefst naar Latijns-Amerika. Daar
wou ik mijn liefde voor het Spaans met idealisme
combineren.» Het liep anders want Isabel rolde het
onderwijs in. Toen ze na enkele schooljaren ook les
ging geven aan de gevorderde cursisten van het zesde
jaar avondschool, gooide ze haar vakantieplannen
om en trok ze ter voorbereiding enkele weken met
de fi ets door Spanje. «Het was de eerste keer dat
ik per fi ets reisde en het was meteen prijs. Ik fi etste
een duizendtal kilometer van de pelgrimsroute naar
32 KLASSE NR.140
Isabel: «Ik verdeel de taken
zodat de studenten kunnen
‘scoren’»
«PASSEUR OP HET VELD EN IN DE KLAS»
PETER VAN HOOF
Santiago de Compostela. Zalig om deel te worden
van het landschap en door gehuchten te fi etsen
waar je normaal nooit komt! Je hebt veel intenser
contact met de bevolking dan wanneer je met de
wagen of het openbaar vervoer reist.» Haar eerste
trip zette een trend want zodra ze kan, glipt Isabel
voortaan met de fi ets weg richting Latijns-Amerika
of Spanje.
Hoe hou je in het schooljaar je conditie op
peil om tijdens de vakantie met de fi ets
kilometers te kunnen vreten?
Isabel: «Hoe beter mijn conditie, hoe langer de
afstanden die ik tijdens de volgende reis aankan.
Dus ga ik trouw elke zondag van 8 tot 12 trainen
met mijn wielerclub. Ik ben daar de enige vrouw
in een bende van vijftig mannelijke renners die
bijna allemaal een pak ouder zijn dan ik - het is
zoals in de avondcursus Spaans: daar ben ik ook
jonger dan de meeste cursisten. Maar je moet
niet denken dat de jaren op de oudere renners
wegen: ook de vijftig-plussers halen vlot een
constant gemiddelde van 27 kilometer per uur.
Daarnaast speel ik ook in een volleybalclub – tot
vorig jaar in competitie, nu alleen nog recreatief
omdat twee keer trainen in de week en één match
«Wat je wil weten vraag je gewoon.»
Dag
Collega
per weekend niet meer te combineren was met
mijn lesopdracht. Je zou er versteld van staan
hoeveel papierwerk bij avondlessen en hoger
onderwijs komt kijken.»
Komen je sportieve vaardigheden je ook in
de les van pas?
Isabel: «Niet rechtstreeks maar er is wel een link. Zo
speel ik in mijn volleybalclub als ‘passeur’: degene
die de bal doorgeeft zodat anderen kunnen scoren.
Net zoals de passeur de ploeg leidt zonder zelf aan
te vallen, is het mijn taak als leerkracht om de lijnen
van het spel uit te zetten en de taken te verdelen zodat
de studenten kunnen ‘scoren’. Ik probeer er zo goed
mogelijk voor te zorgen dat alle studenten kansen
krijgen en dat het groeps- en leerproces vlot verloopt.
Ik ben passeur op het veld en in de klas.»
PASSIE
Isabel Van Rysselberghe gooit zich als
leerkracht Spaans voor de klas maar kruipt
even enthousiast op de fi ets richting Spanje
of Latijns-Amerika. Ze is lang niet de enige
leerkracht die met één been in de school en
met een tweede in een even boeiende parallelle
wereld staat. De rubriek ‘Buitenbeentje’ zoomt in
op de gevarieerde passies van leerkrachten in
Vlaanderen.
ONDERTUSSEN IN HET OUDERCAFÉ
«Goeie koffi e!» lacht de Kosovaarse Gashi Shqipe. Ze is vaste klant in het oudercafé op de school van
haar kinderen, de Vrije Basisschool De Mozaïek in Gent. «Ik kom hier omdat je veel informatie krijgt
over de school. Wat je wil weten vraag je gewoon.» Gashi Shqipe is niet de enige ‘klant’ want al vijf
maanden lang komt een vaste kern van dertig ouders in het ouderlokaal elke ochtend koffi e tanken.
«Wij noemden het ons ouderlokaal», zegt coördinator en bezielster Beatriz Fernandez, «maar de
ouders zelf doopten het om in hun oudercafé. We voelden dat de gewone informatiemomenten op
school het niet meer deden. Dit oudercafé is een lossere manier om de ouders te bereiken. En het
wérkt!» glundert Beatriz.
Het volledige verhaal kan je lezen in het novembernummer van Klasse voor Ouders en op
www.klasse.be/ouders
ISABEL VAN RYSSELBERGHE

LITTEKENS IN MIJN HOOFD
«Gisteren vroeg mijn moeder wat ik op
school had gegeten. ‘Lasagna’, zei ik. Ze
schrok. ‘Hoe weet jij dat?’ antwoordde ze.»
Carli onderging vier en een half jaar geleden
een zware hersenoperatie die zijn geheugen
ernstig beschadigde. «Het daaropvolgende
jaar kon ik ‘s namiddags niet meer zeggen
wat ik ‘s ochtends gedaan had.» Leven voor
en na het gat in je memorie.
«Kasten kleren ben ik al kwijt, ik moet alles
opschrijven en verdwaal constant. Leven met
een geschaad geheugen is niet gemakkelijk»,
weet Carli. «Aan iemand in een rolstoel kan
je zien dat hij niet kan lopen, maar het gebrek
in mijn hersenen zit goed verborgen. In het
begin kreeg ik wel eens de vraag van andere
leerlingen waarom ik op deze school zat. Ja,
ik kan zélf lopen en heb geen hulp nodig bij
aankleden of eten, maar voel me ook vaak
beperkt. Mijn littekens zitten in mijn hoofd.»
Ondanks hun handicap volgen Carli en zijn
klasgenoten het gewone leerplan ASO. «Vóór
mijn operatie was ik in de klas het haantje-devoorste,
nu moet ik twee jaar leerstof inhalen.
Als ik het niet hardop oefen, onthoud ik het
niet. Wiskunde is een ramp, aangezien ik daar
vooral mijn beschadigde rechterhersenhelft
Hoe gaat het met Hilde? Zij
zeilt een schooljaar lang
met heel haar gezin de
wereld rond. En hoe pakken Evi,
Sven, Ikrame, Willem-Frederik en
breakdancer Mathieu school en
vrienden aan? Lees elke week
mee in hun persoonlijk dagboek
op www.klasse.be/ouders/blog en
www.maks.be/blog
Win: het VIP-weekend Parijs.
Je verblijft drie dagen (twee nachten) met
twee personen in een idyllisch hotel in
het centrum van Parijs. Inbegrepen: de
treinreis met Thalys vanuit Brussel, een
romantisch diner én een VIP-kaart voor
drie dagen gratis toegang in meer dan 70
musea en attracties… Breek de code!
«Als ik het niet hardop oefen, onthoud ik het niet.»
voor moet gebruiken. Ik kan me heel slecht
oriënteren en mijn dieptezicht is naar de
vaantjes. Talen, cultuurwetenschappen en
psychologie vind ik de leukste vakken. Ik
wil later dan ook in de journalistiek.» In
het weekend supportert Carli voor AA Gent.
«Omdat het een club is uit de middenmoot.
Club Brugge of Anderlecht zijn geen uitdaging,
die spelen toch altijd kampioen. AA Gent leert
elke dag bij. Net als ik.»
Meer over Carli (en heel veel andere jongeren)
lees je in het novembernummer van
Maks! en op www.maks.be
«Al enkele jaren trek ik met mijn
leerlingen van het vijfde leerjaar
naar de brailleliga in Brussel»,
vertelt Kathlijn Jacobs. «Ze ondervinden
er wat het betekent om
blind te zijn en dat is voor veel
leerlingen een indrukwekkende
ervaring.» Juf Kathlijn geeft les
in het Sint-Maarteninstituut
in Aalst. Klasse betrapte haar
tijdens de speciale lerarendag in
Elke maand weegt dit spelletje je kennis over een nieuwe vakoverschrijdende
eindterm. Deze maand draait elke opgave rond leren (leren). Zet de eerste
letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je
zowel wat leerkrachten niet moeten zijn als een Tollembeeks stripverhaal van
11 letters («De …»). Het is de code voor de hoofdprijs van de maand: een
VIP-weekend Parijs voor twee personen.
KLASSE
LIEVEN VAN ASSCHE
DE TOPDRIE VAN KATHLIJN
LOL IN DE
LEERLINGENRAAD
STERINZET: YETI’S
STEMMENSLAG
«Wij willen op school best wel meebeslissen», zegt Myriam.
«Maar hoe?» Ine droomt van een grotere speelplaats. Ze heeft
ook een leuk idee voor de volgende schoolreis. Maar bij wie kan
ze daarmee terecht? Basisschool De Watertoren uit Sint-Niklaas
organiseert elk jaar verkiezingen voor de leerlingenraad. Yeti
brengt verslag vanuit de stemhokjes. Participatie van leerlingen
begint in het basisonderwijs. En dat lukt.
Het volledige verhaal lees je in het novembernummer van Yeti
en op www.yetiworld.be
Mini-Europa, waar eind oktober
500 leerkrachten met hun gezin op
afkwamen. Waar Kathlijn nog met
haar klas naartoe trekt? «Tijdens de
Open Monumentendagen gaan we
naar Leuven en als het iets beter
weer is naar het Natuureducatief
Centrum in Veerle.» En nu wenkt de
Eiffeltoren. In pocketformaat.
www.minieurope.com
Elk jaar verkiezingen in De Watertoren.
[1] de voornaam van de Zichemse leerling die een ui onder zijn oksel stopte
[2] een systeempje om iets beter te onthouden (roggbiv, ’t kofschip)
[3] het Russische woord voor «school»
[4] de Griekse wijsgeer van de vraag- en antwoordmethode (en van de gifbeker)
[5] vul in: «De moeilijkste opgave voor de …… is: de leerling het plezier in het leren niet
te bederven» (Bertrand Russell)
[6] minimumdoelen die het departement onderwijs aan scholen oplegt
[7] volgens Simon Stevin de «kunst van het gewisse»
[8] mooi Nederlands voor «e-learning»
[9] de voornaam van de VRT-dame die herexamens afneemt
[10] de voornaam van de grondlegger van de antroposofi sche scholen
[11] de gevoelige tegenhanger van je IQ
Stuur het woord vóór 25 december naar Klasse (Breek de code) - Koning
Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be. Vanaf 6
januari staan de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars. Ingrid
Pannekoeke uit Zottegem kan alvast voor een natuurlijk én gastronomisch
weekend naar hartje Durbuy als winnaar van de oktoberopgave (oplossing:
voetafdruk).
KLASSE
KLASSE NR.140 33

