Rapport-Implementatie-VMS-Veiligheidsprogramma

3.3 Vroege herkenning en behandeling van vitaal bedreigde patiënt
Achtergrond
Een vitaal bedreigde patiënt is een patiënt waarbij één of meerdere vitale orgaanfuncties,
zoals ademhalen, circulatie of bewustzijn, zodanig verstoord worden dat zij dreigen te
falen. Om vermijdbare schade en potentieel overlijden te voorkomen hebben patiënten
met bedreigde vitale functies passende zorg nodig. Uit verschillende studies blijkt dat
vroegtijdige herkenning en behandeling van de vitaal bedreigde patiënt de mortaliteit kan
verminderen en dat een reductie van het aantal reanimaties mogelijk is. Oorzaken voor
vertraging in goede behandeling zijn een inadequate ziekenhuisorganisatie, het niet
herkennen van de vitaal bedreigde patiënt door onervaren professionals en de drempel
voor clinici om advies te vragen bij specialisten met ervaring in de zorg voor ernstig zieke
patiënten.
Om vroegtijdige herkenning en behandeling van vitaal bedreigde patiënten te bevorderen
adviseert de expertgroep van het VMS om een Spoed Interventie Systeem (SIS) in te
voeren. Dit is een systeem dat is opgezet rondom een gespecialiseerd team van
zorgverleners en moet bestaan uit drie componenten (VMS, 2009b):
1) de afferente component omvat een procedure waarmee de vitaal bedreigde patiënt
geïdentificeerd kan worden door middel van het monitoren van vitale functies en een
oproepprocedure die in werking gezet wordt op het moment dat een vitaal bedreigde
patiënt op de afdeling geïdentificeerd is;
2) de efferente component omvat het Spoed Interventie Team (SIT) dat kan worden
opgeroepen voor elke vitaal bedreigde patiënt, en de werkwijze van dit team;
3) de borgingscomponent omvat een ziekenhuisbrede feedbackloop inclusief de evaluatie
en analyse van SIT oproepen en scholing van medewerkers.
Het SIS wordt geassocieerd met een reductie in het aantal reanimaties. Voor
patiëntgroepen als patiënten met sepsis is het SIS ook geassocieerd met een reductie van
mortaliteit (Jones, 2009). Ondanks dat er nog geen eenduidig bewijs is voor de
effectiviteit van het SIS voor alle patiëntgroepen (Chan, 2008, 2010), wordt de
introductie ervan internationaal gedreven door het geloof dat een SIS onbedoelde
zorggerelateerde schade kan voorkomen, en daarmee het ziekenhuis voor de patiënt
veiliger maakt (Jones, 2011).
Doelstelling thema
De VMS doelstelling voor het thema Vroege herkenning en behandeling van de vitaal
bedreigde patiënt luidt als volgt: “Voor december 2012 is landelijk de implementatie van
het Spoed Interventie Systeem gerealiseerd met als uiteindelijk doel reductie van
onbedoelde schade” (VMS, 2009b).
De centrale vraag in deze paragraaf is: In hoeverre worden de beschreven adviezen ten
aanzien van het spoed interventie systeem in de Nederlandse ziekenhuizen opgevolgd?
Methode
Dataverzameling: interviews
De VMS gids omvat adviezen over de opzet en inhoud van een SIS bestaande uit een
afferente, efferente en borgingscomponent. Om inzicht te krijgen in de mate waarin
Nederlandse ziekenhuizen hun SIS hebben vormgegeven, en de wijze waarop zij dat
Implementatie VMS Veiligheidsprogramma, NIVEL 2013 41