Rapport-Implementatie-VMS-Veiligheidsprogramma

2 Opzet van het evaluatieonderzoek
In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe het evaluatieonderzoek is opgezet, uitgevoerd en
geanalyseerd. In de individuele thematische paragrafen (hoofdstuk 3) wordt de methode
voor het betreffende thema in meer detail toegelicht.
Onderzoeksopzet
Voor het evalueren van de kwaliteit van zorg wordt veelal uitgegaan van het reeds lang
bestaande evaluatiekader voor kwaliteit van zorg van Donabedian (1980), te weten:
structuur beïnvloedt proces en proces beïnvloedt uitkomst. Alleen een verandering in de
structuur dan wel de processen kan leiden tot een verandering in de uitkomst. Zonder
veranderingen in het dagelijks verpleegkundig of medisch handelen, zijn er ook geen
veranderingen in uitkomsten van zorg te verwachten.
Bij de evaluatie van de tien thema’s gaan wij ervan uit dat er een positieve relatie is
tussen het in het ziekenhuis geïmplementeerde veiligheidsmanagementsysteem
(structuur), de implementatie van kennis en adviezen uit de inhoudelijke thema gidsen
(proces), en de uitkomsten voor patiënten.
Om de kwaliteit van zorg binnen het bovengenoemde evaluatiekader zichtbaar te maken,
worden indicatoren gebruikt. Een indicator is een meetbaar fenomeen dat een
signalerende functie heeft en een aanwijzing geeft over de mate van kwaliteit.
Structuurindicatoren worden gebruikt om de organisatie en logistiek van een systeem te
duiden. Ze laten zien of de omstandigheden geschikt zijn om de gewenste zorg te leveren.
Verschillende structuurindicatoren uit het VMS Veiligheidsprogramma zijn door de IGZ
opgenomen in de basisset Veiligheidsindicatoren Ziekenhuizen.
Om na te gaan of het proces van zorgverlening volgens bestaande richtlijnen en adviezen
verloopt, worden procesindicatoren gebruikt. Voor elk van de inhoudelijke thema’s
binnen het VMS Veiligheidsprogramma zijn één of meerdere procesindicatoren
geformuleerd.
Voor enkele thema’s zijn uitkomst indicatoren geformuleerd, welke zich richten op het
meten van het gewenste (of ongewenste) resultaat van de zorgverlening.
Het doel van deze evaluatiestudie is om in kaart te brengen in welke mate er gedurende
het VMS Veiligheidsprogramma veranderingen hebben plaatsgevonden in het dagelijks
handelen van verpleegkundigen of medisch specialisten. En dan met name in hoeverre zij
de interventies die voor de verschillende inhoudelijke thema’s zijn voorgesteld in de
praktijk brengen. Metingen op procesniveau geven een goed beeld van de naleving van
adviezen en standaarden.
In het algemeen zullen veranderingen in het dagelijks handelen van professionals
geleidelijk plaatsvinden. Om inzichtelijk te maken hoe de mate van implementatie van de
tien thema’s zich door de tijd ontwikkeld heeft, is het evaluatieonderzoek opgezet als een
longitudinaal prospectief onderzoek.
Implementatie VMS Veiligheidsprogramma, NIVEL 2013 21