«Waarom moeten jongeren elke schooldag acht
lesuren in hetzelfde saaie stramien vastzitten?»
«We slopen die muren»
ACCENT OP TALENT
«We stappen af van een vaste
lessentabel voor alle leerlingen,
voortaan gaan we uit van de leertijd
die leerlingen nodig hebben
om de eindtermen te bereiken»,
zegt pedagogisch directeur Luc
Heyerick. «De individuele behoeften,
vaardigheden en talenten van
leerlingen zijn doorslaggevend.
Zelfs al blijft het groepsonderwijs,
toch zal elke leerling veel meer
dan voorheen kunnen kiezen:
onderwijs op maat.» De Gentse
Artevelde-scholengroep gaf gehoor
aan de oproep van de Koning
Boudewijnstichting om talenten
van leerlingen op school meer
kansen te geven.
Wie meer wil weten over
‘Accent op Talent’ stuurt een
mailtje naar info@kbs-frb.be of
blondeel.j@kbs-frb.be.
34 KLASSE NR.140
«Ik ontwerp mijn eigen kleren en pruts aan mijn oude scooter. Maar op school
mag ik alleen mijn hoofd gebruiken», zegt Jozefi en (18) uit het zesde jaar
moderne talen-wiskunde. «Geef mij maar een keuzevak mode of carrosserie,
maar dat kan in ASO niet». Binnenkort misschien wel, want een ‘voortrekkersschool’
sloopt de muren tussen de onderwijsrichtingen.
«Jongeren hebben veel meer talenten dan
er op hun school opleidingen bestaan. Ons
onderwijs is te eenzijdig, waardoor jongeren
kansen missen om die verschillende talenten
te ontwikkelen. Daarom willen we de beschotten
tussen vakken, onderwijsvormen en
scholen weghalen in het secundair onderwijs»,
zegt Luc Heyerick, directeur van de Gentse
Pedagogische Begeleidingsdienst. De Gentse
Artevelde-scholengemeenschap - bestaande
uit een atheneum, technisch instituut, twee
beroepsscholen en een kunstschool – werd
geselecteerd als ‘voortrekkersschool’ om het
project ‘Accent op talent’ van de Koning Boudewijnstichting
uit te werken. Luc Heyerick
doktert momenteel samen met directies en
leerkrachten van de vijf scholen een systeem
uit dat leerlingen vanaf volgend schooljaar
mogelijkheden moet geven om een beperkt
aantal keuzevakken te kiezen. De scholen
beslissen in overleg welke vakken ze ‘in
de etalage’ zetten. Met het departement
Onderwijs spraken ze af dat ze hun project
uitvoeren in een regelarme omgeving.
«Van sommige strakke regels mogen we
afwijken. Zo springen we fl exibel om met
lessenroosters en het aantal uren per vak»,
maakt Luc Heyerick duidelijk.
‘Alwéér een onderwijsvernieuwing!’ zuchten
leerkrachten.
Mieke Eeckhout, praktijkleerkracht in de eerste
graad BSO en TSO: «Velen vragen inderdaad
om rust in het onderwijs. Anderzijds merk
onderwijs.gent.be Info over de vijf voortrekkersscholen van de Artevelde-groep
www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/BLO203/KBS-AccentTalent.htm Alle voortrekkers met een beschrijving van hun project
© LUC DAELEMANS

ik dat ons traditionele onderwijssysteem
niet ideaal is. Waarom moeten jongeren
elke schooldag acht lesuren in hetzelfde
saaie stramien vastzitten? Ze vliegen op
automatische piloot en leerkrachten krijgen
nauwelijks respons. Ze meer kansen
geven om zélf te kiezen zal ze daarentegen
motiveren. Dat merk ik aan de inzet van
de leerlingen voor de mini-onderneming
bij ons op school.»
Luc Heyerick: «De directies van hun kant
uitten de – terechte – vrees dat dit project
de zaken erg ingewikkeld zou maken. Toch
zetten ze er hun schouders onder omdat ze
inzien dat onderwijs op maat de leerlingen
meer kansen biedt om de eindtermen te
bereiken zonder te moeten zittenblijven.Voor
complexe organisatorische vragen zoals ‘hoe
controleren we de leerlingenstromen’ en
‘hoe integreren we de keuzevakken in de
roosters van leerlingen en leerkrachten’
proberen we een oplossing te vinden.»
Wat winnen de leerlingen met dit vernieuwend
project?
Mieke Eeckhout: «De samenleving vraagt
multifunctionele burgers. Hoe meer kansen
je op school krijgt om te proeven, hoe meer
zelfvertrouwen je opbouwt in nieuwe situaties.
Dat de leerlingen zelf een pakket zullen
samenstellen met vakken die aansluiten bij
hun interesses, vaardigheden en behoeften
zal ervoor zorgen dat ze liever naar school
komen en minder snel afhaken.»
Luc Heyerick: «Een neveneffect is bovendien
dat alle leerlingen in contact zullen
komen met een grotere diversiteit aan leeftijdgenoten.
In het huidige systeem, met
beschotten tussen de onderwijsvormen,
kunnen jongeren hun vooroordelen over
bijvoorbeeld ASO’ers – ‘dikke nekken’ - en
BSO’ers - ‘dommeriken’ – niet via persoonlijke
ervaringen doorbreken. Voortaan zullen
ze wél met elkaar in contact komen en zo
kansen krijgen om hun eigen vooroordelen
te corrigeren.»
Gaat een leerling carrosserie vrijwillig extra
lessen Frans volgen?
Mieke Eeckhout: «Beroepsleerlingen zullen
niet voor theorievakken kiezen. Ik zie
ze wel vakken kiezen die in het verlengde
liggen van hun eigen studie. Of misschien
trekken ze naar de kunstschool. Bakkers die
met marsepein werken zijn creatief bezig.
ASO-leerlingen zullen wel naar BSO komen:
leerlingen die bijvoorbeeld graag aan hun
brommer sleutelen en wat mechaniek in
de vingers willen krijgen.»
Moeten jongeren die twee uurtjes in de
week ‘slagerij’ volgen een messenset van
200 euro kopen?
Mieke Eeckhout: «In veel beroepsopleidingen
moet je aan hygiënische regelgeving
en veiligheidsvoorschriften voldoen. Anderzijds
kunnen we aan leerlingen die slechts
twee of vier uur praktijk in de week volgen
niet vragen om veiligheidsschoenen, een
uniform of een messenset te kopen. Mis-
schien moeten we vakken die een te grote
investering van de leerlingen vergen niet in
het aanbod steken?»
Zien we vanaf volgend schooljaar groepen
leerlingen vrij en vrolijk de straat op trekken
richting het keuzevak van hun dromen?
Luc Heyerick: «Met het spijbelprobleem in
het achterhoofd willen we uiteraard niet
dat leerlingen zomaar in de stad gaan rondfladderen.
Ik vermoed dat we de keuzevakken
het best bundelen per namiddag. Dat
wordt puzzelen met lessenroosters. Om
dergelijke organisatorische kwesties op te
lossen, hebben we onszelf een voorbereidingsjaar
gegeven.»
Gaan ook de muren tussen de basisschool
en de secundaire school eraan?
Luc Heyerick: «Met een vijftal Gentse
basisscholen zullen we geregeld ateliers
organiseren in de verschillende secundaire
Artevelde-scholen. Een bouwatelier bijvoorbeeld,
maar ook lessen voeding-verzorging
of handel-verkoop en zelfs lessen Latijn passen
perfect in wereldoriëntatie. Zo kunnen ook
leerlingen uit het basisonderwijs proeven van
het aanbod op de secundaire school.»
«Dat wordt
puzzelen met
lessenroosters»
Vraag je jongeren en hun ouders ook om
hun mening over de vernieuwingen?
Luc Heyerick: «Met dit project willen we
ook de participatie van leerlingen en ouders
bevorderen. Het gaat evenwel over
een heterogene groep: de leerlingen van
het atheneum zijn bijvoorbeeld mondiger
dan beroepsleerlingen en hun ouders. We
zoeken een geschikte manier om ook met
hun mening rekening te houden. Inspiratie
putten we uit de ervaringen van onze Freinetafdelingen.
Ook de brugfiguren die actief
zijn in de Gentse basisscholen vormen een
inspiratiebron. Dat zijn veelal maatschappelijk
werkers die als intermediair pendelen tussen
school- en thuismilieu. Vooral de minder
talige ouders zijn erbij gebaat.»
Welke rol speelt de leerkracht in dit
systeem?
Luc Heyerick: «Leerkrachten die keuzevakken
geven zullen voor klasgroepen staan met
jongeren uit verschillende studierichtingen.
Ze zullen minder kunnen doceren en meer
energie moeten steken in coaching: jongeren
aanzetten tot zelfstandig leren, ze door
leerprocessen heen leiden. Echt nieuw is
dat idee niet maar in de praktijk is het nog
maar zelden uitgewerkt.»
Mieke Eeckhout: «Ik zou nog verder durven
gaan. Ook voor leerkrachten lijkt het
mij interessant om de muren van de eigen
school te doorbreken.»
ond.vlaanderen.be/schooldirect/PR303/PR_Munsterbilzen.htm
ond.vlaanderen.be/schooldirect/PR303/PR_AoT-Maaseik.htm Voortrekkersscholen in praktijk
VIJF SPRONGEN
NAAR TALENT
Zestien Vlaamse scholengroepen
werden voor ‘Accent op Talent’ als
voortrekker geselecteerd. Zij slopen
muren tussen onderwijsrichtingen en
scholen. Tegen juni 2004 bundelen de
voortrekkersscholen hun ervaringen
in een ‘witboek’. Dat zal als inspiratie
dienen voor de onderwijsvernieuwing
die vanaf 2010 operationeel wordt. Vijf
voortrekkersideeën voor scholen die niet
zo lang willen wachten:
1. «Bij ons op school werken de collega’s
van aardrijkskunde en geschiedenis
altijd samen.» Wat vaker kortsluiten
met (vak)collega’s weekt de
beschotten tussen vakken en klassen
zachtjes los.
2. «Jongeren uit TSO ontwerpen
sjaals en bedenken de styling van
de leerwinkel, beroepsleerlingen
uit de richting Mode voeren de
ontwerpen uit, ASO’ers schrijven het
bedrijfsplan en verspreiden persberichten,
de leerlingen uit Verkoop
doen onze leerwinkel draaien. En de
winst van de sjaals strijken ze samen
op.» Onderwijsrichtingen, scholen en
het bedrijfsleven linken met elkaar
via een mini-onderneming.
3. «Tijdens ons project over gezonde
voeding maken Bakkerij-leerlingen
het ontbijt klaar voor onze leerlingen
Verkoop en Etalage. Zij stellen de
menu’s samen, brengen voedingsstoffen
in kaart en dokteren een prplan
uit om de hele school bij het
project te betrekken.» Tijdens vak- en
opleidingoverschrijdende projecten
verpulveren muren vanzelf.
4. «De leerlingen van ASO, BSO, KSO
en TSO organiseren samen een muziekfestival.
De ene groep staat in
voor de catering, een tweede vangt
artiesten op, nog een andere zorgt
voor pr en security. Meest opvallend
is dat die groepjes gemengd zijn.»
Culturele schoolprojecten zoals van
Stress Factor of Canon zijn dynamiet
voor onderwijsbeschotten.
5. «Dit jaar hebben we geen Chinese
vrijwilligers nodig. Iedereen doet
spontaan mee nu we zijn afgestapt
van de passieve opendeurdag-formule.
Dit schooljaar kiezen we voor een free
podium en een interculturele markt
waar alle leerlingen en leerkrachten
bij betrokken zijn.» Alternatieve
info- en opendeurdagen zorgen
voor ongedwongen contacten tussen
leerlingen en leerkrachten uit diverse
studierichtingen en leerjaren.
KLASSE NR.140 35

