Parlementaire Democratie en Rechtsstaat - FESCA

Opvallend is dat bij de bevolking van de Nederlandse Antillen de gedachte leeft
dat er op Aruba veel minder polarisatie is dan in de Antillen, dat er in de
Arubaanse samenleving meer eensgezinde, nationale gevoelens bestaan en dat dit
de oorzaak is van de economische vooruitgang op Aruba. In Aruba zelf worden
echter de politieke tegenstellingen breed uitgemeten. Er wordt hier voortdurend
geklaagd over de grote mate van politieke polarisatie. De samenleving zou er
zodanig verpolitiekt zijn dat het hele leven politiek wordt bepaald. Ik denk dat er
in zoverre niet zoveel verschil is tussen de beide samenlevingen. Het is overigens
nagenoeg inherent aan samenleving in ontwikkeling. De overheid speelt in die
samenlevingen een (te) grote rol, omdat de burgers zich al te afhankelijk stellen
van de overheid. Voor het minste geringste doet men een beroep op de overheid.
In zoverre is de burger een passieve burger die alleen uit is op de voordelen die de
staat te bieden heeft. Het is de calculerende burger en die interesseert zich enkel
voor zijn individueel belang. Deze houding doet het staatsburgerschap
verbrokkelen in een veelheid van sociale groeperingen die bepalen voor welke
voordelen zij al of niet in aanmerking komen. Het is met name deze fragmentatie
in particuliere belangen die polarisatie oproept en die moet worden tegengegaan.
Door deze fragmentatie gaan de vereiste solidariteit en consensus over de eerder
genoemde basisvoorwaarden van de democratie verloren. Dat dat anders kan, is
aangetoond door het feit dat Aruba een enorme toeristische ontwikkeling tot
stand heeft gebracht, waar de Antillen en andere eilanden in het Caraibisch
gebied jaloers op kunnen zijn. De energie van solidariteit en nationaal gevoel die
daarin is gestoken, zou met evenveel daadkracht en consistentie moeten worden
gestoken in de bevordering van zo’n belangrijke zaak als de kwaliteit van het
staatsbestel en van het openbaar bestuur. Op dit gebied laten veel burgers en
overheden het helaas al te vaak afweten. Door de al te afhankelijke houding van
de burgers jegens het politieke bestuur, doen politieke partijen al het mogelijke
om de gunst van burgers te verkrijgen om haar positie te handhaven. De burgers
hebben hierdoor feitelijk een belangrijke troef in handen. Zij kunnen namelijk bij
verkiezingen zorgen voor de keuze van integere, kundige en voor hun taak
geschikte bestuurders. Op die manier kunnen zij ook in beginsel de kwaliteit van
het bestuur bepalen. Ik weet dat dat in de praktijk niet altijd zo werkt omdat de
keuze van bestuurders afhankelijk is van allerlei andere partijpolitieke factoren.
Toch staat de burger daar niet helemaal machteloos tegenover. Blijkt zijn
aanvankelijk keuze te hebben geleid tot ondeugdelijk bestuur, kan hij deze bij een
volgende verkiezing nog altijd corrigeren. Helaas maakt de calculerende burger
niet altijd genoeg en goed gebruik van deze bevoegdheid. Hij laat zijn keuze
namelijk niet bepalen door objectieve kwaliteitsnormen, maar al calculerend veel
meer door zijn persoonlijke gevoelens van onvrede. Populistische politici kunnen
hier gebruik van maken door de burger allerlei zaken voor de spiegelen die zij
noch technisch noch financieel-economisch kunnen waarmaken. Burgers raken
Verslag forum “Aruba, een jong-volwassen democratie” Pagina 24
FESCA 24 april 2003