De verborgen leraren
Waar leren leerlingen het meest: in de klas of op internet? In hoever
pikken ze hun wijsheid ook op van televisie, muziek, videogames,
kranten, tijdschriften? En moeten we al die media meer in onze
lessen brengen? Universitaire onderzoekers uit Leuven gaan na hoe dicht
school en jongerenmedia bij elkaar staan. In meters en kilometers.
Hoe staan jongeren tegenover media? Leren ze er meer en liever van dan van hun
leerkrachten? En hoe goed kennen leerkrachten hun pappenheimers? Doe de test.
Hieronder vind je tien uitspraken over jongeren. Duid aan of ze waar of vals zijn. De
juiste antwoorden vind je verder in het artikel.
1. Meisjes zijn positiever ingesteld tegenover
schooltaken dan jongens. Ze zijn ook
ijveriger en behalen hogere punten.
□ waar □ vals
2. Leerlingen uit het technisch secundair
onderwijs gaan liever naar de bioscoop
en lezen liever tijdschriften en boeken.
Jongeren uit het algemeen secundair
onderwijs spelen het liefst met videoen
computerspelletjes.
□ waar □ vals
3. Naarmate jongeren ouder worden, gaan
ze meer muziek beluisteren en minder
zelf musiceren.
□ waar □ vals
4. Jongeren uit de eerste graad zijn de
grootste tv-kijkers.
□ waar □ vals
5. Jongeren zijn meer geïnteresseerd in de
computer als medium dan in tv-kijken.
□ waar □ vals
36 KLASSE NR.140
6. Jongens die meerdere keren per week
de pc gebruiken voor huistaken halen
lagere schoolresultaten dan jongens
die daar bijna nooit de computer voor
aanzetten.
□ waar □ vals
7. De meeste leerlingen vinden dat ze
nog altijd meer leren uit boeken dan
van internet.
□ waar □ vals
8. Twee derde van de leerlingen kent meer
van internet dan hun leraars.
□ waar □ vals
9. Jongeren wijzen kennisoverdracht af.
Ze vinden ook dat de school niet de
belangrijkste plaats is om kennis te
verwerven.
□ waar □ vals
10. Jongeren willen meer media in de les.
□ waar □ vals
«Meer tijd voor informatica»
Tweeduizend leerlingen uit Vlaamse scholen
beantwoordden vragen over hun houding
tegenover de school, hun mediagebruik en
de link tussen beide. Onderzoekers van de
KULeuven trekken conclusies. Vergelijk je
antwoorden met hun bevindingen.
1. Waar. Hoe ouder jongeren worden, hoe
negatiever ze ingesteld zijn tegenover formeel
leren en tegenover de school. Ook hun resultaten
dalen met de graad (‘Waarom moeten we per se
goede punten halen?’). Meisjes zijn evenwel in
het algemeen positiever ingesteld voor schooltaken
dan jongens. Ze behalen hogere punten.
Jongens hebben wel meer prestatiedrang, maar
dat komt niet tot uiting in de manier waarop
ze met hun huistaken omgaan. Of de school
echt balen is voor jongeren? Nee, in de derde
Liever internet
dan boeken
graad scoort de school hoog als ‘plaats van
aanwezigheid’, waar de vrienden zijn.
2. Niet waar. TSO-jongeren spelen het liefst
met video- en computerspelletjes. ASO’ers gaan
liever naar de fi lm en lezen liever tijdschriften
en boeken. Maar alles is relatief: (boeken) lezen
doen jongeren het minst graag. Tijdschriften
© PHOTODISC

zijn wel redelijk populair, vooral in de tweede
graad. In de derde graad lezen jongeren veeleer
de krant. Meisjes hebben een grotere voorkeur
voor muziek, videoclips, e-mail, tijdschriften en
boeken dan jongens. Die houden zich meer
bezig met de computer en al wat daarrond
hangt.
3. Waar, maar hier verschillen meisjes van jongens.
Ze scoren hoger voor muziek beluisteren,
erover lezen, zingen, naar de muziekschool
gaan, een klassiek instrument bespelen. Dat
doen jongens dus minder (graag). Voor zowel
jongens als meisjes heeft muziek een ‘mood
control functie’: troost bij verdriet, afl eiding...
De oudste leerlingen zijn meer bezig met alternatieve
vormen van muziek maken: scratchen,
mixen, in een band spelen.
4. Niet waar. Jongeren uit de tweede graad
hangen het meest voor de beeldbuis. Ze doen
dat vooral om zich te ontspannen. Tv-interesses
verschuiven wel. Zo vertonen leerlingen
met ouder te worden meer belangstelling en
waardering voor nieuws- en praatprogramma’s.
En meisjes kijken naar andere programma’s
dan jongens: romantische series, Engelstalige
feuilletons, muziek- en jeugdprogramma’s,
Vlaamse reeksen en programma’s als ER of
General Hospital. Jongens prefereren politie- en
gangsterreeksen, westernseries, oorlog, karate
en kung fu, animatie, humoristische programma’s,
sport, natuurdocumentaires, informatieve
programma’s en nieuws. Jongeren uit ASO en
TSO kijken liever naar Koppen, Kwesties of
National Geographic dan hun leeftijdgenoten
uit BSO.
5. Waar. Dat geldt vooral voor jongeren uit
de eerste graad. Ze werken ook effectief meer
met de pc dan te e-mailen of te surfen op het
world wide web. Al doen jongens dat liever
dan meisjes. Opvallend: negen leerlingen op
tien hebben thuis een pc, één op drie heeft er
een op zijn kamer. Bijna alle leerlingen in het
secundair hebben al met een computer gewerkt.
De helft gebruikt hem voor schooltaken (en
hoe ouder ze zijn, hoe meer ze dat doen). In
de eerste graad surfen leerlingen per week
gemiddeld 4 uur 20 minuten op het world
wide web, in de tweede en derde graad 6 uur
en een kwartier.
Waarvoor jongeren internet gebruiken? In de
eerste graad vooral om informatie op te zoeken,
M I X D E M E D I A
Jongeren leren ook buiten de school: uit fi lms, tv, muziek,
tijdschriften, internet enz. Wat kan of mag de school daarmee
doen, in de wetenschap dat leerlingen deze informele
leerkanalen vooral associëren met hun vrije tijd en dus
niet met de school? Kunnen ze de leerkracht helpen om
jongeren van een negatieve houding tegenover de school
af te helpen? Of toch maar liever afhouden? Vijf suggesties
uit het onderzoek:
1. Gebruik muziek met mate. Het bewijst vooral zijn
nut in taalvakken, maar ook in vakken als geschiedenis
(protestsong), godsdienst of zedenleer (reggae, rap).
2. Toon tv-programma’s en fi lms om de leerstof te
in de tweede en derde graad ook om ideeën
voor een spreekbeurt op te doen. In de eerste
graad chat drie vierde regelmatig. BSO-leerlingen
chatten liever dan ASO- en TSO-leerlingen. 70
procent van de jongeren e-mailt regelmatig.
Vanaf de tweede graad gaan leerlingen meer
e-mailen dan chatten. Meisjes e-mailen iets
meer dan jongens. Jongens surfen iets meer op
het net dan meisjes. Algemeen willen minstens
vier jongeren op vijf les over internet op school.
En minstens twee derde wil tijdens de pauzes
op internet kunnen werken.
6. Waar, al verwacht je hier het omgekeerde.
Het fenomeen doet zich voor in de eerste graad.
De onderzoekers zien daar drie redenen voor:
Kung Fu, scratchen
en mixen
a) het pc-gebruik van tieners sluit niet aan bij
wat de leerkracht ervan verwacht, b) hun pcgebruik
creëert een vals gevoel van orde en
overzichtelijkheid, en c) de verleiding kan groot
zijn om de pc te gebruiken voor spelletjes of
websurfen, niet zozeer voor taken. In de eerste
en derde graad maakt het niets uit of leerlingen
met of zonder pc taken maken. In de tweede
graad halen TSO-jongens mét pc wel betere
resultaten dan TSO-jongens zonder.
7. Waar. Drie vierde van de leerlingen meent
dat ze meer kunnen leren van internet dan
uit boeken. Meer dan de helft surft liever op
internet dan tv te kijken en bijna drie kwart surft
liever op het net dan een boek te lezen. Enkel
de oudste leerlingen relativeren het belang van
internet iets meer.
8. Gedeeltelijk waar. De stelling werd enkel
voorgelegd aan leerlingen van de derde graad.
Twee derde beweert meer van internet te kennen
dan de leerkrachten.
9. Niet waar. Jongeren vinden kennisoverdracht
belangrijk, vinden de school daarvoor
de belangrijkste plaats en staan ook grosso
modo achter de leerstof die ze krijgen. Maar
ze struikelen vooral over de manier waarop de
school en het schoolleven in elkaar zitten. Hun
bronnen van ongenoegen: de manier waarop
sommige leerkrachten lesgeven (saai, te frontaal),
het beginuur van de schooldag (te vroeg), de
tijd tussen de lessen (te kort), de spreiding van
verduidelijken. Ze maken een les ook aangenamer en
leerlingen letten beter op. Maar te veel kijken of kijken
zonder opdracht verliest op de duur zijn effect.
3. Trek de actualiteit de klas in. De krant bevat dagelijks
berichten die bij veel vakken aansluit. Ook tijdschriftartikels
zijn nuttig. Je kan er ook de maatschappelijke
relevantie van je vak mee aantonen. Ga er ook hier niet
te overdadig mee om. Soms is het beter dagbladen ter
beschikking te stellen in de bibliotheek. Niet op elke
keukentafel ligt ’s morgens een krant.
4. Neem een neutralere houding aan tegenover
boeken. De verplichte lectuurlijst samen met de
de vakken (niet altijd evenredig), het schoolreglement
(soms echt verouderd), huiswerk (soms
dagenlang geen, dan alles tegelijk) en de lessen
zelf (onvoldoende inspelend op de actualiteit).
Te weinig studierichtingen op school is ook een
vaak gehoorde klacht. Op de meeste punten
kunnen scholen wel degelijk inspelen.
10. Niet waar. Jongeren vragen niet massaal
meer video, muziek, kranten, tijdschriften of
boeken in de les. School en vrije tijd moeten
gescheiden blijven, anders is de lol eraf. Maar
de school mag wel meer rekening houden met
de vrijetijdsbesteding van jongeren (huiswerk
meer spreiden, fl exibeler timing van toetsen
en examens…). Ze vragen ook meer tijd voor
informatica. Jongeren vinden dat ze op school
met de computer moeten leren werken.
‘Het onderwijs in een concurrentiestrijd. Een
studie naar de positie van formele leerkanalen in
een informele kennismaatschappij.’ Onderzoek
in opdracht van het departement Onderwijs
(OBPWO 99.12), uitgevoerd door prof. K.
Roe, prof. J Van den Bulck, K. De Cock en C.
Dusart, departement Communicatiewetenschap,
KULeuven. Een uitgebreide synthese
vind je op www.ond.vlaanderen.be/obpwo
(surf naar projecten 1999)
Had je zeven of meer antwoorden juist? Dan
ben je mee met de leefwereld van jongeren. Een
inhaalmanoeuvre nodig of gewoon geïnteresseerd?
Meer over jongeren, jongerencultuur en
onderwijs vind je op www.maks.be. Je leerlingen
krijgen Maks! elke maand. Al gezien?
leerlingen opstellen kan ze meer motiveren om te
lezen. Zoek creatievere opdrachten dan de traditionele
boekbespreking. Zulke besprekingen circuleren trouwens
bij duizenden via internet. Vul de schoolbibliotheek ten
slotte geregeld aan met moderne literatuur.
5. Hanteer het world wide web als informatie-
of illustratiebron. Daarvoor gebruiken leerlingen
internet vaak. Pas vooral in de eerste graad op voor
veelvuldig gebruik, want daar vind je het grootste
aantal tegenstanders van internet in de les. Geef
leerlingen de kans om ook buiten de lesuren op het
net te surfen.
KLASSE NR.140 37

FOTO’S: LUC DAELEMANS
38 KLASSE NR.140
«Het Suikerfeest is
Maya
Wouter
Elke
«Onze ouders hebben geen geld voor cultuur.»
«Kunnen we die foto’s écht nergens
anders nemen?» fl uistert Marleen De
Coninck, plaatsvervangend directeur
van de Victor Van de Walle-basisschool
in Mechelen. «Ons lerarenlokaal is aan
een opknapbeurt toe!» Als de fotograaf
arriveert blijkt het nogal mee te vallen.
«Geen wonder! We hebben planten aangesleept,
tafels verplaatst, de prikborden
opgefl eurd», lachen de collega’s.
«Hoe ons lokaal eruit ziet vinden we niet
zo belangrijk, als de sfeer maar goed zit.
En dat is zeker het geval», getuigen ze.
We vallen het multiculturele basisschooltje
binnen tijdens Halloween. Twintig leerkrachten
en iets meer dan driehonderd leerlingen hebben
zich vol toewijding verkleed en in de hele
school hangt de wilde geur van pompoenen.
Te midden van het feestgedruis onderwerpen
we collega’s die tijdens de middagpauze in
het lerarenlokaal komen uitblazen aan drie
stellingen over cultuur. De onderwijsminister
verlangt van leerkrachten dat ze actieve cultuurparticipanten
zijn. Maar wat betekent dat
in een school waar ongeveer elke leerkracht
kinderen van zes verschillende nationaliteiten
in de klas heeft? Wat volgt: drie stellingen,
een veelvoud van meningen.
Stelling 1: «Onze leerlingen zijn te jong
om ze al met cultuur te confronteren.
Je wacht daar beter mee tot ze in het
secundair zitten.»
Hendrika Ceulemans, leerkracht derde
kleuterklas: «Niet akkoord. Met cultuur
en vooral de verschillen tussen culturen
moét je kinderen al op jonge leeftijd in
contact brengen. Zo zorg je ervoor dat ze
eraan wennen dat hun cultuur niet de enig
mogelijke is en dat ze geen schrik moeten
hebben van kinderen die ‘anders’ zijn dan
henzelf. Zo bereid ik mijn kleuters erop voor
dat islamitische klasgenootjes hun Offerfeest
vieren, zodat niemand vreemd opkijkt als die
kinderen met felgekleurde hennatekeningen
op hun handjes naar school komen. Elk kind
leert open te staan voor de leefwereld van
anderen. Hoe jonger je daarmee begint, hoe
minder ze er op latere leeftijd een probleem
van maken. Dit gaat misschien niet over cultuur
met een grote c, maar openheid is toch
een cruciale basishouding om van cultuur te
kunnen houden.»
Wouter Willems, leerkracht zesde leerjaar
B: «Maar ook de grote c vormt voor kinderen
geen probleem. Zo hebben we met
de leerlingen van het zesde een maand
gewerkt rond kunst door de eeuwen heen
– beginnend bij de vroegste rotstekeningen,
over Rubens, Picasso tot en met Christo en
hedendaagse kunstenaars. We namen ook
deel aan ‘De museumklas’, een stadsproject
in de Mechelse musea waarbij de leerlingen in

ook cultuur»
groepjes rond een kunststroming werkten.
Ze zochten info op internet en in de bib,
maakten er een werkje van en presenteerden
dat voor de klas. Ze namen er allemaal
even enthousiast aan deel; klaar zijn ze er
dus zeker voor. Cultuur is bovendien een
goed vertrekpunt om over gevoelens en
schoonheid te praten, om je eigen mening
te leren formuleren en om te leren respect
te krijgen voor afwijkende meningen. Het
gaat dus over veel meer dan alleen maar
cultuur.»
Stelling 2: «Cultuur op school? Geen
probleem: wij gaan elk jaar met de
leerlingen drie keer naar theater!»
Elke Cornelis, leerkracht vijfde leerjaar
A: «Da’s makkelijk gezegd: je boekt een
stuk, laat de ouders betalen, trekt er met
de kinderen heen en voilà we hebben aan
cultuur gedaan. Natuurlijk moet je leerlingen
wel eens meenemen naar theater, maar het
is net zo belangrijk om ze ook van andere
cultuuruitingen te laten proeven. Drie keer
is dus niet nodig, ook al omdat het stuk
vaak te saai of te moeilijk is voor de kinderen.
Nu is ook dat geen probleem als je
er met de kinderen over praat: waarom ze
het niet mooi vonden, wat ze niet hebben
begrepen. Eens iets slechts zien is nodig
om het goede meer te waarderen. Dat is
voor hen ook een leerproces.»
Elke Verlinden, leerkracht zesde leerjaar
A: «Onze ouders hebben geen geld voor de
bus en al helemaal niet voor een theaterticket.
Liever zoeken we daarom kosteloze
of goedkope oplossingen. Zo nemen we
deel aan ‘Stad van mijn dromen’, een Mechels
project waarin je met de klas diverse
culturele instellingen gratis kan bezoeken:
van de lokale radio over het fi gurentheater
tot het museum. We steken ook vaak zelf
culturele projecten ineen, zoals de spelletjesdag
waarop we de leerlingen ‘schip-
per mag ik overvaren’, ‘dikke Bertha’ en
‘zakdoekje leggen’ aanleren. Veel kinderen
kennen immers alleen nog Power Rangers en
Beyblades. En om de twee jaar organiseren
we een musical waarin alle kinderen van
de school meezingen - kleuters en andere
kinderen van de basisschool.»
Maya Lodewijckx, leerkracht vijfde
leerjaar B: «Het bibliotheekje in elke klas
zet de leerlingen ook aan om van cultuur
te proeven. Dat ze graag lezen is daarbij
oneindig veel belangrijker dan dat ze alle
grote namen uit de wereldliteratuur kennen.
En je moet niet denken dat alleen de
Belgjes graag lezen, ook veel Marokkaanse
kinderen zijn er verzot op.»
Stelling 3: «Culturele opvoeding op
school is onze Vlaamse culturele canon
doorgeven, óók aan allochtone
kinderen.»
Daniëlle Betrains, leerkracht eerste leerjaar:
«Allochtone kinderen vallen cultureel ge-
«Een vertrekpunt om over gevoelens
en schoonheid te praten»
zien tussen twee stoelen: ze horen nergens
meer bij. De band met hun oorspronkelijke
thuisland vervaagt, ze komen er alleen nog
als toerist. In Vlaanderen worden ze dan
weer als ‘vreemdeling’ bekeken. Op school
proberen we ze te laten voelen dat ze erbij
horen zonder dat ze hun culturele achtergrond
moeten verloochenen. Tijdens de
eerste schoolweek vertellen alle kinderen
over het land waar ze oorspronkelijk vandaan
komen. Daarna volgt een socialisatiemoment
waarin ik duidelijk maak dat iedereen
anders is. Er is in de klas plaats voor de
eigen oorspronkelijke cultuur, maar ik zorg
er ook voor dat ze iets van de traditionele
‘Vlaamse’ cultuur meekrijgen. Zo leren ze
elk jaar een liedje over Sint-Maarten aan dat
teruggaat op een oude volkslegende. De
Marokkaanse, Kosovaarse, Turkse, Colombiaanse,
Afrikaanse en Belgische kinderen
zingen dat lied in het oud-Mechels!»
«Niemand kijkt vreemd op van kinderen met felgekleurde
hennatekeningen op hun handjes.»
VIJF KENMERKEN VAN ONZE
LERARENKAMER:
1. Collega’s komen er om zich te ontspannen,
koffi e te drinken en een babbel te
doen. Werken doen we in de klas, rust
vinden we in het lerarenlokaal.
2. Wie tijdens de pauzes niet naar het lerarenlokaal
komt en bijvoorbeeld in de
klas blijft, mist een gemoedelijke babbel,
het gevoel erbij te horen en informatie.
Gelukkig zorgen collega’s ervoor dat wie
tijdens de pauze bewaking heeft of er
om een andere reden niet bij kan zijn alle
noodzakelijke info krijgt.
3. Elke leerkracht checkt dagelijks de informatiemap
en parafeert ter illustratie dat hij
de info gelezen heeft. Goed geïnformeerd
zijn is een basisvoorwaarde om te kunnen
participeren.
4. Doordat rokers in een afzonderlijk kamertje
(‘het rokerskotje’) zitten, dreigen er twee
aparte groepen te ontstaan. Dit knelpunt
bespreken we op de eerstkomende personeelsvergadering.
5. In ons lerarenlokaal bouwen we ons team
op. Het moet niet alleen professioneel klikken
tussen collega’s, het is ook belangrijk
dat je elkaar als persoon leert kennen en
waarderen.
EEN TEAM VAN LEERKRACHTEN
In deze tweemaandelijkse rubriek krijgt telkens
één leerkrachtenteam enkele stellingen op
het bord geprikt over de ‘basiscompetenties’
van leerkrachten. Wat is er allemaal nodig om
een goed leraar te zijn? Deze maand gaat het
over cultuur. De panoramische foto geeft een
beeld van dé plaats waar leerkrachten elkaar
ontmoeten om te discussiëren, te overleggen
en te praten: hun lerarenkamer.
KLASSE NR.140 39
© LUC DAELEMANS

Hoe hot is de mail?
Het is snel, gemakkelijk en de tijd die
je er ’s avonds insteekt, win je overdag
terug. Van de leerlingen krijg je meer
motivatie en zelfs betere taken te zien.
Het wondermiddel heet e-mail en het
werkt als een tamtam. Eén Belg op
drie en zeven jongeren op tien maken
er vandaag gebruik van. Standaard
tussen studenten en lectoren, nu ook
in het lager en secundair onderwijs.
Hoe hot is de mail?
40 KLASSE NR.140
< Waarom zou ik naar leerlingen e-mailen? Of
zij naar mij? >
< Voor taken en korte boodschappen: overmorgen
naar lokaal 3.10, volgende les je boek
meebrengen, inhaaltoets op donderdag. In het
begin van het schooljaar schrijf ik in elke klas
mijn e-mailadres op het bord. Ik zeg ook: ‘Dit is
niet mijn persoonlijk adres. Wie het wil hacken
om mijn berichten te lezen, mag meteen de
boekbesprekingen corrigeren die erop staan’.
De leerlingen moéten mij hun e-mailadres
niet geven, maar ze merken al gauw dat het
handig is. Vijftien mails ontvang ik per dag en
ik stuur er even veel terug. Ik vraag wel het
onderwerp duidelijk aan te geven. Dan zie je
meteen wat dringend is. > Werner De Smet,
leraar Nederlands/Duits
< Hoe goed is e-mail al ingeburgerd op school?
En is het wel veilig? >
< Bij ons hebben alle 680 leerlingen en 60
leerkrachten een eigen e-mailadres. Je eigen
naam voor de @ en die van de school erna.
Daar zorgt onze ict-coördinator voor. Velen
gebruiken het ook. En de schoolserver haalt
er de virussen wel uit. > Sabine Decoene, lerares
Klassieke Talen
< Qua veiligheid valt het mee. Maak vooraf
afspraken, dan ondervang je al veel. Ik zeg bijvoorbeeld
uitdrukkelijk dat ik geen grappenmails
wil (tenzij het écht grappig is). Misbruiken kan
ik op één vinger tellen. Vorig jaar stuurde een
Gratis elektronisch leerplatform: www.claroline.net
E-menu in vier gangen, met dank aan Tonny
De Lille (19), 6de jaar BSO Restaurant-Keuken,
STI Tweebruggen, Gent.
boze leerling me een virus. Hij kreeg er prompt
eentje terug van me. > Werner De Smet, leraar
Nederlands/Duits
< Je kan niet verwachten dat alle leerkrachten
meteen e-mail en nieuwsgroepen gaan gebruiken.
Maar geleidelijk aan zal hun aantal toenemen. We
verplichten de leerkrachten nu om hun punten
voor de rapporten en jaarplannen elektronisch in
te voeren. Ze mogen ze ook e-mailen van thuis
uit. De eerste drempel moéten ze dus over, maar
dan merken de collega’s dat ze tijd winnen en
dat automatiseren toch niet zo lastig is. > Ann
De Maeyer, directeur
< Slorpt al dat mailverkeer niet heel veel tijd
op? >
< E-mail werkt als een tamtam. Als ik in het
weekend één eerstejaars mail dat ik de zitplaatsen
in de klas heb veranderd, dan kan je ervan op
aan dat ze maandag al op hun nieuwe plaatsen
«Misbruiken kan
ik op één vinger
tellen»
zitten. Daar zou ik vroeger twintig minuten van
mijn les mee verliezen. Je wint dus tijd terug.
Vooral als klastitularis heb je er veel aan. Ik zie
mijn klas niet elke dag en los dat op via e-mails:
‘Vergeet niet je agenda klaar te leggen voor
nazicht’, ‘Morgen mag je de brieven voor het
© PETER VAN HOOF

oudercontact op het secretariaat ophalen’... >
Sabine Decoene, lerares klassieke talen
< In de hogescholen is e-mail tussen studenten
en lectoren de normaalste zaak van de wereld
geworden. Hoe maak je daar gebruik van? >
< E-mail zit mee in de projectopdrachten. Elke
lector heeft een adres via de hogeschool. De
studenten mailen ons vergaderverslagen, een
overzicht van hun planning, soms een zakelijke
brief of een versie van het rapport dat ze
moeten opmaken. Ook andere collega’s werken
met e-mail. Voor studenten heeft het medium
niets vreemds meer. Ze zijn allemaal minstens
elementair geschoold in het gebruik van computers.
Hier op de hogeschool kunnen ze een
eigen e-mailadres krijgen, maar negen op tien
heeft er sowieso al een. > Marie-Anne Baert
en Arnout De Witte, lectoren communicatieve
vaardigheden
< In onze hogeschool heeft elke student sinds
drie jaar zijn eigen laptop. Ook hier is mailverkeer
de normaalste zaak ter wereld. Aan alle
lectoren en docenten geven we het advies
dat ze vragen van studenten niet individueel
benaderen. Dan is het einde zoek. We werken
met een elektronisch leerplatform waar het
gemakkelijk is vragen op een open forum te
plaatsen. Met ex cathedra onderwijs moet je
daar niet veel van verwachten. Dat is anders
met projectgestuurd onderwijs. Dat vraagt
veel zelfstandig werk van de studenten en
daar hoort een forum gewoon bij. Voor elk
project is er bovendien een verantwoordelijke
student die dat forum opvolgt. De lector doet
de ‘noodopvang’. > Rita Dobbelaere, directeur
Onderwijs
< Vinden leerlingen het gemakkelijk om hun
leerkracht te mailen of blijven ze veeleer achter
de drempel staan? >
< Je hebt veel- en weinigmailers. Ik krijg vooral
vragen en berichten over de leerstof, soms ook
over problemen thuis. Ik reageer altijd en dat
appreciëren ze. Trouwens, als je zoals ik 19 uur
Duits geeft in evenveel klassen, ben je soms
moeilijk lijfelijk op te sporen. ‘Mijnheer, u bent
gemakkelijker te vinden achter de computer dan
op school’, mailde een leerlinge me onlangs. >
Werner De Smet, leraar Nederlands/Duits
< De drempel ligt nog lager dan een vast
spreekuur. Studenten e-mailen erg gemakkelijk.
Te gemakkelijk soms. Ze stellen bijvoorbeeld
vragen waarvan het antwoord gewoon in de
cursus staat. In het begin krijg je ook soms post
waar geen naam onder staat. Probeer dan maar
eens te raden wie gandalf15@hotmail.com is.
En natuurlijk zijn er de mails zonder bijlage, dat
komt wel vaker voor. > Arnout De Witte, lector
communicatieve vaardigheden
< E-mailen hangt ergens tussen spreken en
schrijven. De omgangsvormen vervagen. Moet
je ingrijpen als ze gaan jij-en en jou-en of laat
je dat maar zo? >
< Tegen dat informele heb ik niets. Het hoort
bij het medium. Als ik een mail krijg die begint
met ‘Geachte’ antwoord ik steevast met ‘Beste’.
Wel merk je dat de chattaal van jongeren overwaait
naar hun mails. > Marc Hoefkens, leraar
Engels en ict-nascholer
< Leerlingen gebruiken vaak emoticons :-) en
de onorthodoxe afkortingen uit hun sms-taal
(‘ben ff weg’). Mij storen ze niet. Op Romeinse
grafzerken en in Byzantijnse mozaïeken lees
je gelijkaardige afkortingen. Ook daar moest
het soms snel gaan. > Sabine Decoene, lerares
klassieke talen
< Toch is het een aandachtspunt. De dag na
mijn eerste les aan een groep eerstejaars mailde
een studente me met ‘Beste Marie-Anne’. Ik
begrijp natuurlijk dat e-mail informeler is en sta
niet op mijn strepen, maar als die studente mij
meteen tutoyeert, zal ze dat ook doen met de
directeur van het bedrijf waar ze straks gaat
werken. Dan moet je daarop reageren, zeker
in een vak als communicatieve vaardigheden:
weet wie je doelgroep is en pas je schrijfstijl
aan. Dat moet je toch ook doen met een brief.
Voor het correcte gebruik van e-mail hebben
we daarom een protocol op papier gezet. >
Marie-Anne Baert, lector communicatieve
vaardigheden
E - M A I L E N M E T L E E R L I N G E N : Z E V E N E - T I P S
1. Begin eenvoudig. Experimenteer met een
eenvoudige taak: laat leerlingen die dat willen/kunnen
hun huiswerk maken op de pc en het e-mailen. Laat
ze voor je vak een website zoeken en vraag ze het
internetadres naar je door te mailen. Of mail zelf
een vrijblijvende opdracht rond, bv. een tekst lezen
op een website. Leerlingen lezen vaak liever teksten
die op een computerscherm staan.
2. Bewaak je privacy. Geef nooit je persoonlijk
e-mailadres op. Gratis alternatieven vind je op het
world wide web. De bekendste is Hotmail, maar die
mag je niet te lang ongebruikt laten of je account
wordt afgesloten. Bovendien biedt Hotmail vrij weinig
mailgeheugen aan (een nadeel als je bv. veel taken
met gescande foto’s verwacht). Myrealbox en Fastmail
«Geen moppenmails
a.u.b.»
zijn prima alternatieven. Voor veel geheugen is er
het (te betalen) Runbox. Word je te fel belaagd door
wie of wat dan ook, maak dan gewoon een nieuw
e-mailadres aan.
3. Leg de grenzen vast. Spreek met de leerlingen
af waarvoor ze je wel en waarvoor ze je niet
mogen e-mailen.
4. Vraag de leerlingen altijd duidelijk het
onderwerp van hun e-mail op te geven.
Daaraan zie je meteen of hun bericht dringend is of
niet. Je kan ook elke mail automatisch laten beantwoorden
met een bevestiging van ontvangst en later
uitvoeriger reageren.
5. Anticipeer op vragen van leerlingen. Als
je merkt dat leerlingen vaak dezelfde vragen stellen,
Gratis alternatieve e-mailadressen: www.myrealbox.com, www.fastmail.com, www.runbox.com,
www.hotmail.com, www.yahoo.com
< Erger zou het gesteld zijn met het taalgebruik
in e-mails. Sommige Vlaamse scholen verbieden
hun leerlingen op school e-mail te gebruiken.
Reden: taalverloedering. >
< Ik zeg al lachend tegen de leerlingen: ‘Ik lees
enkel mails die in vloeiend Latijn zijn geschreven’.
Ze weten dat dit een grapje is en dat ik
gewoon wil dat ze hun taal verzorgen. Een
dt-fout krijgen ze van mij in het rood terug.
Een echt taalprotocol hebben we niet, maar
er staan wel richtlijnen over e-mailen in het
schoolreglement. > Sabine Decoene, lerares
klassieke talen
< E-mailers schrijven veel implicieter, minder
doordacht en met meer taalfouten. Ik beantwoord
de mails van mijn studenten ook
met feedback over vorm en taal. Dat verbaast
studenten in het begin wel, zozeer zit het informele
al in het medium ingebakken. Vanaf
dit jaar letten ook de collega’s vreemde talen
op spelfouten in mails van studenten. Want als
het niet voor mijn vak is, letten ze daar minder
op. > Marie-Anne Baert, lector communicatieve
vaardigheden
< Voor sommige scholen volstaat e-mail blijkbaar
niet. Steeds meer hoor je spreken over virtuele
leerplatformen. Hoe werkt dat? >
< E-mail heeft absoluut zijn nut in afstandsonderwijs
en bij leerkrachten die lesgeven op
verschillende scholen en moeilijk bereikbaar
zijn voor leerlingen. Maar het wordt pas echt
een sterk medium als je het combineert met
een elektronisch forum. Zo werk ik al enkele
jaren met ‘Blackboard’. Dat is een virtuele klas
waar leerlingen met mij en met elkaar kunnen
communiceren, waar ze documenten kunnen
oppikken, doornemen of achterlaten, waar ze
vragen kunnen stellen en ingaan op discussies. En
meer. Ik zet er de hele leerstof voor het examen
op, met antwoorden op vaak gestelde vragen.
Ik laat mijn leerlingen mekaars taken lezen en
er feedback op geven… Het motiveert ze zelfs
om betere taken te maken, want wie wil er nu
afgaan tegenover zijn klasgenoten? Via zo’n
platform sta je ook dichter bij de leerlingen. Nu
al werken enkele tientallen secundaire scholen
met een elektronisch leerplatform. > Marc
Hoefkens, leraar Engels en ict-nascholer
kan het nuttig zijn een standaardantwoordmail achter
de hand te houden. Dat bespaart je tijd en moeite.
6. Laat de tamtam werken. Als je een dringend
bericht rondstuurt, bedenk dan dat niet elk leerling
zijn e-mailbox raadpleegt of een eigen e-mailadres
heeft. Vraag de ontvangers dat ze een belangrijk
bericht bevestigen. Vraag ze ook je boodschap de
volgende dag zoveel mogelijk door te vertellen aan
de rest van de klas.
7. Werk een gebruiksaanwijzing uit. Stel
een duidelijke checklist op over taal en omgangsvormen
(Hoe spreek ik de ontvanger aan? Hoe
formuleer ik een verontschuldiging? Hoe gebruik ik
een spellingchecker?). Neem hem eventueel op in
het schoolreglement.
KLASSE NR.140 41

«Als je de school wil bereiken, moet je vier uur
klimmen via een ezelspad», vertelt gewezen
lerarenopleider Paul Aerts uit Schilde. «Ook alle
bouwmateriaal moet per ezel naar boven. Maar
hoe lang zal een dak van boomstammen, takjes
en hompen klei het houden?» De school waarover
Paul Aerts het heeft, ligt op 3 300 meter hoogte
in de Afghaanse Schawavallei. Ze is nog in opbouw, maar als ze af is, moet ze
onderwijs bieden aan 60 kinderen die verspreid in de bergen wonen. Die krijgen
nu les in open lucht, als ze al les krijgen. Aerts bezocht de school in juli, op vraag
van een Duitse hulporganisatie. Hij vertrok vanuit Kaboel. «Van wederopbouw
is hier weinig te merken», stelt hij vast. «Het aantal wrakken van tanks waar je
tijdens de tocht langs moet, is niet te tellen. Ik zie honderden meisjes en vrou-
42 KLASSE NR.140 NR.137
PROJECT
Lesgeven in het
stenen tijdperk
KLASSE.BE
Binnen zonder bellen
150 000 bezoekers per maand. Zoveel leerkrachten, ouders, jongeren en tieners vallen maandelijks
de websites van Klasse binnen. Wat ze er zoal uitspoken? De meeste surfers (56 %) zoeken vooral
informatie in het uitgebreide archief (jawel, àlle artikels die ooit in Klasse, Klasse voor Ouders,
Maks! en Yeti verschenen liggen daar op je te wachten). 13 procent surft naar de Allerlei-rubriek
(wedstrijden, prijsvragen…) en 10 procent test zichzelf of zijn school in de k-test. Heel wat
bezoekers passeren langs het Klasse-forum, het gastenboek en de dagelijkse nieuwsfl ashes. De
site van je lerarenkaart lokt wekelijks 10 000 leerkrachten. De tijd die je er krijgt om langs die
weg in te schrijven voor speciale acties, bonussen en gratis boeken wordt er bovendien steeds
korter. Al gemerkt?
www.klasse.be, www.maks.be, www.yetiworld.be, www.lerarenkaart.be
NAAM VERRAADT INKOMEN
En wat als je Frank heet?
Hieronder vind je zes namen van kinderen. Drie wonen in een
gezin met een hoog inkomen, de drie andere in een gezin
met een laag inkomen. Kan je zeggen wie?
Charlotte
Eline
Samantha
Melissa
Emilie
Tamara
Voor naamkundige Doreen Gerritzen van het Meertensinstituut
in Amsterdam is het zonneklaar: Eline, Charlotte en Emilie
komen uit een gezin met een hoog inkomen, de andere drie
moeten het thuis met minder stellen. Gerritzen vergeleek
3,5 miljoen Nederlandse voornamen van kinderen onder
de achttien jaar met hun postcodes en de daaraan gekoppelde
inkomensschalen. Haar conclusie: mensen uit hogere
salarisklassen geven hun dochters vaak een naam die eindigt
op een ‘e’, terwijl dochtersnamen bij de minderverdieners
opvallend vaak op een ‘a’ eindigen. Ook zijn er namen die van
hoog naar laag verhuizen of omgekeerd: Roos wordt Rosalie
enerzijds of Rosina, Rosita en Rosy anderzijds. Uiteraard gaat
het om algemene tendensen. Gerritzen stelt ook vast dat 23
procent van de Nederlanders tussen 35 en 65 jaar matig tot
erg ontevreden is met zijn voornaam. Voor Vlaanderen is
geen gelijkaardig onderzoek bekend.
LUC DAELEMANS
BEKROOND
Knolvoet voor liefhebbers
Is het erg als je met
‘knolvoet’ zit? Wat heb je
nodig om te ‘mulchen’? En waar blijf je het best met je
‘ginkgo biloba’? Drie leerkrachten van het Sint-Jozefi nstituut
in Gent hebben meteen het antwoord op deze
vragen klaar. Zij ontwierpen een speelse en didactische
website, die hun BuSO-leerlingen en vele, véle andere
geïnteresseerden door de wereld loodst van fruit, kruid
en onkruid. Ze doen dat met digitale oefeningen, stapvoor-stap
informatie, illustraties, gevarieerde oefeningen,
een Rad van Fortuin voor de groenliefhebber en een
gratis e-nieuwsbrief. De tuin van de ‘hofmeesters’ lokt
Leraar Paul Aerts in Afghanistan: vier
uur klimmen om naar school te gaan.
wen in blauwe burka’s. Velen bedelen.» Aerts is
medestichter van Leraars zonder Grenzen. Dat is
een internationale pluralistische en onafhankelijke
vrijwilligersorganisatie, die schoolprojecten steunt
in achtergestelde landen. De Vlaamse poot van
© PAUL AERTS
de organisatie telt een honderdtal leerkrachten,
allemaal vrijwilligers. Aerts: «En dat zijn er nooit
genoeg. Veel geld hebben we niet. Voortdurend werven we fondsen voor onderwijs
waar dat ontoereikend is. Hopelijk zien ook de Vlaamse scholen een
bijdrage zitten. Afghanistan is het stenen tijdperk. Als er geen scholen komen,
lopen hier straks enkel analfabeten rond.»
Interesse? Neem contact op met Paul Aerts – Jachthoornlaan 76 – 2970 Schilde
– tel./fax 03 658 44 57 – aerts@glo.be of surf naar www.lzg.be.

EXPERIMENT
Een tien voor slapen
Een van je leerlingen valt tijdens de
les in slaap. Wat doe je?
a) Ik maak hem wakker
b) Ik laat hem slapen
Allicht kies je voor het eerste, maar
een leerling laten slapen is misschien
niet zo slecht. Ze leren namelijk meer
door een tukje te doen dan door een
gewone pauze te nemen. Wetenschappers
van de universiteit van Chicago lieten
hun proefpersonen woordjes leren en
merkten dat ze zich na een nachtrust
meer woorden herinnerden dan na
een pauze zonder slaap. Kennis die
overdag verloren gaat, wordt ‘s nachts
blijkbaar weer opgerakeld. Maar om
echt duurzaam bewaard te blijven,
moet kennis een tweede keer in het
langetermijngeheugen
worden opgeslagen.
De leerstof herhalen
heeft dus ook volgens
de wetenschap zijn
nut, al zijn niet alle
leerlingen er wild
enthousiast van.
www.vandale.nl/nieuws/
taalnieuws/45036
Een auto staat voor mobiliteit
FILOSOFEREN MET KINDEREN
«Autorijden is stilstaan»
Hoe beoordeel je de volgende uitspraken?
Onveiligheid associeer ik vooral met criminaliteit
Winkels zijn vooral belangrijk om dingen te kopen
De stad heeft voor mij iets individualistisch
JEUGDLITERATUUR
Trut, eikel, shit, god,
getver, verdomme
Vind je deze woorden een slag in
je gezicht? Nochtans komen ze uit
kinderboeken. Uit een analyse van de
Nederlandse Bond tegen het Vloeken
en De Kinderboekenwijzer blijkt dat het
gemiddelde kinderboek zes vloeken,
bastaardvloeken, scheldwoorden, verwensingen
of schuttingwoorden bevat.
Topauteurs als J.K. Rowling, Carry Slee,
Thea Beckman, Sjoerd Kuyper, Roald
Dahl, Paul van Loon en Francine Oomen
vloeken, schelden of schuttingen gretig
mee. Het vloekenrecord (16 stuks) bezit
Simone van der Vlugt met ‘Schijndood’.
De meeste schuttingwoorden (31) slingert
Paul Van Loon rond in ‘De Griezelbus
5’. Nog in dit onderzoek reageren meer
dan honderd ouders op de vloek- en
scheldkanonnades. Bijna 85 procent
oordeelt dat veel gevloek en gescheld
in kinderboeken een negatieve invloed
op hun lezertjes heeft. Bijna 70 procent
van de ouders let bij de aanschaf van
kinderboeken ‘vaak’ of ‘altijd’ op het
taalgebruik.
www.nu.nl/news.jsp?n=213405&c=10
duizenden bezoekers per dag, de nieuwsbrief telt achtduizend abonnees. «Daar
zijn ook inspecteurs bij en zelfs twee ministers», vertelt hofmeester en leraar
tuinbouw Kurt Vossaert. «Het begon als een simpel idee: waarom zouden we
geen website maken met oefeningen voor de leerlingen. Wekelijks zitten ze een
uur achter de computer: ze verbinden namen van bloemen en planten met foto’s
ervan, hun eigen bloemstuk staat stap voor stap afgebeeld op de site, ze maken
digitale kruiswoordraadsels enz. En ze doen het erg graag.» Vandaag werkt
Kurt Vossaert twee uur per dag aan de site van de hofmeesters. Een tuinforum
en een tuinkoopjespagina zijn de jongste aanwinsten.
Dit project werd bekroond tijdens de Digikids Awards 2003. Info: www.digikids.be.
De site van de Hofmeesters: users.skynet.be/hofmeester/st-jozef
juist fout
© LUC DAELEMANS
KLIMMUUR OP SCHOOL
Van Mount Everest tot kapstokkenwand
«Tientallen Vlaamse scholen hebben
een klimmuur, maar al te vaak raakt
hij na een tijd in onbruik.» Dat stelt
Koen Hauchecorne van de Vlaamse
Bergsport- en Speleologiefederatie
vast. «Het is niet dat leerkrachten LO
er niet mee willen werken, maar ze
zijn vaak onvoldoende op de hoogte
van de vele creatieve mogelijkheden
van een klimmuur. Ze komen niet
verder dan initiatie en verliezen
hun enthousiasme.»
Wil je een klimmuur op school installeren?
Of heb je er al een en zoek
je mogelijkheden om hem beter en
meer te gebruiken? Drie tips:
1. Installeer je klimmuur zo dat zoveel
mogelijk leerlingen tegelijk aan de
slag kunnen. Dat hoeft niet per se
een hoge en brede muur te zijn.
Ook ‘boulders’ (blokklimmuren van
drie meter hoog) staan garant voor
veel klimsensatie en –variatie.
2. Doorbreek de routine. In clubs
worden de ‘klimroutes’ maandelijks
gewijzigd om uitdagend
te blijven. Geef ook andere opdrachten
dan omhoog en weer
omlaag klimmen. Alternatieven
zijn klimzoektochten, klimmen in
Je kan erover discussiëren zoveel je wil, maar
twaalfjarigen vinden deze vier stellingen absoluut
fout. In ‘Kinderen fi losoferen in de stad’ geven
Brusselse kinderen hun mening en visie over
leven in de stad. Die wijkt soms stevig af van
wat volwassenen vinden. Zo associëren kinderen
de kwaliteit van hun leven meteen met het
milieu en de natuur. Groen is niet romantisch,
het is een basiskwaliteit. Kinderen vinden de
stad niet individualistisch maar zien vooral de
netwerken van vrienden en leeftijdsgenoten.
Ze voelen zich ook sterk verbonden met de
buurt waarin ze wonen. Koning auto is voor
hen hét symbool van immobiliteit: niet enkel de
fi les, maar ook stil zitten, nergens aankomen,
niets meemaken. Winkels vinden ze veeleer
ontmoetingsplekken dan koopcentra. En van
het onveiligheidsgevoel liggen twaalfjarigen
niet echt wakker. Ze verbinden dat begrip
vooral met het verkeer en in mindere mate
de vorm van een tekening, groep
tegen groep klimmen enz.
3. Werk samen met een van de
klimclubs in je provincie. Werk
bijvoorbeeld een regeling uit
waarbij de clubs je klimmuur na
de schooluren mogen gebruiken.
Clubs kunnen als wederdienst geregeld
de klimroutes veranderen (dat
duurt al gauw enkele uren) en tips
geven over creatieve werkvormen
met leerlingen.
- Meer weten? De Vlaamse Bergsport- en
Speleologiefederatie organiseert clinics
over klimmen voor leerkrachten. Op de
site van de federatie vind je de adressen
van de Vlaamse clubs waarmee
je contact kan opnemen om samen te
werken. Meer info: Koen Hauchecorne
- Vlaamse Bergsport- en Speleologiefederatie
- D. Herreynslaan 155 - 2610
Wilrijk – tel. 03 830 35 60 – fax 03 830
36 24 - koen@vbsf.be - www.vbsf.be
- Literatuur over klimdidactiek is
schaars, maar spelfi ches vind je in het
Franse boek: ‘Jeux en escalade’ , te
verkrijgen bij Association Prise de Tête
(A.P.D.T.) - 11 Passage Martin - 69300
Caluire – Frankrijk.
met dieven en ‘voyous’.
«Kinderen willen geen eigen stad», besluit
auteur Jan Van Gils. «Ze appreciëren de veelheid
en nabijheid van scholen, klinieken, winkels,
politie, sportmogelijkheden enz. Ze vinden
ook dat volwassenen bij de stad horen. Maar
met hun eigen beleving komen ze niet genoeg
aan bod. De dominantie van de auto, afval in
de straat en het gebrek aan groen zijn hun
voornaamste struikelblokken.»
- ‘Kinderen fi losoferen over de stad. Een belevingsonderzoek
op basis van fi losofi sche gesprekken
met Brusselse kinderen van 10 à 12 jaar’, Jan Van
Gils – Onderzoekscentrum Kind en Samenleving
– Nieuwelaan 63 – 1860 Meise – tel. 02 269 71 81
– www.ndo.be/kindsl/index.htm
- ‘Mijn Stad – Ma Ville – My City, uitspraken
en foto’s van kinderen over Brussel’, Jan Knops
– Bakermat Uitgevers - Wollemarkt 18 - 2800
Mechelen - tel. 015 42 05 08 - fax 015 42 05 73
- info@bakermat.be - www.bakermat.be
KLASSE NR.140 43

(advertentie)
(advertentie)

Klasse en pensioen
ben al een tijdje gepensioneerd en vind het zeer
Ik jammer dat ik geen Klasse meer krijg. Mijn man en
ik hebben jaren het onderwijs gediend en toen kregen we 2
Klasse tijdschriften, waarvan er ik steeds een verder gaf aan
een geïnteresseerde ouder. Indien deze dubbele zendingen
zouden aangepast worden, zou er voor de geïnteresseerde
gepensioneerde leerkrachten ook een Klasse zijn. Ons loon
is al minder en ik vind het niet normaal dat we na zoveel jaren
– ons dienstig gemaakt in het onderwijs - voor Klasse moeten
betalen.Wat de leerkrachtenkaart betreft, kunnen we hier nog
gebruik van maken of is dat ook alleen maar voor actieve
leerkrachten? Nu hebben we eens tijd om naar musea en
dergelijke te gaan.Graag had ik hier een antwoord op.
Martha Wouters – gepensioneerde leerkracht
Bedankt voor zoveel interesse. U bent niet alleen. Klasse
heeft echter niet de middelen om op de vragen in te
gaan. Voor de verzending gebruikt Klasse het bestand
van de weddedienst van het departement Onderwijs. Dat
wordt dag aan dag (via de meeste recente gegevens van
de schoolsecretariaten) bijgehouden. Het zou duur (en
wegens dubbel werk zinloos) zijn om een volledig apart
abonnementenbestand te organiseren. Het gaat elke
maand om duizenden adreswijzigingen, in- en uitdiensttredingen
enz. Daardoor krijgen een aantal tijdelijken,
interimarissen, mensen met loopbaanonderbreking enz.
ook geen Klasse. Sommigen zullen dan weer twee of meer
exemplaren in huis krijgen. Dat kunnen we niet vermijden.
Stel dat we alle exemplaren van mensen die op eenzelfde
adres wonen schrappen. Dan krijgen leerkrachten in
gemeenschapshuizen of kloosters, kinderen van leerkrachten
die in het onderwijs staan enz. plots geen Klasse
meer. Daarom is er de eenvoudige optie om elk blad dat
je te veel krijgt met een eenvoudig mailtje of telefoontje
van de grote lijst te laten schrappen. Omdat Klasse naar
alle personeelsleden gaat die hun loon rechtstreeks van
het departement Onderwijs krijgen, ontvangen gepensioneerden
plots geen Klasse meer. Ze schakelen immers van
de ene dag op de andere over op de uitbetaling door een
ander ministerie (dat van pensioenen). Hen ongevraagd
Klasse blijven toesturen is technisch en financieel
niet mogelijk. Hetzelfde geldt voor de Lerarenkaart.
Organisatoren zijn bovendien enkel bereid ‘actieve’ leraars
speciale kortingen enz. te geven omdat zij erop rekenen
dat hun aanbod op die manier doordringt in onderwijs.
Dat zoveel gepensioneerden al jaren lang vragen om het
blad toch te krijgen beschouwen we als een compliment.
Het toont ook de grote en blijvende betrokkenheid van
(ex-)lesgevers aan bij de wereld van onderwijs. Daarom
kunnen gepensioneerde leerkrachten wel een (bijzonder
goedkoop) persoonlijk abonnement nemen voor de helft
van de normale prijs: 12,5 euro per jaar. Gewoon bellen
naar 02 553 96 84. Daarnaast krijgen gepensioneerden in
de meeste musea enz. ook nog speciale tarieven. Iedereen
tevreden?
Extra omkadering
ik de meerwaarde van beleids- en
Hoewel administratieve medewerkers niet
onderschat, ondervind ik iets wat vele leerkrachten zullen
beamen. Dit schooljaar geef ik les aan een relatief kleine
leerlingengroep. Ik kan elke leerling een groot stuk begeleiding
bieden. Ik maak met plezier differentiatiemateriaal aan. Ik
probeer bij te blijven op het vlak van ict, zoek informatie op
enz. Er is dus tijd en ruimte om te differentiëren. Hoogstwaarschijnlijk
kunnen beleidsondersteuners mij hierbij helpen,
maar (vooral leerbedreigde) kinderen vragen misschien
toch wel een klasleerkracht die hun continu kan begeleiden
(integratie leerkracht-leerstof-leerling). Misschien kunnen
we de vraag stellen: wie is gediend met de extra omkadering
aan personeel? De leerlingen of de directies? Beleidsmedewerkers
die niet vergeten om ‘samen met kinderen’ te werken
en zich dus niet alleen ‘verstoppen’ op schoolniveau, zullen
ongetwijfeld wel nuttig werk blijven leveren.
Gert Bourgeois – leerkracht
Dure school
allerlei vlakken hoor ik in de media dat het school-
Op leven voor het kind wel erg duur is. Dit maakt me
een beetje boos. Het lijkt alsof de leerkracht handen vol
geld krijgt om alles te kunnen doen wat er nodig is. Maar
dit bedrag bestaat ook uit maaltijden op school. Ook het
vervoer zit daarbij. Ik ben kleuterleidster en het frustreert
me een beetje om steeds weer die bedragen in de media te
horen. Het zet aan tot de gedachte: ‘die leerkrachten hebben
toch nog genoeg geld om alles te doen’. Als ik echter het
bedrag moet samentellen dat ik zelf al heb betaald om op een
creatieve manier te werken of om de kinderen in de leefwereld
te brengen, dan wordt dit ook hoog. De budgetten zijn er,
maar deze worden mooi verdeeld over de hele school. Onze
klas wordt er echter helemaal niet zo ‘rijk’ door.
Naam en adres bekend
Minder druk
lees veel over de werkdrukvermindering in het
Ik kleuteronderwijs en over onze 2 lestijden turnen
maar daar stel ik mij veel vragen bij. Ik ondervind helemaal
niets van werkdrukvermindering en die 2 lestijden turnen,
dat klopt niet! Als ik eens een lestijd vrij heb, dan moet ik
een zieke collega vervangen of heb ik een of ander gesprek
met de directie of Taalvaart of VBB... Vorig schooljaar heb ik
nog niet de helft van mijn vrije lestijden gekregen.
Genne Leclair - leerkracht
Klasfoto’s
het artikel over ‘Goedkoper naar school’ (Klasse
Bij 137 p. 40) ben ik zowat blijven steken bij de 1ste
tip (tip van Wout Vande Sompele). ‘Gooi de schoolfotograaf
buiten. Klasfoto’s maken we zelf. Ze zijn zeker even mooi...’
Als fotograaf en docent van volwassenen voel ik me in mijn
kruis getast. Volgens de heer Vande Sompele kan iedereen
dus evengoed foto’s maken als de professionele fotograaf.
De jarenlange studies die fotografen doen, zijn dus weggegooid
geld, een maat voor niks. En blijkbaar zijn ook de 84
cursisten die dit jaar op onze school gestart zijn, hun tijd aan
het vergooien. Het is niet omdat je een fototoestel hebt dat
je een fotograaf bent. Ook het bezit van een pen, maakt van
iemand nog geen schrijver. Anderzijds kunnen amateurs best
goede foto’s maken en zijn er slechte professionelen, maar
dat vind je in elke beroepstak. Als de heer Vande Sompele
het niet kon, dan had Klasse de boodschap genuanceerder
mogen brengen. Iets in de zin van: ‘Misschien loopt er op
school wel een collega rond met enige foto-ervaring en kan
hij of zij de schoolfoto’s maken. Als hij een professionele
film gebruikt en de foto’s bij een goed labo laat afdrukken,
merk je misschien niet eens veel verschil met het werk van
een professionele fotograaf.’
Krist Demasure - leerkracht
Palestina-Israël
is een reactie op de lezersbrief van het Joods Forum
Dit n.a.v. het lessenpakket dat wij verspreiden.
Het Actieplatform Palestina is een platform van Vlaamse
solidariteitsorganisaties die ijveren voor een duurzame en
rechtvaardige vrede in Israël en Palestina (Klasse 139 p. 50).
Een rechtvaardige oplossing van het conflict kan enkel bereikt
worden wanneer Israël de bezetting van de Palestijnse gebieden
staakt en een onafhankelijke Palestijnse staat wordt opgericht.
Daarnaast moet elke vorm van geweld tegen de Israëlische
en Palestijnse burgerbevolking worden stopgezet.
Het Actieplatform Palestina benadrukt dat de legitieme eisen
van het Palestijnse volk niet indruisen tegen de rechten van
de Israëlische bevolking. Zij zal in een veiligere staat wonen
wanneer Israël het internationaal recht respecteert. Deze mening
wordt gedeeld door verschillende joodse organisaties
waarmee wij samenwerken, zowel hier als in Israël.
Voor de lidorganisaties van het Actieplatform Palestina is het
opkomen voor onderdrukte groepen in onze wereld evenzeer
een taak als het bieden van hulp. Wij hebben een lange
traditie van politieke bewustmaking en campagnes. Denk
maar aan de boycotcampagne tegen het Apartheidsregime
in Zuid-Afrika. Een van onze lidorganisaties, Vrede, is tevens
ontstaan uit het verzet tegen nazi-Duitsland.
Wij geloven dat de Vlaamse jeugd baat heeft bij een beter begrip
van het conflict in het Midden-Oosten. Dat heeft ook hier een
impact. Daarom willen we met de Infomap Israël/Palestina
scholen, en een breder publiek, informatie aanbieden over
dit conflict. De steun van de Vlaamse gemeenschap aan dit
initiatief beschouwen we als een bijdrage aan de vredeseducatie.
Er doen immers heel wat mythes de ronde over
het Israëlisch-Palestijns conflict. Het is onze bedoeling, die
mythes te doorprikken op basis van accurate bronnen, en niet
om eenzijdige informatie te geven.
Met de Infomap belichten we de minder bekende aspecten,
zoals de verwoesting van de Palestijnse dorpen in 1948, de
Palestijnse vluchtelingen en de Israëlische discriminatiepolitiek.
Door dit te doen creëren we geen haatgevoelens, maar reiken we
de jeugd juist enkele sleutels aan om de geschiedenis van het
conflict te doorgronden. Ons inziens ontbrak in het onderwijs
totnogtoe die informatie die dat mogelijk maakte.
We betreuren het ten zeerste dat het Forum van de joodse
organisaties enkele zinnen uit hun context rukt om het geheel in
diskrediet te brengen. Wij willen de dialoog aangaan over wat
het Forum als ‘pertinente onwaarheden’ voorstelt. Ook nodigen
we de lezers van Klasse uit, de Infomap erop na te slaan (tel. 02
552 03 14). Zo kunnen ze zelf een mening vormen.
Annuschka Vandewalle, voorzitter Actieplatform Palestina
Actieplatform Palestina: Broederlijk Delen, CODIP, FOS-
Socialistische Solidariteit, Geneeskunde voor de Derde
Wereld, Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging
- 11.11.11., Oxfam-Solidariteit, Oxfam-Wereldwinkels,
Pax Christi Vlaanderen, Socialisme zonder Grenzen,
Vlaams Palestina Komitee, Vrede, Artsen voor Vrede, VIC
en Protos
- Minister-president Bart Somers laat voor alle duidelijkheid
weten dat de brochure geen regeringsinitiatief en/of regeringsstandpunt
weergeeft.
- Verschillende standpunten over dit thema vindt u op
www.klasse.be/kvl/139/50-a. Hiermee is de discussie in
Klasse zelf gesloten.
KLASSE NR.140 45

Vakantiedagen
collega’s op school en ikzelf vinden het heel
Mijn jammer dat u op de kalender 187 vakantiedagen
vermeldt (Klasse voor Ouders nr. 70). Waarom moet dit in die
bewoordingen vermeld staan, als vooral dit het kritische en
heikele punt is waar iedereen het moeilijk mee heeft? Het wordt
ons, leerkrachten, al genoeg onder de neus gewreven dat wij
het gemakkelijk hebben, want ja, wij hebben nu eenmaal veel
vakantie. Is het op zo’n manier dat jullie ons willen waarderen?
Daarenboven blijkt dat uw ‘vakantiedagentelling’ niet juist
is. Jullie hebben er alle weekends en alle feestdagen (waar
iedereen recht op heeft) bijgeteld. Als wij deze manier van
tellen op alle mensen buiten het onderwijs zouden toepassen,
zouden ook die personen heel wat meer vakantie hebben. Wij
hebben de telling opnieuw gedaan en grosso modo hebben
mensen in het onderwijs 75 dagen vakantie.
Angelina Rotsaert – leerkracht
Zowel de bladen voor ouders (Klasse voor Ouders) en
leerlingen (Maks! en Yeti) wijzen erop dat er ondanks de
vraag van de leerlingen (‘geef ons meer vakantie!’) nu in
een jaar al meer klasvrije dagen zijn dan schooldagen
(ongeveer 187 tegenover 178). Daarmee wordt het werk
van de leerkrachten niet onderuit gehaald. Integendeel. De
samenleving waardeert trouwens het werk van de Vlaamse
leerkrachten en gunt hen en de leerlingen hun verdiende
vakantie. Wie de bladen leest, weet hoe ze telkens oproepen
om samen verantwoordelijkheid te nemen. De school
kan niet alle problemen oplossen: meer dan de helft van
het jaar verblijven de leerlingen buiten de school: thuis
en elders. Ook daar doen ze ervaringen op en léren ze.
Hopelijk staan die werelden niet haaks op elkaar. Ieder zijn
verantwoordelijkheid.
Kranten voor scholen
wens ik kort te reageren op de lezersbrief
Hierbij over het project ‘Krant in de Klas’ (Klasse
138, p. 50). Er is naar mijn mening sprake van een misverstand
dat moet worden rechtgezet.
Het project ‘Krant in de klas’ gaat uit van de Vlaamse uitgeversleden
van de Vlaamse Dagbladpers (VDP) in samenwerking met de
afdeling Media-innovatie en Mediavergunningen. Doelstelling
C H A T R O O M ( 4 )
HET ADVIES VAN BEA BETON
«Plak bruin papier op de vensters». Zij zegt het met de
daadkracht van beton. Bea heeft voor alles een oplossing: de
schoonmoeder van de porseleinklas. «De leerlingen kunnen
zich niet meer concentreren», zucht Myriam. «Ze kijken niet
meer naar het bord. Ze zitten de hele tijd naar buiten te kijken.
En nu er aan de spoorweg wordt gewerkt, is het daar natuurlijk
interessanter. De verleiding is te groot.» Myriam is aan het
einde van haar Latijn. Zo hoog zit de wanhoop dat ze haar
Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen
Uitgegeven door het ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap
departement Onderwijs
Nr.140 • december 2003
Klasse is teamwork. De hele ploeg vindt u op
www.klasse.be
Hoofdredacteur Leo Bormans
Redactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann
Devos, Veerle Devos, Jan T’Sas, Michel Van Laere, m.m.v.
Tessa Van der Cruyssen en Kris Vanhemelryck
Redactiesecretariaat en katern Zeker Doen
Patrick De Busscher, Anne Siccard
Het hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De
Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Anny Lecocq,
Ann Nevens
46 KLASSE NR.140
is ontlezing bij jongeren, specifi ek de krantenontlezing en de
daarmee gepaard gaande verschraling van de opinievorming
tegengaan.
Per klas waarvoor een aanvraag wordt ingediend worden gedurende
een hele week per dag minstens twee – eventueel drie
of meer – exemplaren van Het Laatste Nieuws, De Morgen, De
Standaard, Het Nieuwsblad, Het Volk, Gazet van Antwerpen, Het
Belang van Limburg en de Tijd ter beschikking gesteld.
Daarnaast staat de Vlaamse Dagbladpers ook in voor de creatie
en druk van werkboeken voor leerlingen en werkbladen
voor leerkrachten. Dit gebeurt uiteraard in samenspraak met
de Dienst voor Onderwijsontwikkeling van het departement
Onderwijs.
In tegenstelling tot wat de heer Chico Detrez in zijn lezersbrief
schrijft is het niet zo dat alleen vijfde- en zesdejaars van het
ASO en TSO aan dit project kunnen deelnemen. Het KIK-project
is er voor álle graden en álle onderwijsvormen, dus ook BSO,
DBSO of KSO. Iedere klas of school die wenst deel te nemen
kan een aanvraag indienen en de kranten ontvangen. Leraars
krijgen hierbij een werkblad dat zij volledig vrij en naar eigen
inzicht kunnen gebruiken en eventueel aanpassen. Ook studenten
uit de lerarenopleiding worden niet vergeten en kunnen een
kennismakingspakket aanvragen als zij dat wensen.
Marleen Vanderpoorten – Vlaams minister van Onderwijs
en Vorming
- Graag zetten wij het misverstand over het project Kranten in
de Klas recht. Ten onrechte wordt namelijk gesteld dat dit project
alleen voor het ASO en TSO zou bestemd zijn. Dit terwijl alle
onderwijsvormen (ASO-KSO-TSO-BSO) in aanmerking komen.
Het aangeboden lesmateriaal focust vooral op de derde graad.
Niet zozeer de opdrachten en het lesmateriaal, maar vooral de
antwoorden en uitwerkingen van deze opdrachten door leerlingen
en leerkrachten bepalen de bijhorende onderwijsvorm.
Isabel Benoit – Projectcoördinator KiK
Zomervakantie
ben het helemaal niet eens met de stelling om de
Ik zomervakantie in te korten (Klasse 138 p. 5 en 139
p. 49). In september is er eerst een herhaling en pikken de
leerlingen de draad zeer vlug terug op. Voor de leerkrachten
betekent dit voorstel de zoveelste slag in hun gezicht. Na 27
jaar dienst geef ik nog zeer graag les maar wordt de taak van de
probleem zelfs toevertrouwt aan Bea Beton. Die rommelt wat
in haar draagtas (een boekentas is niet het juiste woord voor
een zak waarin zowat alles behalve boeken zit) en smakt dan
het pedagogisch advies in haar gezicht: «Plak bruin papier op
de vensters». Ze meent het. Er moeten nog collega’s zijn die het
gehoord hebben. Maar niemand begint te lachen, te wenen of te
betogen. We begraven ons collectief onder het lappendeken van
ons eilandgevoel: niks gezien, niks gehoord, straks doe ik wel
Verantw. uitgever Ludy Van Buyten
Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel
Abonnement (10x per jaar): 25 euro
Alle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz.
(van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis.
Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen
schooladministratie.
Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor
Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair
onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair
onderwijs) voor scholen die dat wensen.
Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel
Tel. redacties 02 553 96 86
Tel. secretariaat 02 553 96 84
Tel. advertenties 02 553 96 94
Tel. lerarenkaart 02 553 96 95
leerkracht elk jaar zwaarder. Men verlangt ook steeds meer van
ons. We presteren heel wat uurtjes ‘s avonds en in de weekends.
Hierdoor wordt de stress almaar groter. Ook tijdens de korte
vakanties onder het schooljaar dient er voor school gewerkt
te worden en kan men zich niet ontspannen. Blijf a.u.b. van
die zomervakantie af. Trouwens we worden de eerste en de
laatste week ook al op school verwacht. Leerkrachten hebben
deze lange rustpauze nodig.
Hilde Van Linden - leerkracht
- Nee, de vakantie mag niet korter. Ik begrijp niet waar de
pedagogen zich op baseren om dergelijke bevindingen de
wereld in te sturen. Het is juist heel goed dat kinderen en
vooral ook leerkrachten eens volledig kunnen loskomen van
het onderwijs voor een langere periode. Dat 2 weken minder dat
verschil zouden maken in prestaties zoals deze wetenschappers
beweren kan ik geenszins begrijpen. Alsjeblieft mevrouw de
minister laat de zomervakantie zoals het al sinds jaren is. Juli
en augustus volledig en daarmee basta.
Denise Obreno- Leerkracht
mijn eigen ding. Morgen gaat voor de leerlingen van Myriam
misschien het venster op de wereld dicht. Het bord wordt dan
weer hun horizon. Het eiland van de klas krijgt grenzen van
krakend bruin papier. Zalige rust. De leerlingen: rare vogels met
geknipte vleugels. De klas: een eiland zonder verleiding. Buiten
blinkt de spoorweg in de zon. Waar rijden al die treinen heen?
En straks voor iedereen: Temptation Island op tv.
schooljungle@hotmail.com
Binnen zonder bellen
Een selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails én reacties via internet vindt u op deze pagina’s.
Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de
inhoud van de abrieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang
is, moeten we inkorten. Vermeld uw naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek
laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een
deskundig antwoord.
Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan
voor iedereen interessant zijn.
Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboek
Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 –
red.leerkrachten@klasse.be
Vragen?
- Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen
terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot
19 u.). U kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn.
- Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

‘BREEK de stilte’
Jonge mensen uit Burkina Faso hebben dagelijks te maken
met HIV/Aids. Met hun verhaal wil Artsen Zonder Grenzen
Vlaamse jongeren bewustmaken van de gebrekkige toegang
tot geneesmiddelen waarmee patiënten uit ontwikkelingslanden
kampen.
Een symbolische minuut LAWAAI!
Leerlingen en leerkrachten helpen de stilte te doorbreken die nog altijd
rond dit onrecht hangt. Hoe? Door op 1 december 2003, Wereldaidsdag,
«één minuut lawaai» te organiseren, een ludieke allusie op de klassieke
minuut stilte. Zo brengen secundaire scholen overal in België een massale
solidariteitsgolf op gang.
De campagne van
Artsen Zonder Grenzen
over aids in de wereld
Didactisch materiaal en activiteiten voor jongeren
Voor leerkrachten is er een gratis didactische kit (zolang de voorraad strekt)
met de getuigenissen van de jongeren. Hiermee kan je je leerlingen inspireren
om deel te nemen aan de «minuut lawaai». In de kit zitten een film,
brochures, een pedagogisch dossier en een affiche.
Op speelse manier bijleren over aids
Ten slotte er is een kennisspel met zowel ludieke als educatieve bedoelingen,
speciaal ontwikkeld voor de website van AZG - www.azg.be.
Voor meer informatie over de campagne kan je terecht bij Cécile Béduwé,
verantwoordelijke voor de jongerenprojecten via cecile.beduwe@azg.be of
tel. 02 474 74 83
(advertentie)
(advertentie aangeboden door Klasse)
© Gaël Turine

Afgiftekantoor Gent X
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap
Redactie KLASSE
Koning Albert II-laan 15
1210 Brussel
TIJDSCHRIFT
verschijnt maandelijks
(behalve in juli en augustus)
Ikzelf
En hoe leer je zelf?
Doe de k-test!
77 procent geven leerkrachten zichzelf voor wat
België – Belgique
PB/PP
3/9156
ze het meest van hun leerlingen vragen: leren, eigen werk
nakijken, zichzelf controleren… Hun school geven ze 69 procent.
Kritisch leren omgaan met informatie, gevarieerde en actieve werkvormen,
duidelijke feedback… Het kan blijkbaar beter. Vinden leerkrachten leren op
school moeilijker dan achter hun eigen bureau? Wat denk jij? Doe de test.
Vink het cijfer aan dat bij jezelf of je school past
(0= het minst, 5= het meest)
Ik kan met mijn collega, partner of vriend praten over mijn nieuwsgierigheid, interesses, passies.
0
Ik controleer mijn manier van werken en ga na of ik geen fouten gemaakt heb.
Ik maak mijn lessen almaar beter, ik werk en leer met plezier...
Als ik kritiek of opmerkingen krijg over mijn werk, ga ik na hoe het komt dat ik sommige dingen goed doe en andere
niet.
Ik zorg voor goede leercondities (genoeg slaap, gezond eten, veel bewegen, goede vrienden...).
Mijn school
Onze school leert leerlingen omgaan met allerlei informatiebronnen (woordenboek, bibliotheek, internet...).
Onze school kiest voor groepswerk, hoekenwerk, contractwerk... Het is niet alleen zwijgen en luisteren, leerlingen
leren ook van elkaar.
Onze school geeft leerlingen vlugge, opbouwende en precieze commentaar (huistaken, toetsen, rapporten...).
Onze school zorgt voor duidelijke communicatie met de ouders (aan de schoolpoort, via de schoolagenda,
oudercontact, heen-en-weerschrift, openklasdagen, huiswerkbeleid...).
Het schoolrapport zegt niet alleen iets over de prestaties van een leerling, maar ook over de manier waarop leerlingen
de cijfers hebben behaald.
Deze test is onvolledig en de procenten kunnen nog veranderen. Dat hangt
van jou af. Je kan de test in enkele minuten tijd helemaal doen: twee keer tien
bolletjes aanklikken, meer niet. De vragen vormen samen een stappenplan met
aandachtspunten. Bovendien kan je de resultaten vergelijken met die van collega’s,
leerlingen, ouders en andere scholen. Elke doelgroep heeft zijn eigen aangepaste
Deze maand in…
Klasse voor Ouders
Een klas voor hoogbegaafden
Microben op het schooltoilet
Toetsen: negen faalangsttips
Ouders tegen luizen
Vanaf 5 december op school en op www.klasse.be/ouders
YETI
Hoeveel zakgeld,
«Ik ben een heks»
Ben jij een heethoofd?
Win een warme winter
Vanaf 5 december op school en op www.yetiworld.be
volledig oneens – volledig eens
1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
vragenlijst. Surf naar www.klasse.be/k-test. Elke maand geeft de on line k-test
jezelf en je school een rapport. Vorige maand was het thema gezondheid, nu
is het bingo voor leren. Vertrouwder kan niet. Kijk in de volgende nummers uit
naar: kiezen, cultuur, milieu, sport en spel, inspraak, verkeer en veiligheid. Op
de site kan je die thema’s nu al testen. Doen.
Maks!
Mini-ondernemingen
Bloed en games
Het modelgezin
Chocolademakers op school
Vanaf 12 december op school en op www.maks.be